Shinisaurus crocodilurus – jaszczurka krokodylowa, chińska jaszczurka krokodylowa*

Shinisaurus crocodilurus – jaszczurka krokodylowa, chińska jaszczurka krokodylowa*

Shinisaurus crocodilurus – jaszczurka krokodylowa, chińska jaszczurka krokodylowa* to prehistorycznie wyglądająca jaszczurka która jest jedynym przedstawicielem rodziny Shinisauridae, będącej najwcześniejszym i najbardziej prymitywnym odgałęzieniem linii padalcokształtnych (Anquimorpha). Rodzina ta może być blisko spokrewniona z północnoamerykańskimi ksenozaurami (Xenosauridae) lub też z waranami i helodermami (Platynota). Budowa anatomiczna wykazuje bardzo niewielki stopień specjalizacji, dlatego naukowcy uważają, że Shinisaurus jest najbliższy pierwotnemu modelowi budowy wszystkich padalcokształtnych. Ciekawostką jest również to, że jest to bardzo archaiczna rodzina, której przedstawiciele kopalni znani są przynajmniej z eocenu (50 milionów lat temu z Ameryki Północnej), a bardzo prawdopodobne, że także z późnej kredy (ok. 90 milionów lat temu) Mongolii.

Chińska jaszczurka krokodylowa zawdzięcza swą nazwę bardzo charakterystycznej pokrywie łuskowej ciała, w której obecne są powiększone, guzikowate osteodermy. Ogon tej jaszczurki jest bardzo silny, spłaszczony bocznie i pokryty powiększonymi łuskami. Na szczycie ogona przez część jego długości biegną dwa rzędy takich powiększonych łusek. Mniej zaznaczone, aczkolwiek nadal wyraźne są także rzędy powiększonych łusek biegnące wzdłuż kręgosłupa. Po bokach ciała powiększone łuski rozrzucone są nieco bardziej nieregularnie. Głowa jest stosunkowo duża, masywna, z bardzo silnymi szczękami i krótkim, zaokrąglonym pyskiem. Kończyny krótkie, ale bardzo silne, o długich mocnych palcach.

Ubarwienie dorosłych osobników jest zdominowane przez różne odcienie brązu i szarości. Po bokach tułowia widoczne są nieregularne ciemne, brunatne lub czerwonawe plamy. Kończyny i ogon są ciemniejsze od tułowia. Pysk i podgardle są jaśniejsze, żółtawe, niekiedy niemal białe z wyraźnymi pionowymi pręgami.
Długość dorosłych osobników dochodzi do 40 cm.

Systematyka

Shinisaurus crocodilurus – jaszczurka krokodylowa, chińska jaszczurka krokodylowa* (Ahl, 1930)

Długość życia

Przynajmniej kilkanaście lat.

Występowanie

Chiny, Wietnam

Aktywność

Dzienna

Wygląd

Wygląd samca

Osobniki obu płci są zbliżone do siebie, aczkolwiek samiec zazwyczaj jest bardziej jaskrawo ubarwiony i ma bardziej widoczny deseń plam na ciele. Dojrzałe płciowo same posiadają jaskrawo pomarańczowe podgardle. Niekiedy posiadają również podobnie ubarwiony wierzch głowy.

Wygląd samicy

Samica zbliżona wyglądem do samca, zazwyczaj jednak mniej jaskrawo ubarwiona. Podgardle najczęściej żółte lub kremowo-białe.Cechy szczególneJest to jaszczurka o aktywności dziennej. Doskonale wspina się na drzewa, gdzie często zdobywa pokarm. Większość pokarmu zdobywa jednak w wodzie, gdzie szuka także schronienia przed drapieżnikami. Doskonale pływa i potrafi wytrzymać długo pod powierzchnią (przeciętnie ok. 20 minut, w skrajnych udokumentowanych przypadkach do 6 godzin). Jest to gatunek skryty, zasiedlający trudno dostępne rejony i bardzo płochliwy.

Biotop

Jest to gatunek prowadzący ziemno-wodny tryb życia, silnie uzależniony od czystych potoków, strumieni a także niewielkich górskich stawów. Bardzo wrażliwy na zanieczyszczenie wody. Występuje jedynie w górskich (do 1500 m n.p.m.) wiecznie wilgotnych lasach.
Preferuje miejsca, w których las styka się bezpośrednio z ciekami wodnymi. Większość czasu spędza na gałęziach zwisających nad powierzchnią wody lub na wystających ze strumieni kamieniach.

Do niedawna uważano, że Shinisaurus crocodilurus zasiedla wyłącznie ograniczony obszar Gór Dayao Shan w Prowincji Guangxi w południowo-wschodniej części Chin. W 2003 roku odkryto izolowaną populację tego gatunku w Prowincji Quang Ninh w północno-wschodnim Wietnamie.

Terrarium

Shinisaurus crocodilurus wymaga bardzo dużego terrarium w formie akwaterrarium, z częścią wodną i lądową. Część lądowa powinna być wyłożona substratem imitującym naturalny, a więc najlepiej mieszaniną ziemi torfowej i torfu kokosowego z fragmentami kory. Bardzo dobrym rozwiązaniem jest zastosowanie także na podłożu mchu torfowca, który będzie wspomagał utrzymywanie odpowiedniej wysokiej wilgotności. Jako że jest to jaszczurka doskonale wspinająca się trzeba zapewnić także odpowiednio wytrzymałe konary, na których będzie odpoczywać. Warto także umieścić kilka kryjówek wewnątrz terrarium np. wydrążone pnie dębu korkowego. Można również umieścić żywe, odporne roślinny tropikalne z zaznaczeniem, że nie mogą być toksyczne ani posiadać żadnych kolców i cierni.

Część wodna powinna być na tyle obszerna, aby jaszczurki mogły bez problemu zanurzyć się pod wodą i popływać. Najlepiej zastosować wydajny filtr, który będzie uzdatniał wodę (gady na pewno będą załatwiać się do wody a także wrzucać do niej fragmenty podłoża z części lądowej i resztki pokarmu). Na podłoże w części wodnej najlepiej wykorzystać gruby żwir.

Wielkość terrarium dla dorosłego osobnika 100x50x60 cm.

Wielkość terrarium dla pary 150x80x60 cm.

Oświetlenie

Oświetlenie 8 godzin. UVB 5%.

Temperatura

W dzień temperatura 18-22°C, pod promiennikiem do 25°C, w nocy nie mniej niż 15°C.

Wilgotność

70-80% w dzień, do 90% w nocy.

Żywienie

W naturze Shinisaurus crocodilurus odżywia się głównie dużymi bezkręgowcami i niewielkimi wodnymi kręgowcami. Podstawą diety są kijanki i dorosłe żaby oraz duże wodne owady (chrząszcze, larwy ważek i chruścików, jętki). Przebywając na gałęziach nadrzecznych drzew zjadają także lądowe chrząszcze, gąsienice, szarańczaki, a sporadycznie także jaja i pisklęta.

Rozmnażanie

Okres godowy tego gatunku trwa od czerwca do września. W tym okresie prowadzące samotniczy tryb życia jaszczurki spotykają się w celu odbycia godów. Samiec staje się bardziej jaskrawo ubarwiony aby zainteresować samicę. Po 8 do 12 miesiącach ciąży samica rodzi (jest to gatunek jajożyworodny) od 2 do 7 dużych, dobrze rozwiniętych młodych. Bezpośrednio po urodzeniu młode są bardzo aktywne i bardzo intensywnie odżywiają się, aby nabrać jak najwięcej masy przed zimą. Dojrzałość płciową osiągają w wieku 2-3 lat.

Zimowanie

Na jesieni wyszukują kryjówki zimowe, którymi zazwyczaj są spróchniałe, wydrążone pnie drzew lub jaskinie. Często w takich kryjówkach zbiera się nawet do kilkunastu osobników. Zimowanie trwa od listopada do marca.

Uwagi

Shinisaurus crocodilurus jest sporadycznie spotykany w handlu i hodowlach amatorskich. Na wolności jest bardzo narażony z powodu postępującej deforestracji gór, zanieczyszczenia zbiorników wodnych (co powoduje zanik płazów będących bazą pokarmową tej jaszczurki) oraz coraz intensywniejsze kłusownictwo. Gady te ze względu na swój atrakcyjny wygląd oraz rzadkość są bardzo poszukiwane przez terrarystów. Dodatkowo są chwytane, gdyż miejscowa ludność wierzy w ich zastosowanie w tradycyjnej medycynie wschodniej. Dziką populację w Chinach w roku 1999 szacowano na ok 3000 osobników z tendencją spadkową.
W warunkach hodowlanych, zarówno w prywatnych hodowlach jak i w ogrodach zoologicznych gatunek ten rozmnaża się coraz częściej (m.in. w Poznańskim Ogrodzie Zoologicznym). Ogrody zoologiczne w Europie i USA pracują nad utrzymaniem i zwiększeniem populacji tego gatunku w warunkach sztucznych, jako rezerwuar w przypadku wymarcia na wolności.

Osobniki sporadycznie dostępne w handlu najczęściej pochodzą z prywatnych hodowli z zachodniej Europy (przede wszystkim Niemcy). Obecnie praktycznie nie spotyka się okazów pochodzących z odłowu.

 

Opracowanie i źródła informacji

Jakub Kowalski na podstawie własnych doświadczeń orz literatury:

• Reptile-database.reptarium.cz
• Arkive.org.
• Conrad, J.L. 2006. Postcranial skeleton of Shinisaurus crocodilurus (Squamata: Anguimorpha).
• Hu, Q.; Jiang, Y. & Zhao, E. 1984. A Study on the taxonomic status of Shinisaurus crocodilurus
• Ziegler, T.; Khac Quyet, L.; Ngoc Thanh, V.; Hendrix, R. & Böhme, W. 2008. A comparative study of crocodile lizards (Shinisaurus crocodilurus AHL 1930) from Vietnam and China

 

Liczba wyświetleń: 8296