Trachemys scripta elegans – żółw czerwonolicy

 

Systematyka

• Domena: Eucaryota (Eucarya) – jądrowe
• Królestwo: Animalia – zwierzęta
• Podkrólestwo: Histozoa – tkankowce
• Typ: Chordata – strunowce
• Podtyp: Vertebrata – kręgowce
• Gromada:Reptilia – gady
• Podgromada: Anapsida – anapsydy
• Rząd: Testudines (Chelonia) – żółwie
• Podrząd: Cryptodira –  Żółwie skrytoszyje
• Nadrodzina: Testudinoidea –  żółwie lądowe
• Rodzina: Emydidae – żółwie błotne
• Podrodzina: Deirochelyinae
• Rodzaj: Trachemys (dawniej zaliczany do Chrysemys)
• Gatunek: Trachemys scripta (Schoepff, 1792) – żółw ozdobny
• Podgatunek: Trachemys scripta elegans (Wied, 1838) – żółw czerwonolicy

W obrębie gatunku Trachemys scripta wyróżnia się 18 podgatunków żółwi, różniących się rysunkiem na karapaksie i plastronie oraz kolorem plam i pasów, które są od żółtych przez pomarańczowe do czerwonych. Większość Trachemysów dorasta do 20-25 cm wyjątek stanowi Trachemys scripta grayi dorastający do 60 cm.

Synonimy

W literaturze występuje pod nazwami: żółw czerwonouchy, żółw ozdobny (nazwa odnosi się do całego gatunku Chrysemys scripta) oraz jako Chrysemys scripta elegans.

Długość życia

Do około 30 lat.

Wygląd

Stosunkowo płaski, symetrycznie ukształtowany pancerz z szerokim, owalnym karapaksem, u młodych osobników o barwie od jasnej do ciemnej zieleni. Plastron kremowy, kremowożółty, z kontrastowymi ciemnymi plamami z przejaśnieniem w środku. Wraz z wiekiem kontrastowość znaczeń na plastronie zaciera się, pozostają ciemne plamy o rozmazanych niekiedy konturach. Dorosłe osobniki mają karapaks barwy oliwkowozielonej. Niekiedy wpadają w brąz z żółtymi znaczeniami. W wypadku bardzo starych osobników, zwłaszcza samców karapaks potrafi stać się niemalże czarny, choć zdarza się, że czarny barwnik zaczyna przeważać już u 12 – 15 letnich osobników. Na głowie za oczami po obu stronach ciągną się pomarańczowe grube pasy, także na czubku głowy może wystąpić kilka małych pomarańczowych plamek. Miękkie części ciała są zielone w jasne, białokremowe pasy.

Wyraźny rysunek na pancerzu i głowie u młodych żółwi jest charakterystyczny dla podgatunku, i tylko w młodym wieku można oznaczyć dokładną przynależność gatunkową. Dorosłe osobniki osiągają 28-30 cm długości, niekiedy nawet do 35 cm. W niewoli dożywa 30-35 lat.

Tabela przyrostów żółwia czerwonolicego wg Matouska

	Wiek	Karapaks [dł. x szer. (cm)]	Plastron [dł. x szer.(cm)]	Waga [(g)]
Miesiąc życia	1	3,9 x 4,1	3,5 x 2,0	7
	2	5,2 x 5,1	4,2 x 2,5	20
	3	7,3 x 7,0	6,0 x 3,0	30
	4	9,3 x 8,5	7,7 x 3,7	90
	5	10,5 x 9,7	8,8 x 4,2	140
	6	10,8 x 10,1	9,2 x 4,4	160
	7	11,1 x 10,3	9,4 x 4,5	180
	8	11,3 x 10,4	9,5 x 4,5	190
	20	13,4 x 12,6	11,4 x 5,3	320
Rok życia	7,5	21,0 x 19,5	17,7 x 9,2	1140
	8	21,5 x 20,0	18,3 x 9,4	1260
	8,5	21,5 x 20,0	18,3 x 9,4	1270
	9	22,0 x 20,7	18,7 x 9,6	1380

Matousek, Obyćejna źelva. Akvarium terrarium 5/02

Występowanie

Zasięg występowania żółwia czerwonolicego ogranicza się do południowo-wschodniej części Stanów Zjednoczonych oraz Meksyku, choć niektóre podgatunki Trachemys scripta spotyka się na pograniczu Kanady.

Jako najpopularniejszy gatunek hodowlany zasiedlił zbliżone biotopy w różnych częściach świata, głównie w Europie, Azji i obu Amerykach. Jest to skutek niefrasobliwości opiekunów, wypuszczających żółwie, które już się znudziły, na wolność.

Cechy szczególne

Żółw czerwonolicy jest najpopularniejszym w Polsce gadem trzymanym w domowych terrariach. Żółw czerwonolicy doskonale znosi polskie warunki klimatyczne, można trzymać go w oczkach wodnych, co więcej może przezimować w naszym klimacie, co przy ogromnej liczbie młodych czerwonolicych przywożonych do Polski może stanowić zagrożenie dla rodzimego żółwia błotnego. Jako najpopularniejszy gadzi pet’s na świecie zasiedlił wiele miejskich jeziorek i rzek stał się gatunkiem kosmopolitycznym.

Aktywność

Aktywny w dzień, lubi wygrzewać się na słońcu.

Biotop

Rodzimym środowiskiem naturalnym żółwia czerwonolicego jest wilgotne środowisko jezior oraz wolno płynących rzek. Spotyka się go również w płytkich zbiornikach o miękkim, mulistym dnie i na bagnach. Prowadzi dzienny tryb życia, często wygrzewa się w promieniach słonecznych, wychodząc na brzegi, czy też wystające z wody kamienie i korzenie. Doskonale pływa i nurkuje, w chwili zagrożenia ratuje się natychmiastową ucieczką do wody. Nigdy nie oddala się zbyt daleko od wody, jednak w niesprzyjających warunkach dorosły żółw może przeżyć kilka dni z dala od zbiornika.

Terrarium

W warunkach domowych żółw czerwonolicy powinien być utrzymywany w akwaterrarium o dużej powierzchni wody, zaopatrzonym jednak w część lądową, stanowiącą 1/3 terrarium, do której musi mieć swobodny dostęp. Optymalna wielkość terrarium dla jednego dorosłego osobnika wynosi 100/60/45 cm., w przypadku większej ilości zwierząt rozmiary terrarium powinno się powiększyć o 1/3 wielkości, przypadającą na każdego kolejnego żółwia.

Urządzając mieszkanie dla gada należy zdawać sobie sprawę z tego, że koszty urządzenia odpowiedniego terrarium wielokrotnie przekroczą cenę zakupu zwierzęcia.
Kupując małego żółwika należy nastawić się na to, że małe terrarium jest tylko rozwiązaniem przejściowym na 2-3 lata, później należy dostosować je do rozmiarów rosnącego gada. Pamiętać o tym należy przy zakupie zwierzaczka.

• Część lądowa

  Część lądowa w akwaterrarium dla żółwi czerwonolicych jest konieczna, żółw na niej będzie wypoczywał i zażywał kąpieli nazwijmy to słonecznych ( będzie się wygrzewał), stąd też nad tą częścią należy zamontować promiennik ciepła i promiennik UV. W zależności od tego czy mamy na myśli hodowlę czy chów żółwi, różnie możemy urządzić część lądową.
  Jeśli ma to być tylko chów, wówczas można jako część lądową zaadaptować wyspę z kamieni czy duży korzeń. W sklepach zoologicznych dostępne są terraria z wklejoną szklaną półką z podestem, które także sprawdzają się w chowie żółwi czerwonolicych.

  Jeśli ktoś na poważnie myśli o hodowli, musi trochę bardziej się postarać. Terrarium należy podzielić szklaną poprzeczną szybą wklejoną silikonem, na część lądową i wodną . Część lądową należy wypełnić mieszanką torfu i piasku, dla dekoracji można umieścić kilka kamieni lub korzeni. Część tą można obsadzić mocnymi, lubiącymi wilgotność roślinami, umieszczając je w miejscach, w których nie zostaną stratowane. Ta wersja niestety wymaga poświęcenia większej ilości czasu na utrzymanie porządku w terrarium. Należy pamiętać o zapewnieniu łatwego wejścia i wyjścia z wody.

• Część wodna

  Część wodna powinna stanowić 2/3 powierzchni terrarium. Głębokość wody należy dostosować do wielkości żółwia, zasadą jest że powinna wynosić 1,5 do 3 szerokości pancerza zwierzęcia, najlepiej jeśli głębokość jest zróżnicowana i obok miejsc w których żółw może nurkować, są płycizny na których może wypoczywać. Taki wystrój można uzyskać umieszczając w basenie płaskie kamienie lub korzenie, na których zwierzak będzie się opierał.

  Żółwie czerwonolice są strasznymi brudasami i wymagają dość częstej wymiany wody. Ułatwieniem jest montaż filtra, zastrzegam jednak, że zwykłe filtry gąbkowe przy dużych osobnikach nie zdają rezultatu. Doskonale sprawdzają się filtry zewnętrzne przelewowe np. Aqua Clear, wada – dość głośne. W części wodnej nie polecam sadzenia roślin, gdyż dość szybko zostaną zjedzone. Dno zbiornika można wysypać grubym żwirem, jednak bez filtra jest to dość duże utrudnienie, gdy wodę należy zmienić niekiedy nawet 2x w tygodniu. Pamiętać należy także o ogrzaniu basenu. W tym celu można wykorzystać matę grzewczą lub kabel umieszczone pod zbiornikiem. Innym rozwiązaniem jest grzałka akwarystyczna z termostatem, ale tu należy pamiętać, że żółwiki do dość silne i twarde zwierzaki i często się zdarza, że grzałka zostaje stłuczona co stanowi zagrożenie dla żółwia jak i jego właściciela. Grzałkę należy umieścić w plexiglasowej rurce z otworami zapewniającymi swobodny przepływ wody.

Wielkość terrarium

Optymalna wielkość terrarium wynosi 100/60/35-45 cm.

Oświetlenie

Wskazana jest żarówka grzewcza nad częścią lądową, oświetlenie powinno być włączone 12-14 godzin dziennie. Nie można zostawiać włączonej świetlówki całą dobę! Wsazana jest także świetlówka UV, którą należy stosować wg. zaleceń producenta ( różne typy dostępne w sprzedaży). Zwierzętom przygotowywanym do rozrodu skracamy dzień świetlny do 7-8 godzin, niektórzy zalecają nawet do 6, następnie go wydłużając do zalecanych 12 godzin.

Temperatura

Wody około 26°C. Temperaturę na części lądowej w dzień należy utrzymywać na poziomie 26-29°C, a pod promiennikiem ciepła może dochodzić nawet do 34°C. W nocy powinna wynosić około 18°C. Należy wystrzegać się zbyt dużej różnicy temperatur między lądem a wodą, łatwo wówczas o zapalenie płuc u pupila.

Wilgotność

Powinna się utrzymywać na poziomie 70%.

Żywienie

Żółwie czerwonolice są drapieżnikami. W naturze ich pokarm stanowią larwy owadów, mięczaki, drobne ryby oraz padlina, dieta ta jest wzbogacona o roślinność wodną – głównie rzęsę różnych gatunków. Nigdy nie przyjmują pokarmu na lądzie. Żerują wczesnym rankiem lub późnym popołudniem.

U dorosłego osobnika dieta powinna się składać z pokarmu roślinnego i zwierzęcego w stosunku 1:1. W warunkach wiwaryjnych młode żółwie karmimy codziennie, dorosłe zaś 2-3x w tygodniu. Żółwie dość szybko uczą się żebrać o pokarm, nie można ulegać pokusie i częściej karmić gdyż prowadzi to do otłuszczenia, niekiedy nawet śmierci w wyniku niewydolności wątroby spowodowanej jej stłuszczeniem.

Zapotrzebowanie pokarmowe dorosłego żółwia czerwonolicego o masie ciała 1500- 2000g wynosi 100g ryb ( wraz ze szkieletem i wnętrznościami) + 50 – 100 g mielonych warzyw, dla takiego samego osobnika wystarcza 30 – 50 g granulowanego pokarmu dla żółwi.

Menu żółwi powinno składać się przede wszystkim z pokarmów, które można znaleźć w zbiornikach wodnych, czyli: ryby, ochotka, gammarus, ślimaki wraz ze skorupką, krewetki, do urozmaicenia dżdżownice. Mięso kręgowców ciepłokrwistych czyli ssaków i ptaków nie może stanowić podstawy diety żółwi!!!! Wołowina, konina czy drób mogą być podawane jedynie jako dodatek. Niedopuszczalne jest podawanie wieprzowiny oraz mięs przetworzonych (wędlin). (aktualizacja 18.05.2004)

Gotowe pokarmy dla żółwi nie powinny stanowić więcej niż 1/4 dawki. Raz w tygodniu należy podać wit. A+D3 jedną do trzech kropli, najlepiej na pierwszy kęs pokarmu, który zazwyczaj żółwie mogą przyjąć z ręki. Przestrzegam przed monodietą składającą się tylko z gammarusa lub tylko z ochotki, co często jest w sklepach polecane, jako jedyny pokarm dla tzw. żółwi wodnych. Wcześniej czy później kończy się to poważnymi niedoborami witaminowo – mineralnymi, apatią, anorexią, a w efekcie tzw. osteodystrofią pokarmową.

Dymorfizm płciowy

Dymorfizm płciowy u żółwi czerwonolicych jest wyraźnie zaznaczony. Samice są większe od samców. Poza tym samce posiadają długie pazury w przednich kończynach oraz wklęsły plastron, choć ta ostatnia cech nie jest wyrażona u wszystkich osobników. Najpewniej płeć stwierdza się po kształcie i długości ogona. U samców jest on długi i rozszerzony ujście kloaki jest dalej odsunięte od tułowia. U samicy ogon jest krótszy i znacznie cieńszy, ujście kloaki znajduje się dość blisko jego nasady.

Dojrzałość płciową samice osiągają w 5 roku życia, przy długości 15-25 cm, samce zaś w 2-5 roku, przy długości 10-15 cm.

Rozmnażanie

Przypomnienie – żółw ozdobny jest na liście gatunków inwazyjnych, nie rozmnażaj tego gatunku! 

Warunkiem przystąpienia do godów w środowisku naturalnym u żółwi czerwonolicych jest poprzedzający ten fakt okres spoczynku zimowego.W naturze do rozrodu przystępują na wiosnę, w marcu i kwietniu. Samce wykonują wtedy tańce godowe w wodzie, machając łapkami trzymanymi nad głową, aby przypodobać się partnerce. Później dochodzi do kopulacji w trakcie której samiec gryzie samice w szyję i może dość dotkliwie ją poranić. Po około miesiącu od kopulacji samica składa od 2 do 24 jaj, może się zdarzyć w kilku „porcjach”. Młode lęgną się po 70-100 dniach, w zależności od temperatury inkubacji, zawierającej się w przedziale 26-32°C. Nowo wyklute żółwiki mają ok. 28-32 mm długości, ok. 30 mm szerokości przy masie ciała ok. 4-6 g.
W warunkach wiwaryjnych często zdarza się, że dorosła samica znosi jaja, jednak wychowanie przychówku jest dość trudne. Domowymi sposobami ciężko jest utrzymać w inkubatorze wilgotność rzędu 90% i przy okazji zapewnić odpowiednią wentylację. Konstruując inkubator szybę przykrywającą należy umieścić skośnie, tak aby skraplająca się woda nie spadała na jaja. Dobrym podłożem dla inkubowanych jaj jest czysty drobny piasek ewentualnie sztuczna trawa. Podczas inkubacji należy pamiętać o tym, że gadzich jaj, w odróżnieniu od ptasich nie wolno obracać. Kula żółtkowa swobodnie unosi się w białku, gdyż brak tu stabilizujących halaz. Jeśli powierzchnia jaj zapada się, nie koniecznie skazane są na straty, niekiedy podwyższenie wilgotności może je uratować. Nie wszystkie złożone jaja muszą być zapłodnione, te w których rozwijają się młode, w trakcie inkubacji zaczną się powiększać.

Płeć wykluwających się żółwi zależna jest od temperatury inkubacji jaj. Problem mogą stanowić wszędobylskie pleśnie, które przy wysokiej temperaturze i wilgotności mają doskonałe warunki do rozwoju i chętnie atakują inkubowane jaja, co jest prawdziwym utrapieniem. Zapleśniałe jaja stają się szare, niekiedy szaro-zielone. Należy je natychmiast usunąć z inkubatora.

Odchów młodych

Młode żółwiki umieszczamy w terrarium z czystą wodą, wyposażonym w wyspę , nad którą montujemy żarówkę grzewczą. Temperaturę utrzymujemy na poziomie 26-27°C.
Młode po wchłonięciu resztek woreczka żółtkowego zaczynają przyjmować stały pokarm. Podajemy im larwy ochotki, szklarkę, suszoną artemię (bogata w wit. A), narybek, drobno posiekane krewetki, ewentualnie małe ślimaki wraz z pancerzem. Maluchy mają dość duże zapotrzebowanie na wapń i wit D3, które należy podawać im 1x w tygodniu. Często dochodzi u nich do niedoborów wit. A powodujących zapalenie gruczołu trzeciej powieki, co objawia się obrzękiem powiek, trudnościami w otwieraniu oczu, żółwiki są apatyczne i niechętnie przyjmują pokarm. Często do tego dołącza się dysfunkcja układu oddechowego, do zapalenia płuc włącznie.

Przygotowanie do rozrodu

Do rozrodu wybieramy osobniki w dobrej kondycji, lecz nie otłuszczone. Na okres ok. 2 miesięcy oddzielamy samca od samicy. Najlepsze efekty daje łączenie par po okresie spoczynku zimowego. Po połączeniu pary, w terrarium stopniowo podnosimy temperaturę i wydłużamy dzień świetlny. Stymulowane tymi czynnikami zwierzęta bez większych problemów przystępują do godów. Zdarza się, że na wiosnę zupełnie bez ingerencji właściciela, trzymana razem w terrarium para żółwi wchodzi w okres godowy.

Samicy, która będzie składać jaja należy umożliwić dostęp do części lądowej z ok. 25 cm warstwą czystego piasku, w którym będzie mogła kopać. Substrat należy utrzymywać w stanie lekkiej wilgotności lecz nie mokry. Złożone jaja należy ostrożnie przenieść do inkubatora. Jeśli samica nie ma przygotowanej odpowiedniej części lądowej, zdarza się, że znosi jaja do wody, gdzie mogą zostać pożarte przez innych mieszkańców terrarium. Brak odpowiedniego miejsca może też być przyczyną tzw. zaparcia jaja, które w efekcie może doprowadzić do śmierci samicy.

Zimowanie

Sen zimowy nie jest konieczny, jeśli nie zamierzamy rozmnażać żółwi. Hibernujemy tylko osobniki w dobrej kondycji, odrobaczone. Przed hibernacją należy pamiętać o ograniczeniu stopniowym podawania pokarmu, na 7-10 dni przed zaprzestajemy karmienia w celu opróżnienia przewodu pokarmowego gada.

Żółwie zimujemy w zbiorniku z wodą, w temp. 3-5°C przez okres ok. 3-4 miesięcy, kontrolując stan zdrowia podopiecznych, temperaturę i czystość wody. Zwierzęta wybudzamy stopniowo podnosząc temperaturę i wydłużając dzień świetlny.

Uwagi

Gatunek wpisany na listę inwazyjnych gatunków obcych, więc hodowla jest zakazana! 

Opracowanie

Opracowanie i źródła informacji

Lek. wet. Aleksandra Maluta na podstawie własnych doświadczeń i literatury:
Chovame kortnacky – F. Szalay, H.Szalayova
Turtles of the World – C.H. Ernst, R.G.M. Altenburg, R.W.barbour
Żelvy – Jiri Zych
Żółw ozdobny – M.Rogner, H. Philippen

Liczba wyświetleń: 30129