Legwan zielony – iguana iguana – raport rozmnożeniowy

Rozród legwana zielonego w warunkach hodowli

Legwan zielony należy do często spotykanych gatunków w ogrodach zoologicznych i hodowlach amatorskich.W ostatnich latach popularność tego gatunku wzrosła na tyle, że pomimo międzynarodowej ochrony (konwencja CITES, załącznik II) jego populacja zmniejszyła się. Dodatkowo kurczy się środowisko w którym występuje, a w ostatnich latach wiele tych zwierząt ginie pod kołami samochodów (Rodda 1990). W warunkach hodowli na terenie Ameryki Południowej i Środkowej legwany zielone rozmnażają się bardzo dobrze o czym świadczą wyniki uzyskane w licznych farmach zarówno komercyjnych jak i powstałych dla zasilenia lokalnych populacji.

Rozród w niewoli w sztucznych warunkach na terenie Europy wciąż nie zdarza się często, a w Polsce zupełnie wyjątkowo. Po raz pierwszy w niewoli gatunek ten rozmnożono w Szwecji w 1957 roku (Enderlein, 1963). Na początku lat dziewięćdziesiątych w Niemczech uzyskano pokolenie F2 w warunkach hodowli amatorskiej (Schardt, 1993). W Polsce legwany zielone rozmnożono po raz pierwszy dopiero w 1995 roku w Śląskim Ogrodzie Zoologicznym w Chorzowie uzyskując 14 młodych (Brachaczek, informacja ustna). Niepowodzenia wynikają przede wszystkim z błędów popełnianych w hodowli, przy czym do najistotniejszych zaliczyć można: niewłaściwy stosunek wapnia i fosforu w diecie (zbyt duży udział owoców) co prowadzi do problemów gospodarki wapniowo-fosforowej u tych liściożernych gadów, uzupełnianie diety pokarmem mięsnym, co prowadzi do otłuszczenia, brak cykliczności dotyczącej temperatury i wilgotności w ciągu roku (m. in. Bosch & Werning, 1996; Hatfield, 1996; Köhler, 1998).

Posiadana przeze mnie para jaszczurek pochodzi z fermy na terenie Kolumbii i należy do formy nominatywnej. Uzyskałem je w maju 1993 roku jako dwutygodniowe młode. Obecnie samiec mierzy 160 cm przy wadze 5,5 kg, samica 135 cm przy wadze 2,5 kg. Większość czasu legwany spędzają w terrarium o wymiarach 150x70x230 cm. Temperatura i wilgotność w terrarium utrzymywane są na podobnym poziomie jak w warunkach naturalnych i tak jak w naturze, podlegają cyklicznym zmianom w ciągu roku. W okresie letnim, gdy warunki atmosferyczne na to pozwalają (temperatura w dzień powyżej 23°C, w nocy powyżej 16°C)legwany przebywają na zewnątrz, w dwukrotnie większej niż ich stałe terrarium, klatce korzystając z bezpośredniego nasłonecznienia. Do godów po raz pierwszy przystąpiły w 1996 roku. Samica zniosła wówczas 19 jaj. Niestety z powodu nieobecności opiekuna jaja szybko wyschły. W 1997 roku pomimo prób kopulacji nie doszło do zniesienia jaj. W 1998 roku samica zniosła 23 jaja, niestety większość z nich została przez nią zniszczona, część obumarła w trakcie inkubacji. W 1999 roku samica zniosła 52 jaja. Trzy z nich były niezapłodnione. Jaja z terrarium przeniesiono do inkubatora wypełnionego torfem i seramisem. Niestety zbyt wysoka wilgotność w pierwszej fazie inkubacji doprowadziła do zapleśnienia i obumarcia części zarodków. Uzyskano 12 młodych które przy inkubacji w temperaturze 30°C młode wylęgały się po 82-87 dniach. Od momentu przebicia zewnętrznej osłony jaja za pomocą zęba jajowego do całkowitego opuszczenia jaja upływało od 2 do 12 godzin. Młode umieszczano później w niewielkim, sterylnym terrarium gdzie w ciągu następnych kilku godzin dochodziło do pełnej resorpcji pęcherzyka żółtkowego. Młode ważyły od 9 do 12 g przy długości ciała (wraz z ogonem) od 190 do 250 mm. Wodę podawano im kilka razy dziennie za pomocą pipety. Samodzielnie jeść rozpoczęły po 7 dniach. Podobnie jak dorosłe żywione są tylko pokarmem roślinnym, głównie liśćmi różnych roślin oraz kiełkami lucerny, fasoli i słonecznika, z dodatkiem witamin i wapnia. Przebywają w terrarium o wymiarach 100x40x150 cm w temperaturze: w dzień 26-34°C, w nocy 20-22°C. Po 4 miesiącach niektóre osobniki przekroczyły wagę 40 g i długość całkowitą ciała 380 mm. Zwierzęta będą używane w badaniach dotyczących etologii kognitywnej gadów.

W trakcie kilkuletnich obserwacji stwierdzono m. in. że pierwszym objawem zbliżających się godów jest zmiana barwy ciała samca na lekko pomarańczową (następowało to w ciągu lutego i marca). Czas godów był rozciągnięty na 2-3 miesiące co jest okresem stosunkowo długim w porównaniu z danymi innych autorów (m.in. Köhler, 1998). Pierwsze kopulacje obserwowano każdorazowo na przełomie marca i kwietnia, a ostatnie w końcu maja lub 1999 roku w końcu czerwca. Samica w tym czasie jest zdolna do zapłodnienia zaledwie przez 1 do 14 dni (Rodda, 1992). Okres godowy w naturze rozpoczyna się na początku pory suchej (zwykle w grudniu i styczniu). Kopulacja trwała od 8 do 13 minut i w ciągu sezonu obserwowano co najmniej kilkanaście prób kopulacji, kilka z nich kończyła się powodzeniem. Jaja składane były w czerwcu lub w 1999 roku na początku września.

Na podstawie: „Biologia płazów i gadów”. Materiały z V Ogólnopolskiej Konferencji Herpetologicznej – Kraków 26-28 czerwca 2000. Wydawnictwo Naukowe Akademii Pedagogicznej w Krakowie.

 
Opracowanie i źródła informacji

Robert Maślak

Literatura
Bosch H, Werning H. (1996): Green Iguanas and Other Iguanids.TFH Publications.
Hattfield J. W. III (1996): Green Iguana – The Ultimate Owner’s Manual. Dunthorpe Press, Portland, Oregon.
Enderlein R. (1963): Freilandhaltung und Zucht des Grünen Leguans, Iguana iguana, in Schweden. Zool. Garten N. F. 28(1):1-7.
Köhler G. (1998): Der Grüne Leguan. Wydanie 3, Herpeton, Offenbach.
Rodda G. H. (1990): Highway madness revisted: roadkilled Iguana iguana in the Llanos of Venezuela. J.Herpetol. 24(2):209-211.
Rodda G. H. (1992): The mating behavior of Iguana iguana. Smithson. Contrib. Zool. 534:1-40.
Schardt M. (1993): Die Vermehrung des Grünen Leguans Iguana iguana in der F2 – Generation. Elaphe (N.F.) 1(4):4-8.

Zdjęcia z innego rozmnożenia legwana zielonego.

Liczba wyświetleń: 5773