Tenebrio molitor – mącznik młynarek

Tenebrio molitor – mącznik młynarek

Mącznik młynarek (Tenebrio molitor Linnaeus, 1758) to najbardziej „klasyczny” przedstawiciel rodziny czarnuchowatych (Tenebrionidae). Chrząszcze te osiągają 12-18 mm długości. Ciało wydłużone, lekko przypłaszczone, czarnego lub kasztanowego koloru. Czułki perełkowate, stopniowo rozszerzające się ku końcom. Spód ciała przeważnie jaśniejszy, przechodzący w kolor bordowy.

Larwy przypominają pokrojem ciała drutowce (larwy sprężyków – Elateridae). Są żółtawego koloru, wydłużone i cylindryczne. Posiadają krótkie czułki i słabo wykształcone trzy pary odnóży. Ostatni segment ciała posiada mały, rozdwojony wyrostek. Tuż przed przepoczwarczeniem osiągają ok. 3-3,5 cm.

Biologia i ekologia

W naturze chrząszcze spotykane są pod gnijącą i butwiejącą korą drzew liściastych, w dziuplach. Larwy i dorosłe chrząszcze odżywiają się martwymi organizmami, gnijącą materią organiczną. Jest również pospolitym chrząszczem synantropijnym (towarzyszącym człowiekowi), zasiedlającym magazyny produktów zbożowych, spiżarnie, fermy drobiu i gołębniki.

Terrarium

Nie ma dużych wymagań. Wielkość terrarium zależy wyłącznie od naszych potrzeb. Najlepiej używać do tego celu pudełek zrobionych z plastiku lub szkła. Osobniki hodowane powszechnie mają przeważnie zredukowane skrzydła, dlatego nie wymagają pokrywy (choć warto się zabezpieczyć).

Jako podłoże i jednocześnie pokarm najlepiej sprawdzają się otręby pszenne. Ich warstwa powinna mierzyć 10-20 cm. Często, jako dodatek, stosowana jest mąka. Nie polecam jej jednak ze względu na możliwe zawilgocenie. W tym przypadku mąka ulega zamianie w kleistą papkę, potrafiącą uśmiercić całą hodowlę.

Mącznik jest owadem o dużej tolerancji na szerokie spektrum temperatur. Owady dobrze przeżywają w zakresie 0-40°C, jednak optimum umożliwiające im najlepszą przeżywalność i rozród to 25-35°C. Podobnie wygląda to w przypadku wilgotności. Tenebrio molitor znosi długotrwałe przesuszenie jak i podwyższoną wilgotność. Optimum to ok. 60-80%. Wodę najlepiej dostarczać wraz z pokarmem (owoce, warzywa). W przypadku dobrej wentylacji można lekko zraszać hodowlę lub położyć na wierzchu wilgotny papierowy ręcznik lub wytłaczanki. Owad nie wymaga oświetlenia, a wręcz preferuje stałe zacienienie.

Podłoże co jakiś czas ulega całkowitemu „przerobieniu” przez larwy na odchody (sypki miał gromadzący się na dnie pojemnika). Co 2-3 miesiące warto przesiać podłoże, np. przez sitko do odcedzania makaronu, w celu usunięcia odpadków.

Żywienie

Poza otrębami pszennymi owady chętnie konsumują owoce i warzywa, będące jednocześnie głównym źródłem wody dla owadów. Jedzą też chleb, mięso i niemal wszelką materię organiczną, nie ma problemów z ich karmieniem.

Dymorfizm płciowy

Dość trudne. Samce mają bardziej wygięte przednie golenie. Podczas kopulacji znajdują się zawsze na górze. Samice można często zaobserwować podczas składania jaj w podłożu. U samców, dodatkowo, na spodniej stronie ciała, między sternitami, można dostrzec drobne błonki. Zdecydowanie łatwiej oznaczyć płeć poczwarek. Tuż przed wyrostkami na pygidium (końcu odwłoka), po brzusznej stronie, można zaobserwować dwa drobne ząbki – wtedy jest to samica.

Rozmnażanie

Mącznik młynarek należy do „samoobsługowych” hodowli. Szybkość rozwoju jest bezpośrednio skorelowana z temperaturą (im wyższa, tym szybciej rosną i przepoczwarczają się larwy).

10-14 dni po kopulacji samice rozpoczynają składanie jaj. Wytwarzają ich po kilkanaście dziennie i przyklejają do fragmentów podłoża. W ciągu swojego krótkiego życia (1-2 miesiące) jedna samica składa ok. 500 jaj. Inkubacja trwa ok. 2 – 3 tygodnie. Świeżo wyklute larwy mierzą ok. 2-3 mm i można je zobaczyć wysypując odrobinę otrębów na czarne tło. W ciągu okresu larwalnego (12-18 miesięcy w 20°C, 6-8 w 25°C i ok. 4 w 35°C) larwy przechodzą 10-16 linień. W niesprzyjających warunkach czas rozwoju i liczba linień może ulec zwiększeniu. Przed przepoczwarczeniem wyrośnięte larwy wychodzą na powierzchnię podłoża i wyginają się w charakterystyczny kształt litery „J”. Po kilku dniach przekształcają się w poczwarki wielkości dorosłego chrząszcza. W 15°C cały proces trwa 30 dni, a w 32°C już tylko 5 dni. Początkowo ciemne są tylko oczy i aparat gębowy, z czasem ciemnieją odnóża i jest to nieomylny znak, że niedługo dojrzały chrząszcz wyjdzie z poczwarki. Po 2 tygodniach samice rozpoczynają składanie jaj i cykl się zamyka.

Uwagi

• Jest to chyba najłatwiejszy i najtańszy w utrzymaniu owad karmowy.
• Mączniki charakteryzują się dość wysokim stopniem kanibalizmu. Dodawanie większej ilości białka (np. mięso) może go znacznie ograniczyć.
• Poczwarki, jako bardzo „statyczne” stadium, są szczególnie narażone na ataki ze strony innych osobników. Nadgryzione, zamierają i czernieją. W celu zminimalizowania strat (co przy dużej hodowli nie ma już sensu) należy oddzielać poczwarki i przetrzymywać je do czasu wybarwienia się chrząszczy w oddzielnym pojemniku (w tych samych warunkach co całą hodowlę).
• Za powstające deformacje owadów mogą być odpowiedzialne uszkodzenia wywołane wzajemnymi atakami larw/chrząszczy. Istnieje też możliwość powstania deformacji związana z prawdopodobnym wydzielaniem przez dorosłe owady hydrochinonu.
• W zbyt zawilgoconej hodowli mogą pojawiać się roztocze (Acari). Potrafią uśmiercać młode larwy i są w stanie zaatakować karmione nimi zwierzęta. Najskuteczniejszy sposób pozbycia się nieproszonych gości to długotrwałe przesuszenie hodowli.
• Powszechnie używaną polską nazwą tego gatunku jest mączniak młynarek. Nazwa ta jest niepoprawna, gdyż zarezerwowana jest dla grupy pasożytniczych grzybów. Zatem pozostaje łacina – Tenebrio molitor lub prawidłowa polska – mącznik młynarek!

Skarmianie

Mączniki są idealnym pokarmem dla większości stawonogów (pajęczaki, drapieżne chrząszcze), jednak wielu hodowców nie poleca nadmiernego karmienia nimi modliszek. Podobnie wygląda sprawa z wieloma gadami i płazami. Nadmierna zawartość tłuszczu w ciele larw, twarda chityna dorosłych chrząszczy może być szkodliwa, a czasem niebezpieczna dla pupili. Otłuszczenie zwiększa podatność gadów na choroby i powoduje bezpłodność. Chitynowy oskórek może zaczopować przewód pokarmowy zwierzęcia lub uszkadzać jego ściany. Optymalnym rozwiązaniem może być rzadkie podawanie larw, najlepiej będących tuż po linieniu i trzymanych głównie na owocowo-warzywnej diecie.

Uwagi

Warto wspomnieć, że dłużej przetrzymywane mączniki w cienkim, plastikowym pojemniku potrafią bez problemu go przegryźć, co może skończyć się niemałą inwazją.

 

Opracowanie i źródła informacji
Opracowali: Dariusz Kucharski, Łukasz Różański i Michał Solarz na podstawie własnych doświadczeń oraz literatury:
Burakowski B., 1993: Laboratory methods for rearing soil beetles (Coleoptera). Polska Akademia Nauk Muzeum i Instytut Zoologii, Warszawa.
Stebnicka Z., 1991: Czarnuchowate – Tenebrionidae. Klucze do oznaczania owadów Polski: cz. XIX, zeszyt 91, PWN, Warszawa.

Liczba wyświetleń: 51590