Cardisoma armatum – krab tęczowy

Kraby tęczowye (Cardisoma armatum Hercklots, 1851) są najczęściej spotykanymi skorupiakami w sklepach zoologicznych. Swoją nazwę i popularność zawdzięczają różnorodnemu ubarwieniu. Są padlinożercami. Dorastają do 20 cm szerokości pancerza, przy czym nie udokumentowano w hodowli domowej kraba tęczowego o karapaksie przekraczającym 10 cm. Na ogół żyją po kilka lat, często jednak odchodzą z powodu złych warunków życiowych. Pochodzą z odłowu, gdyż bardzo ciężko jest rozmnożyć ten gatunek w warunkach hodowlanych. Występują w Południowej Ameryce oraz południowej Afryce. Ich aktywność jest całodobowa, nasila się wczesnym rankiem i późnym wieczorem. Są rozdzielnopłciowe, poniżej rysunek przedstawiający odwłok samca i samicy, dzięki któremu możemy odróżnić płeć:

Synonimy

Cardiosoma armatum

Nazewnictwo

Nazwa polska: Krab tęczowy

Nazwa angielska: (African) rainbow crab, (Nigerian) moon crab, Patriot crab, Tricolor crab

Nazwa niemiecka: Die Harlekinkrabbe

Systematyka

Królestwo: Zwierzęta (Regnum: Animalia)

Podkrólestwo: Wielokomórkowce (Subregnum: Metazoa)

Nadgromada: Pierwouste (Superphylum: Bilateria: Protostomia)

Gromada: Stawonogi (Phylum: Arthropoda)

Podgromada: Skorupiaki (Subphylum: Crustacea)

Klasa: Pancerzowce (Classis: Malacostraca)

Podklasa: Pancerzowce właściwe (Subclassis: Eumalacostraca)

Nadrząd: Raki właściwe (Superordo: Eucarida)

Rząd: Dziesięcionogi (Ordo: Decapoda)

Podrząd: Pleocyemata (Subordo: Pleocyemata)

Infrarząd: Kraby (Infraordo: Brachyura)

Sekcja: Krótkoodwłokowe (Sectio: Eubrachyura)

Podsekcja: Thoracotremata (Subsectio: Thoracotremata)

Nadrodzina: Grapsoidea (Superfamilia: Grapsoidea)

Rodzina: Gecarcinidae (Familia: Gecarcinidae)

Rodzaj: Cardisoma (Genera: Cardisoma)

Gatunek: Cardisoma armatum (Species: Cardisoma armatum)

Wyjaśnienie pojęć:
Pleocyemata: Podrząd, do którego zaliczamy skorupiaki o wspólnych cechach, z których najważniejszą jest inkubowanie jaj przez samicę między pleopodami (odnóżami pławnymi).

Wygląd

Fantastycznie kolorowy, zwłaszcza świeżo po linieniu, o pancerzu purpurowo-brązowym, na grzbiecie przechodzącym przez niebieski do białawego po bokach. Białe szypułki dla żółtych oczu ze świdrującymi czarnymi punkcikami otoczone są kontrastowymi białymi okularami. Białe przechodzące w niebieskie i czerwone szczypce oraz jaskrawo czerwone odnóża z czarnymi włoskami. Od dołu są czysto białe. Kolorystyka może się zmieniać w zależności od podawanego pokarmu, zazwyczaj są to jednak zmiany w tonie barwy (np. białe okolice na błękitne, czerwone na bordowe itd.). głowotułów nie jest spłaszczony jak u krabów słonowodnych (Brachyura sp.), lecz jest bardziej wysklepiony. Szczypce, zawsze jeden większy od drugiego, masywne. Zdarza się, że kraba posiada dwa identycznej wielkości szczypce. Taka sytuacja ma miejsce, gdy krab stracił jeden szczypiec i właśnie jest w trakcie odrastania. Najprawdopodobniej po następnym linieniu będzie już widać znaczącą różnicę między nimi.

Linienie

Linienie to bardzo ważny o ile nie najważniejszy okres w życiu każdego skorupiaka. Krab tęczowy przechodzi ją tylko i wyłącznie w wodzie. Przed linieniem najczęściej traci apetyt i staje się apatyczny. Jego odnóża zmieniają odcień na bardziej granatowy. Na młodych osobnikach o silnie intensywnie czerwonych odnóżach można zobaczyć w nogach „nowe” ciemnogranatowe. Inną oznaką zbliżającego się zrzucania pancerza są „bąbelki” wypuszczane przez kraba. Samo linienie trwa od 30 minut do nawet paru godzin i następuje w kryjówce. Jeżeli nie jest ona wystarczająco duża może być przyczyną komplikacji prowadzących do śmierci. Krab po zrzuceniu pancerza ma intensywne granatowe kolory, przechodzące niekiedy w czerń. To właśnie wtedy widok zwierzęcia wywołuje największe wrażenie. Wtedy pod żadnym pozorem naszego podopiecznego nie przenosimy, a nawet nie dotykamy, gdyż może to spowodować nieodwracalne zmiany najczęściej prowadzące do śmierci. Jego twardnienie trwa zazwyczaj 24-72 godziny. Stary pancerz pozostawiamy w zbiorniku, gdyż będzie to pierwszy posiłek kraba, dzięki któremu dostarczy organizmowi niezbędne wapno. Wylinka to również okres, kiedy krabowi odrastają odnóża. Całkowita regeneracja odnóży następuje po dwóch lub trzech wylinkach. Jeżeli w jakiś sposób linienie nie zakończyło się sukcesem krab traci odnóża lub nawet umiera. Warto dodać, że okres między wylinkami z biegiem lat rośnie. Podczas samego linienia nie należy narażać kraba na stres. Jeżeli widzimy kilku milimetrowe pęknięcie skorupy z boku, a w około występują czynniki stresogenne zaleca się przykrycie zbiornika kocem lub ręcznikiem.

Zdrowie

O chorobach krabów wiadomo niewiele. W sklepach zoologicznych nic o nich nie wiedzą, a i weterynarze nie mają zbytnio pojęcia o skorupiakach. Nie od dziś jednak wiadomo, że główne problemy krabów są związane z warunkami hodowli z nastawieniem na pożywienie i wodę. To pierwsze musi być bez wątpienia urozmaicone i świeże, ale przede wszystkim bez zbędnych chemikaliów. To drugie natomiast powinno być zawsze czyste, stąd dobrze posiadać w wodzie filtr. W ten sposób krab nie powinien stracić odnóży czy zapaść w potocznie zwaną chorobę „próchnice” – są to wyraźne ciemnobrązowe plamki na odnóżach, które prowadzą do odkruszania się odnóży, co w niedługim czasie prowadzi do śmierci. Warto wtedy dodawać do pokarmu krabowi dodatkową porcję wapna.

Cechy szczególne

Do gatunku Cardisoma zaliczamy przynajmniej jeszcze trzy inne kraby: Cardisoma guanhumi, Cardisoma carnifex i Cardisoma hirtipes.

Są przysmakiem tubylców, jedzone na surowo lub smażone nad ogniskiem. Najbliżsi krewni rodzaju Cardisoma to morskie kraby tułacze oraz kraby skrzypki (mrugające, Uca sp.).

Żywienie

Warzywa

Bób, brokuły, dynia, fasola (zarówno zwykła jak i wielkokwiatowa), groch, kalafior, koper ogrodowy, kukurydza cukrowa, majeranek ogrodowy, marchew zwyczajna, melon, papryka (wszelakie), pietruszka korzeniowa, seler naciowy, słonecznik, szczypiorek, rabarbar ogrodowy.
UWAGA: Krabowi nie należy podawać sałaty oraz szpinaku, ponieważ zawierają w sobie wiele kwasów organicznych w tym szczawiany, które wiążą wapń.
Owoce

Agrest, ananas, arbuz, avocado, banan, brzoskwinia, cytryna, czereśnia, daktyl, figa, granat, grejpfrut, gruszka, jabłko, jagoda, jeżyna, kasztan jadalny, kiwi, limonka, malina, mandarynka, mango, migdały, morele, nektaryna, oliwa, orzech kokosowy, papaja, pomarańcza, porzeczka, poziomka, śliwka, truskawka, winogrona, wiśnia.

Rośliny

Nazwa polska

Nazwa łacińska

Mniszek lekarski,

Czosnaczek pospolity,

Łoczygę pospolitą,

Podagrycznik pospolity,

Fiołek wonny,

Rżeżucha łąkowa,

Babka lancetowata,

Babka zwyczajna,

Pokrzywa,

Czosnek niedźwiedzi,

Tasznik Pospolity,

Wiosnówka pospolita,

Miodunka plamista,

Koniczyna biała (oraz inne koniczyny),

Podbiał pospolity,

Fiołek polny,

Przywrotnik pospolity,

Poziewnik pstry,

Głowienka wielkokwiatowa,

Jasnota biała,

Jasnota purpurowa,

Mlecz zwyczajny,

Ślaz dziki,

Cykoria podróżnik,

Jastrun (złocień) właściwy,

Przytulia czepna,

Powój polny,

Żółtlica drobnokwiatowa,

Prosienicznik szorstki,

Lnica pospolita,

Miesiącznica roczna,

Rumianek pospolity,

Wiesiołek dwuletni,

Sparceta siewna,

Rdest wężownik,

Pięciornik gęsi,

Tobołki polne,

Bniec biały,

Bniec czerwony,

Chaber bławatek,

Czyściec leśny,

Dąbrówka kosmata,

Dziewanna pospolita,

Dzwonek okrągłolistny,

Gajowiec żółty,

Jaskier kosmaty,

Jaskier ostry,

Jaskier płomiennik,

Jastrzębiec baldaszkowaty,

Jastrzębiec kosmaczek,

Komonica zwyczajna,

Kozibród łąkowy,

Krwawnik pospolity,

Lucerna nerkowata,

Mak polny,

Marchew zwyczajna,

Melisa lekarska,

Mydlnica lekarska,

Niezapominajka polna,

Nostrzyk biały,

Nostrzyk żółty,

Poziomka pospolita,

Przetacznik ożankowy,

Rumianek bezpromieniowy,

Rumianek pospolity,

Stokrotka pospolita,

Traganek szerokolistny,

Wyka ptasia,

Wrotycz zwyczajny

Taraxacum officinale,

Alliaria petiolata,

Lapsana communis,

Aegopodium podagraria,

Viola odorata,

Cardamine pratensis,

Plantago lanceolata,

Plantago major,

Urtica dioica,

Allium ursinum,

Capsella bursa-pastoris,

Erophila verna,

Pulmonaria officinalis,

Trifolium repens,

Tussilago farfara,

Viola arvensis,

Alchemilla vulgaris,

Galeopsis speciosa,

Prunella grandiflora,

Lamium album,

Lamium purpureum,

Sonchus oleraceus,

Malva sylvestris,

Cichorium intybus,

Leucanthemum vulgare,

Galium aparine,

Convolvulus arvensis,

Galinsoga parviflora,

Hypochoeris radicata,

Linaria vulgaris,

Lunaria annua,

Matricaria recutita,

Oenothera biennis,

Onobrychis viciifolia,

Polygonum bistorta,

Potentilla anserina,

Thlaspi arvense,

Silene Latifolia,

Silene Dioica,

Cenataurea cyanus,

Stachys sylvatica,

Ajuga genevensis,

Verbascum nigrum,

Campunala rotundifolia,

Lamistrum galeobdolon,

Ranunculus lanuginosus,

Ranunculus acris,

Rununculus flammula,

Hieracium umbellatum,

Hieracium pilosella,

Lotus corniculatus,

Tragopogon pratensis,

Achillea millefolium,

Medicago lupulia,

Papaver rhoeas,

Daucus carota,

Melissa officinalis,

Saponaria officinalis,

Myosotis arvensis,

Milelotus alba,

Milelotus officinalis,

Fragaria vesca,

Veronica chamaedrys,

Chamomilia suaveolens,

Chamomilia recutita,

Bellis perennis,

Astragalus glycyphyllos,

Vicia cracca,

Tanacetum vulgare

Nie zapomnijmy też o roślinach wodnych. Najczęściej spotykane to:
Wgłębka wodna, kabomba, wywłócznik, strzałka wodna, moczarka wodna, rzęsa wodna.

Wapno

Oskórek, czyli chitynowy pancerz kraba tęczowego jest zbudowany z chityny oraz wysycany solami wapnia, dlatego podawania dodatkowego wapnia krabowi może wpłynąć pozytywnie na dalszy jego rozwój.

Jednak, gdyby spojrzeć na inne skorupiaki, np. krewetki to dowiadujemy się, że najwięcej węglanu wapnia pobierają one przy pomocy skrzeli. Istnieje, więc możliwość, że krab również pobiera węglan wapna w większości przypadkach za pomocą skrzeli.Na wszelki wypadek dobrze zostawić w jakimś miejscu trochę wapna dla kraba.

Do wyboru jest:
Wapno kondycyjne dla żółwi, sepia, skorupka jajka kurzego (przegotowana), kreda szkolna, witaminy i preparaty, pokarm zwierzęcy, np. krewetki i ślimaki.
Należy pamiętać, że żadne z w/w rzeczy (z wyjątkiem zwierząt) nie dodajemy do wody, gdyż zmieni to jej odczyn.
Surowe mięso

W naturalnych warunkach krab zjada padlinę, dlatego decyzja o karmieniu kraba mięsem pozostaje w kwestii hodowcy. Jeżeli już chcemy krabowi podać mięso to niech to będzie filet, serce lub wątroba kurczaka albo indyka.
Żywy pokarm
- Ryby akwariowe, np. brzanki, danio, gupiki, neony i wiele, wiele innych,
- Ślimaki, np. świderki, zatoczki rogowe, ampularie,
- Krewetki i małe raki,
- Larwy mącznika młynarka,
- Mysie oseski.

Terrarium

Najważniejszą częścią, bez której niemożliwa jest hodowla kraba to podzielenie zbiornika na część wodną i lądową oraz znajdujące się w nich kryjówki. Podzielenie akwaterrarium może odbywać się na wiele sposobów. Osobiście za najprostszy uważam przedzielenie szybą i sklejenie jej silikonem akwarystycznym – tak by woda z jednej części nie dostawała się do drugiej.

Część lądowa

Jako podłoże możemy użyć mniejsze lub większe kamyki, żwirek, piasek czy piasek z torfem. Te ostatnie jednak spowoduje spore zabrudzenie zbiornika. Najlepiej sprawuje się piasek z odrobiną kamyczków, gdyż tak odpowiednio wilgotne podłoże pozwala krabowi kopać kryjówki. Przy wystarczająco dużej części lądowej powstaje niemalże sieć tuneli, w których krab odnajduje dla siebie schronienie. Piasek również ma to do tego, że bardzo ładnie się prezentuje. Krab pozostawia na nim specyficzne ślady odnóży. Problemem jest jednak to, że z czasem wilgotny piasek może zacząć zarastać glonami, a jego mycie jest pracochłonne. Natomiast kamyczki czy żwirek, chociaż nie pozwalają krabowi na kopanie jam są praktyczne, bo pozwalają z łatwością się umyć. Temperatura w dzień powinna sięgać okolic 28°C. W nocy spadać nawet do 21-23°C.
Część wodna

Tutaj jako podłoże najlepszym rozwiązaniem będzie żwirek. Odpowiednio dobrany kolor żwirku (biały lub czarny) podkreśli kolory naszego kraba. Niezbędne minimum w części wodnej to filtr i grzałka (najlepiej z termostatem), gdyż pomimo wszystkiego wymiana wody, co 2-3 dni powoduje spory stres u zwierzęcia.Sama woda nie musi spełniać specjalnych wymagań. Może to być przegotowana, odstana czy też zwykła woda z kranu, byleby z pH nie mniejszym niż 4. Przyjmuje się, aby woda najpierw odstała 24h w celu neutralizacji chloru. Temperatura wody powinna być dość wysoka – w granicach 26-28°C. Krab naturalnie niższą i wyższą temperaturę zniesie, ale może mieć to zły wpływ na jego dalszy rozwój.
W Internecie krążą błędne informacje dotyczące dodawania do wody soli kuchennej. Jest to kategorycznie zabronione. Do zasolenia wody należy używać specjalnej soli akwarystycznej. Sól kuchenna zawiera jod, który jest szkodliwy.

Zabezpieczenie

Każde akwa-terrarium powinno być solidnie zabezpieczone – kraby mają talent do ucieczek, o wiele większy niż właśnie sobie wyobrażasz. Nie lekceważ tego i zabezpiecz wszystko jak tylko możliwe. Najczęstszym sposobem ucieczki jest wspinaczka po kablach z grzałki i termostatu.

Warto także dodać, aby dokupić do akwa-terrarium termometr i higrometr, by na bieżąco kontrolować „klimat”, w jakim żyje nasz zwierzak. Nie zaleca się spadków temperatury poniżej 18°C.

Oświetlenie

Hodowcy bardzo często pomijają tę kwestię nie wiedząc, że w naturze, gdzie żyje krab tęczowy jest to bardzo ważny czynnik klimatu i promienie UVA i UVB są niemalże niezbędne do życia skorupiaków. Zaleca się posiadanie świetlówki z UVB, która bez wątpienia wpłynie dobrze na kolorystykę, apetyt i samopoczucie zwierzaka. Cykl 12 godzinny, średnio intensywny.

Wentylacja

Jak każde zwierze terrarystyczne i krab potrzebuje dobrej wentylacji. Należy zadbać o brak przeciągów. W zupełności wystarczą kółka wentylacyjne.

Terrarium

Prawidłowy typ zbiornika dla kraba tęczowego to akwaterrarium. Najważniejszymi elementami wyposażenia są kryjówki. Są one niezbędnym minimum. Wielu hodowców ogranicza się do jednej zarówno w części lądowej jak i wodnej. W miarę możliwości radzę stworzyć ich jak najwięcej. W wodzie musi być, co najmniej 2-3 razy większa od kraba (stworzenie takowej nie jest takie proste), gdyż najczęściej w nich nasz podopieczny będzie chciał zrzucać pancerz – w innym wypadku będzie zmuszony to robić w widocznej dla wszystkich części, co z kolei wpłynie na poziom jego stresu i możliwość powikłań linienia. Na budowę kryjówki nadaje się teoretycznie wszystko. Można zbudować jaskinię z kamieni lub łupków, kupić gotową z piaskowca. Zrobić z doniczki lub z preparowanego odpowiednio kokosa albo bambusa. Tak naprawdę wszystko zależy od Twojej wyobraźni.

Korzeń
Musi być dobrze przygotowany. Ponieważ wilgotność panująca w akwaterrarium jest wysoka należy go wygotować w solonej wodzie przez około 2 godziny. Tak zakonserwowany korzeń będzie odporny na pleśń oraz gnicie.

Rośliny
Prawie każda roślina w wodzie w niedługim czasie po jej włożeniu zostanie pocięta na najdrobniejsze kawałki i zjedzona. Często w kwiaciarniach można kupić Lucky Bamboo – imitacja miniaturowego bambusa – około 30-50 cm – jest dobrą roślinką na jakieś dwa miesiące, dopóki krab jej całkowicie nie zniszczy. Zasadzone rośliny na lądzie spotka identyczny los, co z wodnymi.

Najczęściej zadawane pytania

Czy mogę hodować kraby razem?

Na początku jest to niewskazane. Jeżeli jednak masz spory zbiornik z wieloma kryjówkami to możesz spróbować. Warto pamiętać, że kraby są silnie terytorialne najlepiej hodować harem (jeden samiec + 2 samice jako podstawowa liczba). Walki między osobnikami najczęściej kończą się utratą odnóży lub śmiercią.
Czy mogę hodować kraba z innymi zwierzętami?

I tak i nie. Można spróbować z krewetkami czy rybkami akwariowymi i ślimakiem. Zawsze jednak istnieje ryzyko zabicia przez kraba – zwłaszcza, gdy jest świeżo po wylince i ma spory apetyt. Co do innych zwierząt takich jak np. żółw to trzeba rozważyć wiele czynników (m.in. wielkość zbiornika, ilość kryjówek, szybkość ucieczki żółwia). Ze względu na olbrzymią ilość wydalanych przez żółwie wodne azotanów należy zastanowić się czy możliwa jest częsta wymiana wody oraz czy filtracja jest wystarczająca. Krab żyjący z żółwiem w zbiorniku gdzie woda jest wymieniana rzadko szybko ginie w wyniku zatrucia.
Czy da się oswoić kraba?

Jest to bardzo ciężkie, jednak możliwe. Krab jest bardzo podatny na stres i dlatego powinno się ograniczać wszelakie kontakty z nim, można jednak przy odrobinie wysiłku nauczyć go jeść z pęsety. Oswajania kraba najlepiej próbować w czasie jego wzmożonej aktywności.
Co zrobić, gdy krab ucieknie?

Szukać! Najprawdopodobniej jest w miejscu, gdzie panuje najwyższa wilgotność. Można spróbować wysłuchiwać drapania szczypcami o przedmioty. Jeżeli krab się nie odnalazł to warto zostawić w kilkunastu miejscach pokoju lub mieszkania miseczki i talerze z wodą. Być może krab podążając za wilgocią dotrze do miejsca. W innym wypadku jest spore prawdopodobieństwo, że zdechnie.
Dlaczego mój krab nie je?

Bez obaw, to normalne zjawisko. Apetyt krabów jest niezbyt ustabilizowany. Zawsze może to tez być czynnik zbliżającej się wylinki.
Krab wszedł do kryjówki i nie wychodzi już któryś dzień z kolei, dlaczego?

Sprawdź czy żyje. Jak tak to go zostaw, prawdopodobnie szykuje się do linienia.
Krab stracił nogę lub szczypiec – co robić?

Być może krab stracił odnóże, ponieważ o coś się zaczepiła (sztuczna roślina), a być może z powodu diety – koniecznie ją urozmaić. Jeżeli wszystko będzie dobrze to zregeneruje się i po następnych linieniach odrośnie.

Zdarza się, że krab traci dwa szczypce. Wtedy na poziomie aparatu gębowego należy podawać miękki pokarm, np. banan. Istnieje jednak spore prawdopodobieństwo, że krab tego nie przeżyje.
Czy warto zamontować wodospad albo generator mgły?

Nie ma takiej potrzeby. Przy temperaturze wody 27°C i pokrywie wilgotność utrzymuje się sama. A wodospad jest tylko kolejną budowlą umożliwiającą ucieczkę krabowi.
Co to jest „Koprofagia”?

Jest to zjawisko polegające na zjadaniu własnych odchodów występujące dość często u krabów tęczowych. Nie jest spowodowane złą dietą, ani złymi warunkami hodowlanymi. Nie należy się tym przejmować.
Co to jest „Autotomia”?

Jest to naturalna reakcja obronna krabów polegająca na odrzucaniu odnóży w przypadku zagrożenia, dlatego nie wolno dotykać bezpośrednio odnóży kraba.

Opracowanie i źródła informacji

Opracował: J.B. aka KoszmarSenny.

Poprawki i dodatki: Szymon Mleczko.

Drobne sugestie Hyla.
Całość oparta na podstawie własnych doświadczeń oraz literatury:
Uwe Werner „Aqualog special: Shrimps, Crayfishes, and Crabs in the freshwater aquarium”

Liczba wyświetleń: 87060