Pachnoda marginata marginata – kruszczyca obrzeżona

Pachnoda marginata marginata – kruszczyca obrzeżona

Systematyka

Rodzina: Coleoptera – chrząszcze

Rodzaj: Pachnoda

Gatunek: Kruszczyca obrzeżona (Pachnoda marginata marginata Drury, 1773)

Długość życia

Żyją średnio 3-6, a nawet do 10 miesięcy. Rozwój larwalny może trwać od 2 do ponad 6 miesięcy. Zarówno na długość życia dorosłych chrząszczy jak i na długość cyklu rozwojowego wpływa temperatura. W niższej temperaturze cykl rozwojowy i długość życia się wydłużają, jednocześnie zarówno larwy jak i imago są mniej aktywne.

Wygląd

Masywny, owalny chrząszcz, nieco mniejszy i drobniejszy od kruszczycy afrykańskiej. Przedplecze i pokrywy skrzydłowe o barwie ciemnej. Na pokrywach skrzydłowych tylna połowa często nieco jaśniejsza. Cały chrząszcz jasno obrzeżony cienką, żółtą linią. Brzuszna strona ciała zawsze czarna, błyszcząca. Występuje dość duża zmienność ubarwienia: elementy ciemne od barwy rdzawej do ciemnoczekoladowej. Jasne obrzeżenie od cytrynowego do wyraźnie żółtego, niemal pomarańczowego. Z biegiem czasu chrząszcz nieco ciemnieje, a na pokrywach skrzydłowych pojawiają się charakterystyczne zaciemnione plamy. Larwy to typowe pędraki, przybierające kształt litery C, blade, lekko kremowe, z czasem żółkną. Głowa ciemnobrązowa prawie czarna. Narządy gębowe typu gryzącego. 3 pary odnóży krocznych w przedniej części ciała barwy ciemnej. Przechodzą trzy stadia larwalne.Tuż po wylince larwa niemal biała, delikatna o rdzawej, prawie czerwonej głowie.

Pachnoda marginata marginata – kruszczyca obrzeżona osiąga od 20 do 28 mm długości. Larwy dorastają do 4-5 cm.

Występowanie

Afryka Centralna i Zachodnia (Ghana, Nigeria, Gwinea, Sierra Leone, Wybrzeże Kości Słoniowej, Togo, Gambia).

Cechy szczególne

Bardzo interesujący sposób latania. Zewnętrzne dolne krawędzie pokryw skrzydłowych wszystkich kruszczyc są nieco wcięte. Ułatwi im to rozkładanie skrzydeł i start do lotu. Kruszczyce nie muszą unosić całkowicie pokryw skrzydłowych jak inne chrząszcze. Wystarczy, że jedynie lekko je uniosą by wysunąć spod nich skrzydła. Kruszczyce są więc jedynymi chrząszczami latającymi z opuszczonymi pokrywami skrzydłowymi. Latają bardzo chętnie i sprawnie. Są najlepszymi lotnikami wśród chrząszczy. Wydaje się zadziwiającym, że tak ciężko wyglądający i masywny chrząszcz może tak sprawnie, szybko i precyzyjnie latać.

Aktywność

Aktywne zarówno w dzień jak i w nocy. Wpływ na aktywność wywiera raczej temperatura niż światło.

Biotop

Lasy tropikalne, polany śródleśne, bezpośrednia okolica lasów, uprawy drzewiaste (bananowce), plantacje bawełny. W lasach występują we wszystkich piętrach. Często spotykane na kwiatach i owocach, zwłaszcza opadłych, nadgniłych lub lekko podfermentowanych. Larwy żyją w ściółce leśnej, próchniejącym drewnie, itp.

Terrarium

Najważniejsza w terrarium jest odpowiednia ściółka. To w niej składane są jaja i rozwijają się larwy. Głównym składnikiem ściółki dla kruszczyc jest suchy substrat dębowy lub bukowy (rozdrobnione suche liście i gałązki drzew). Poza tym uzupełniać ją może torf, piasek, próchno drzew liściastych. Doskonałym składnikiem jest substrat kokosowy (mielone włókno orzecha kokosowego) dostępny w dobrych sklepach ogrodniczych. Grubość ściółki powinna wynosić minimum 5 cm. Wystrój wnętrza składa się z ustawionych w różnych pozycjach korzeni akwariowych, fragmentów próchna, kory drzew liściastych itp., jednak należy pozostawić przestrzeń do latania. Z płytkiego pojemnika z wodą, można zrezygnować, jeśli będziemy podawać do jedzenia bardzo soczystą karmę.

Wielkość terrarium

Wymiary 30/30/20 cm 15-20 sztuk. W większych terrariach można trzymać duże stada kruszczyc, a nawet różne ich gatunki. Duże terrarium sprzyja podejmowaniu prób lotów. Większe zagęszczenie sprzyja z kolei częstszym kopulacjom. Larwy można trzymać w oddzielnych pojemnikach w zagęszczeniu do 4 larw na 1 litr ściółki.

Oświetlenie

Cykl 10-12 godzinny jest najczęściej zalecany. Stosowanie ciągłego oświetlenia też nie jest szkodliwe. Larwy nie są wrażliwe na obecność lub brak oświetlenia.

Temperatura

Wpływa na aktywność owadów i długość okresu rozwoju larwalnego. Optymalna temperatura powietrza to 24-28°C w dzień, nocą koło 22°C, ściółki niższa o 2-3°C.

Wilgotność

Powietrza od 50 do 70%, ściółki nieco niższa. Gatunek stosunkowo mało wrażliwy na jej wahania. Wyższa wilgotność sprzyja poprawie wyglądu dorosłych osobników (są nieco bardziej aksamitne,a barwy są mocniej nasycone i wyraziste). Ściółka, w której składane są jaja i rozwijają się larwy musi być stale lekko wilgotna lecz nie mokra (można niechcący utopić larwy).

Żywienie

W naturze dorosłe chrząszcze żywią się pyłkiem kwiatowym, częściami kwiatów i owocami. W terrarium można je więc bez problemu karmić podobnie. Bardzo chętnie spożywają: banany, pomarańcze, gruszki, jabłka, śliwki, sałatę, kapustę pekińską, kwiat mniszka lekarskiego, bzu czarnego, lwiej paszczy i dzikiej róży. Chrząszcze preferują owoce przejrzałe, nadgniłe lub lekko podfermentowane. Można też podawać w niewielkich pojemniczkach mieszankę piwa, miodu i wody oraz pyłek pszczeli. Miód tylko ze sprawdzonej pasieki, a nie kupowany w sklepie (nawet niewielkie zafałszowania miodu mogą być szkodliwe dla chrząszczy). Pokarm podajemy bezpośrednio na ściółce, a kwiaty można wstawić do pojemnika z wodą zabezpieczonego przed wpadnięciem do niego owadów. Pokarm powinien być zdrowy (bez zanieczyszczeń). Larwy żywią się składnikami ściółki (głównie liśćmi dębowymi i bukowymi oraz próchnem). Można je też dokarmiać płatkami owsianymi, otrębami i fragmentami owoców (jabłko, banan) zagrzebanymi płytko w ściółce. Owoce mogą leżeć w terrarium nawet kilka dni pod warunkiem, że nie pleśnieją. Czasem dopiero po kilku dniach wzbudzają zainteresowanie owadów. Larwy maja tendencje do wciągania owoców i zagrzebywania ich w ściółce.

Dymorfizm płciowy

Bardzo łatwe. Samiec ma na brzusznej stronie odwłoka wyraźną podłużną bruzdę.

Rozmnażanie

Dobrze jest trzymać chrząszcze w dość dużym zagęszczeniu (2-3 sztuki/litr). Wpływa to stymulująco na ich rozród. Zalec się stosunek płci 1:1, ale z czasem potrafi się on znacznie zmieniać. Do kopulacji dochodzi zazwyczaj na stanowiących wyposażenie terrarium korze i korzeniach. Kopulacja trwa średnio kilkadziesiąt minut. Po kopulacji samica chowa się pod ziemią i tam składa jajeczka (pojedynczo, czasem po dwa). Wyszukuje do tego miejsca o dość zbitej strukturze ściółki i odpowiedniej wilgotności. Często jajeczka są składane w pobliżu podawanego pokarmu. Po około 1-2 tygodniach wykluwają się z nich małe około 0,5cm larwy. Szybko zaczynają żerować i szybko rosną. Po trzech wylinkach (6-18 tygodni) sporządzają w ściółce kokon (kokolit), w którym się przepoczwarzają. Ponieważ kokon często powstaje przy dnie lub ściankach terrarium, można śledzić przemiany w nim zachodzące. Przez kilka pierwszych dni w kokolicie przebywa larwa, z której po wylince wychodzi poczwarka. Z niej z kolei po pewnym czasie wydostaje się postać dorosła chrząszcza i przebywa w kokonie jeszcze kilka dni. Po około 4-10 tygodniach od momentu uformowania kokonu wydostaje się z niego dorosły owad. Po kilku – kilkunastu dniach przystępuje do kopulacji. Cykl rozwojowe trwa więc około 3-6 miesięcy, czasem dłużej.

Uwagi

Ściółka i elementy wystroju terrarium zanim do niego trafią powinny być poddane sterylizacji (np. w piekarniku w temp. 90°C przez 30-60 min). Zapobiega to przedostaniu się do hodowli niepożądanych organizmów jak roztocza, pająki, krocionogi, itp. Roztocza i tak z czasem się pojawią (przyniesione np. z pokarmem). Można je próbować zwalczać zwiększając wilgotność i podając suche pokarmy na powierzchnię ściółki (otręby). Po około 30 min roztocza przyjdą na podany pokarm i można je wraz z nim usunąć z terrarium. Roztocza nie są raczej szkodliwe dla dorosłych chrząszczy. W dużej liczbie mogą jednak zaszkodzić hodowli niszcząc jaja i doprowadzając do śmierci poczwarek. Ściółkę w terrarium należy co pewien czas przynajmniej częściowo wymieniać (co 4-6 tygodni). Starą ściółkę wraz z jajami i larwami można przenieść do oddzielnego pojemnika. Może być on dość duży, a warstwa ściółki może w nim osiągać 20-30 cm. Larwy należy dokarmiać i nie dopuszczać do przesuszenia ściółki. Po pewnym czasie larwy tworzą w ściółce dość twarde kokony (kokolity), z których po pewnym czasie wychodzą dorosłe chrząszcze. Stara ściółka po ponownej sterylizacji jest doskonałym podłożem do kwiatów doniczkowych. Jeżeli żyło w niej dużo larw (była kilka razy użyta w terrarium i przy odchowie larw) nabiera charakterystycznej gruzełkowatej formy bardzo pożądanej przy uprawie wielu roślin. Chrząszcze dość łatwo się krzyżują z innymi gatunkami z rodzaju Pachnoda. Potomstwo pochodzące z tych krzyżówek jest często płodne.

Opracowanie i źródła informacji
Opracował Grzegorz Duniec na podstawie własnych doświadczeń oraz literatury:
Bielecka J., Budziszewski A. (1998).: Owady w terrarium Agencja wydawnicza „Egros” s. C., Warszawa.
Čuřik P.: Źivé Drahokamy v Teráriích.

Liczba wyświetleń: 3483