Proscopiidae – szarańcza patyczakowata

Proscopiidae – opis rodziny

Owady z rodziny Proscopiidae zamieszkują tropikalne lasy Ameryki Południowej i Karaibów, ich rodzina liczy około 140 gatunków. Jest to rodzina pełna ciekawych owadów zaskakujących nas swoim wyglądem i zachowaniem. Potrafią bardzo dobrze skakać i maskować się w śród gałązek (mimikra). Żyją na drzewach oraz krzewach liściastych gdzie żywią się blaszką liściową oraz miękkimi kawałkami kory. Na ziemię schodzą rzadko, najczęściej robią to samice w celu złożenia jajek. Owady z tej rodziny często mylone są z popularnymi patyczakami, które należą do zupełnie innego rzędu owadów – Phasmatodea. Owady z rodziny Proscopiidae należą do rzędu Orthoptera, czyli prostoskrzydłe, do którego zaliczają się również popularne owady karmowe takie jak świerszcze czy szarańcze.

Nazewnictwo

Nazwa polska: Szarańcza patyczakowata

Nazwa angielska: Horse Head Grasshoppers

Nazwa czeska: Saranče s koňskou hlavou

Nazwa niemiecka: Pferdekopfschrecke

Nazwa duńska: Langhoved-græshoppe

Wygląd

Bezskrzydłe owady dorastające do 18 cm (samice; samce mniejsze około 9 cm). Ich ciało jest silnie wydłużone i przypomina ciało patyczaka z tą różnicą, że tylne odnóża tak jak u innych prostoskrzydłych są wydłużone, nieco bardziej masywne i służą do wykonywania skoków na znaczne odległości. Głowa również jest silnie wydłużona i po jej bokach zaznaczają się duże fasetkowe oczy. Czułki natomiast są krótkie i zredukowane (długości około 5 mm). Na czubku głowy u niektórych gatunków występuje wyrostek kształtem przypominający liść. Głowa największego gatunku mierzy 2,5cm długości, czyli prawie 1/5 długości ciała owada. Dwie pierwsze pary odnóży są stosunkowo krótkie, natomiast trzecia i czwarta para to odnóża skoczne, które są silnie zbudowane i bardzo długie w stosunku do pozostałych odnóży. Wychodzą z tułowia tuż przed jego zakończeniem bardzo blisko środkowej pary odnóży. Na końcu odwłoka u samicy znajduje się pokładełko do składania i zakopywania jaj, u samca natomiast znajduje się narząd kopulacyjny. Ciało tych owadów jest barwy od intensywnie zielonego czy lekko niebieskiego z żółtymi plamkami (u samców) do zielono – brązowego lub zielono – szarego u samic.

Gatunki w rodzinie Proscopiidae

• Apioscelis (Brunner von Wattenwyl, 1890)
  • Apioscelis araracuensis (Bentos-Pereira & Listre, 2005)
  • Apioscelis bulbosa (Scudder, 1869) – Ekwador – charakterystyczne zgrubienie na odnóżach skocznych wyróżnia ten gatunek. Ich głowa nie jest tak bardzo wydłużona jak u innych gat. Jest to jeden z mniejszych gatunków występujący w hodowlach – samica osiąga 7,5-8 cm, a samiec 5 cm. Samica jest koloru zielonego lub ciemno zielonego, z drobnymi brązowymi przebarwieniami. Samiec jest koloru zielonego – szczególnie odwłok. Odnóża i końcówka odwłoka koloru czarnego. Zgrubienie na początku odnóży skocznych, koniec tułowia i głowa (nie wliczając oczu) mają kolor bursztynowy.
  • Apioscelis christianeae (Bentos-Pereira & Listre, 2005)
  • Apioscelis columbica (Brunner von Wattenwyl, 1890)
  • Apioscelis compacta (Brunner von Wattenwyl, 1890)
  • Apioscelis florezi (Bentos-Pereira & Listre, 2005)
  • Apioscelis laetitiaensis (Bentos-Pereira & Listre, 2005)
  • Apioscelis tuberculata (Walker, 1870)
• Carbonellis (Bentos-Pereira, 2006)
  • Carbonellis aripuana (Piza, 1979)
  • Carbonellis urihii (Bentos-Pereira, 2006)
  • Carbonellis xaripe (Bentos-Pereira, 2006)
• Paraproscopia (Bentos-Pereira, 2006)
  • Paraproscopia aberrans (Hebard, 1923)
  • Paraproscopia matogrossensis (Piza & Wiendl, 1969)
  • Paraproscopia pyramidalis (Brunner von Wattenwyl, 1890)
  • Paraproscopia riedei (Bentos-Pereira, 2006)
  • Paraproscopia sei (Bentos-Pereira, 2006)
• Prosarthria (Brunner von Wattenwyl, 1890)
  • Prosarthria caucensis (Hebard, 1923)
  • Prosarthria teretrirostris (Brunner von Wattenwyl, 1890)
• Proscopia (Klug, 1820)
  • Proscopia aberrans (Hebard, 1923)
  • Proscopia aripuana (Piza Jr., S. de Toledo, 1979)
  • Proscopia attenuata (Walker, 1870)
  • Proscopia bivittata (Piza, 1946)
  • Proscopia brevicornis (Klug, 1820)
  • Proscopia geniculata (Mello-Leitão, 1939)
  • Proscopia gigantea (Klug, 1820)
  • Proscopia granosa (Walker, 1870)
  • Proscopia granulata (Klug, 1820)
  • Proscopia heteropoda (Stoll, 1813)
  • Proscopia luceomaculata – Ekwador – samice 10,5 cm długości ciała. Dominującym kolorem jest zieleń. Głowa nie kończy się wyrostkiem przypominającym liść, lecz zwyczajnie zwęża się. Samce są bardzo podobne do samców Pseudoproscopia l. z 2 małymi różnicami. Osiągają mniejsze rozmiary (dorastają do 6,5 cm). Pierwsza i druga para odnóży na początku jest koloru ciemno wiśniowego, w dalszej części kolor zmienia barwę na zielony.
  • Proscopia luizdequeirozi (Piza, 1976)
  • Proscopia matogrossensis (Piza Jr., S. de Toledo & Wiendl, 1969)
  • Proscopia monnei (Bentos-Pereira, 2006)
  • Proscopia nigra (Bentos-Pereira, 2006)
  • Proscopia panamensis (Bentos-Pereira & Rowell, 1999)
  • Proscopia paraensis (Rehn, 1906))
  • Proscopia pyramidalis (Brunner von Wattenwyl, 1890)
  • Proscopia rileyi (Mello-Leitão, 1939)
  • Proscopia rondoni (Mello-Leitão, 1939)
  • Proscopia sajax (Scudder, 1869)
  • Proscopia scabra (Klug, J.C.F., 1820) – zamieszkuje lasy Gujany Francuskiej – w hodowlach jeden z największych gatunków. Samica dorasta do 14,5 cm, a samiec do 9 cm. (choć w literaturze spotyka się informację o owadach o długości 18 cm.) Samica ma charakterystyczne zakończenie głowy ok. 5mm wyrostkiem w kształcie liścia. Jej kolor ciała jest mieszanką rożnych odcieni brązu (tworzących moro). Samiec jest intensywnie ubarwiony. Przez całe ciało na górze przechodzi czarny pas. Odnóża i reszta ciała jest zielona z mieszanka niebieskiego.
  • Proscopia septentrionalis (Bruner, 1905)
  • Proscopia soror (Brunner von Wattenwyl, 1890)
  • Proscopia subgranulata (Walker, 1870)
  • Proscopia sublaevis (Walker, 1870)
  • Proscopia superbus (Brunner von Wattenwyl, 1890)
  • Proscopia zamithi (Piza, 1946)
• Pseudoproscopia (Bentos-Pereira, 2006)
  • Pseudoproscopia amedegnatoi (Bentos-Pereira, 2006)
  • Pseudoproscopia jagoi (Bentos-Pereira, 2006)
  • Pseudoproscopia latirostris (Brunner von Wattenwyl, 1890) – Peru – Samice są bardzo podobne do Pseudoproscopia scabra, osiągają podobne rozmiary. Jedyna duża różnica to kolor tułowia, który jest koloru jasnobrązowego. Samce natomiast różnią się znacząco. Są koloru zielonego, otwór gębowy i miejsca gdzie wychodzą odnóża z tułowia są koloru żółtego. Osiągają 8,5-9 cm długości ciała.

    

    

    

  • Pseudoproscopia onca (Bentos-Pereira, 2006)
  • Pseudoproscopia robusta (Bentos-Pereira, 2006)
  • Pseudoproscopia scabra (Klug, 1820)
  • Pseudoproscopia vazferreirai (Bentos-Pereira, 2006)

 

Terrarium

Dla niewielkiej grupki tych zwierząt najodpowiedniejsze będzie terrarium wertykalne o wymiarach 30x30x50 cm [dł./szer./wys.] (lub nieco mniejsze) Gdy jednak mamy zamiar trzymać większe stado (10-15 osobników) dobrze jest się zaopatrzyć w terrarium 50x50x70 cm [dł./szer./wys.]. Dobrze żeby terrarium miało dużą powierzchnie wentylacyjną. Najlepiej jak wentylacja będzie obejmować górną ściankę terrarium i część bocznej. Resztę ścian dobrze jest wykleić korkiem lub zrobić na nich strukturę z zaprawy murarskiej, dlatego że szarańcza ta gorzej niż patyczaki radzi sobie z chodzeniem po płaskich powierzchniach, (ale robi to). Jako podłoże stosujemy mieszaninę włókna kokosowego oraz piasku. Ważne żeby utworzyć taką mieszankę, aby jak najbardziej zminimalizować możliwość jej zapleśnienia. Dno możemy również wyłożyć ręcznikami papierowymi. Pamiętać jednak musimy o pojemniku z torfem, aby samice miały możliwość składania jajek. Warstwa ściółki powinna mieć grubość około 10-15 cm.

Temperatura

Szarańcza patyczakowata ma szeroki zakres tolerancji na temperaturę niemniej jednak jej optimum przypada na 25-27°C. Ale w zależności od gatunku można je utrzymywać w temp. od 20 do 28°C Owady te nie maja bardzo dużych wymagań, jeśli chodzi o naświetlanie, dlatego ich cykl świetlny może trwać około 6-8 godzin. Tym bardziej, że są aktywne przez całą dobę.

Wilgotność

Natomiast wilgotność powinna utrzymywać się na stałym poziomie szczególnie jeśli mamy do czynienia z młodymi osobnikami i wynosić powinna około 70-80%. Wilgotność natomiast utrzymujemy zraszając terrarium letnią wodą raz, dwa razy dziennie (pamiętamy jednak, aby nie dopuścić do „zabłocenia” ściółki czy do jej zapleśnienia).

Żywienie

Jak większość ozdobnych prostoskrzydłych żywi się głównie liśćmi jeżyny, maliny, dębu czy bluszczu, róży, buk, orzecha, wierzby (choć te ostatnie przyjmują raczej niechętnie). Staramy się podawać świeże, nie zwiędłe oraz niepryskane gałązki. W miarę możliwości nie zmieniamy także gatunku rośliny pokarmowej tzn. jeśli zdecydowaliśmy się karmić liśćmi dębu starajmy się robić to przez całe życie owada. Szczególnie wrażliwe na zmianę rośliny pokarmowej są młode osobniki.

Rozmnażanie

Dojrzałość płciową Proscopia osiąga około 7 miesiąca życia a dorosłe osobniki żyją średnio 6-12 miesięcy. Dymorfizm płciowy jest dobrze zauważalny już po 3-4 wylince. Samce są zdecydowanie mniejsze oraz bardziej jaskrawo ubarwione. Dorastają także o 1-2 wylinki wcześniej niż szmince. Kopulacja następuje już po 2-4 tygodniach od ostatniej wylinki samicy. A po mniej więcej miesiącu samica zaczyna składać pakiety jaj (w pakiecie jest od 10 do 40 jaj), zakopując je na około 10 -15 cm w podłoże. Przez swoje życie może złożyć nawet 10 pakietów, choć zdarza się to bardzo rzadko. Inkubacja jaj trwa od 3 do 10 miesięcy ( w zależności od gatunku). Jaja są zlepione ze sobą specjalnym spoidłem i tworzą przeważnie podłużną strukturę. Jaj nie należy rozdzielać, chyba że oderwą się same przy ich wyciąganiu z podłoża. Można pozostawić je w terrarium lub przełożyć do inkubatora. Mają podłużny kształt.

Młode osobniki trzymamy w podobnych warunkach co dorosłe. Niemniej radzimy, aby oddzielać młode od starszych osobników z ze względu na wygodę. Młode są bardzo skoczne i często chowają się pod zwiniętą blaszką liściową. Pozwoli nam to zwrócić większą uwagę przy wymienianiu rośliny pokarmowej, będziemy również mieli większy wgląd na to ile nasze młode owady pobierają pokarmu.

 

Opracowanie i źródła informacji

Opracowali Marek Kubiak 'Venom’ i Karol Bubel 'Wombad’ na podstawie własnych doświadczeń oraz
www.lemondedesphasmes.free.fr
www.orthoptera.speciesfile.org
www.biolib.cz

Liczba wyświetleń: 5510