Ceratophrys ornata – żaba rogata

Ceratophrys ornata – żaba rogata

Nazewnictwo

Nazwa angielska: Bell’s Horned Frog

Nazwa niemiecka: Schmuckhornfrosch

Nazwa czeska: Rohatka ozdobná

Systematyka

Rodzaj Ceratophrys obejmuje kilka gatunków, których status systematyczny nie jest do końca wyjaśniony. Do najczęściej spotykanych w hodowli oprócz opisywanego Ceratophrys ornata – żaba rogata (Bell, 1843) opisywanego należą: Ceratophrys cranwelli, Ceratophrys cornuta i Ceratophrys varia. Największym przedstawicielem rodzaju jest Ceratophrys aurita – jego osobniki (samice) osiągają do 20 cm długości. Uznawany jest za naturalnego mieszańca międzygatunkowego (podobnie jak nasza żaba wodna – Rana esculenta) występuje w Brazylii (Minas Gerias, Bahia, Rio Grande de Sul). Ceratophrys cornuta występuje w południowej Wenezueli, na terenach Amazonii, Gujany Brytyjskiej i Francuskiej, Ceratophrys cranwelli (diploidalna forma Ceratophrys ornata) zasiedla południowa Brazylię, Boliwię, Paragwaj i północną Argentynę. Kolejny praktycznie nie spotykany w hodowli jest Ceratophrys joazeirensis z okolic brazylijskiej prowincji Joazeiro i Bahia (jest oktoploidem w stosunku do Ceratophrys ornata). Dwa najmniejsze gatunki (dorosłe osobniki nie przekraczają 6 cm długości) niespotykane w hodowli terrarystycznej zostały wraz z Ceratophrys cornuta zaliczone do osobnego rodzaju Stombus są to: Ceratophrys calcarata z północno – wschodniej Kolumbii i Wenezueli, oraz Ceratophrys stolzmani z północno – wschodniego Peru i Ekwadoru (gatunek ten nie posiada charakterystycznych „rogów” nad oczami).

Długość życia

Zazwyczaj 7-8 lat, ale zdarzają się przypadki, że żaby te dożywają kilkunastu lat w dobrym stanie zdrowia.

Wygląd

Ciało ma masywne, okrągłe pokrojem i wyglądem przypominające ropuchy. Głowa duża z szerokim pyskiem zaopatrzonym w silne szczęki z wyrostkami do utrzymywania złapanej zdobyczy zdolne pochwycić ofiarę wielkości samej żaby. Skora brodawkowata na grzbiecie, po stronie brzuch gładka. Nad oczami widać różkowate wyrostki, od których żaba wzięła swą nazwę. Ubarwienie jest bardzo urozmaicone podstawowe ubarwienie to odcienie zieleni i żółtego. Na tym tle ciemne czarne ciemno brązowe plamki i prążki o przebiegu podłużnym u osobników z ciemniejszym ubarwieniem podstawowym plamy te otacza czarna obwódka. Między tymi większymi plamami obecne są drobniejsze czerwone. Istnieje duża zmienność ubarwienia tych żab. Znane są także osobniki albinotyczne (ta cecha jest dziedziczona autosomalnie i recesywnie).

Dorosłe samice osiągają do 12 cm długości ciała i około 450 g wagi. Samice w okresie aktywności ma szerokość ciała równą jej długości. Samce są mniejsze i nie przekraczają 8 cm długości i masy 170 g.

Występowanie

Występuje w Argentynie Urugwaju i Brazylii (Rio Grande de Sul).

Cechy szczególne

Jest to wyjątkowa, pięknie ubarwiona żaba o niespotykanym u innych płazów wyglądzie. Dość łatwo adaptująca się do kontaktów z człowiekiem. Niesprawiedliwie wciągnięta w niektórych krajach na listę zwierząt niebezpiecznych (oby u nas jej to nie spotkało). Jej ugryzienie jest bolesne (porównywalne do ugryzienia Toke) ale nie sprawia zagrożenia dla zdrowia człowieka. Wydzielina jej skóry nie jest toksyczna co nie zwalnia opiekuna od dokładnego umycia rąk po manipulacjach z tymi płazami. Polecam ja każdemu terraryście, który chce mieć w swym terrarium coś wyjątkowego.

Ciekawostki

W USA są masowo „produkowane” hybrydy o różnorodnej kolorystyce między Ceratophrys cornuta x Ceratophrys cranwelli x Ceratophrys ornata. Czasami trafiają one na nasz rynek jako „czyste” gatunki. Przestrzegam przed zakupem tych mieszańców, gdyż ich żywotność i przeżywalność jest mocno ograniczona poprzez genetyczne manipulacje, a próby rozmnożenia zazwyczaj kończą się fiaskiem. Na szczęście osobniki znajdujące się w naszym handlu najczęściej pochodzą z „czystych” hodowli czeskich lub rosyjskich.
Żaby z rodzaju Ceratophrys nie są objęte konwencja CITES.

Aktywność

Zazwyczaj aktywna cały dzień, jej aktywność dobowa jest raczej uzależniona od pory karmienia i pojawiającego się pokarmu. W nocy raczej zagrzebuje się i nie zwraca uwagi na przemykający obok pokarm.

Biotop

Zamieszkuje tereny leśne, pampy, gdzie występują duże wahania poziomu wód powierzchniowych. Prowadzi raczej skryty tryb życia (zwłaszcza w porze suchej). Zagrzebana w podłożu, schowana w naturalnych zakamarkach podłoża wyczekuje ofiary, a gdy ta się zbliży żaba szybka ją łapie i konsumuje nie ruszając się zbytnio z miejsca. W sezonie godowym nieco aktywniejsza i wtedy wędruje do małych okolicznych zbiorników wodnych na gody, po których ponownie ukrywa się w ziemi.

Terrarium

Odpowiednim typem terrarium będzie akwaterrarium. Z dużą powierzchnią lądową i niewielkim basenikiem (tzn. takim, by żaba mogła w nim się swobodnie zanurzyć i poruszać). Jako podłoża używamy najczęściej odkwaszonego torfu z piaskiem, ziemie leśną. Żwirek i gruby piasek ze względu na ostre krawędzie ziaren uszkadza delikatną skórę płaza. Kępki mchu torfowca także doskonale spełniają funkcje podłoża. Podłoże musi być zawsze wilgotne i zawsze czyste. Dlatego terrarium zraszamy dwa razy dziennie świeżą wodą, a podłoże wymieniamy przynajmniej raz w miesiącu szczególnie w miejscach gdzie płazy lubią przesiadywać (a także wydalać nieczystości). Żywe rośliny ze względu na dużą wilgotność w terrarium dość dobrze się utrzymują. Można je umieścić poza dostępem żab albo umocnić ich systemy korzeniowe (np. kamieniami), by żaby ich nie wykopały. Świetnie nadają się tu gatunki z rodzaju Scindapsus, Synogonium, Aglaonema i niektóre tilandsie. Ze względu na delikatną skórę tych płazów bardzo ważne jest utrzymanie wysokiej higieny w terrarium w związku z tym wielu hodowców utrzymuje te żaby w terrariach bez podłoża tylko w wodzie o odpowiednim do pory aktywności poziomie. Woda jest na bieżąco delikatnie filtrowana i częściowo wymieniana co tydzień. Taki sposób jednak nadaję się do terrariów hodowlanych a nie zdobiących nasze mieszkania.

Dla pary dorosłych osobników wystarcza 45/30/25 cm, młode osobniki trzymamy zazwyczaj pojedynczo w mniejszych (15/15/15 cm) plastikowych lub szklanych pojemnikach. Młode osobniki i samce lubią sobie czasami „podskoczyć” więc musimy terrarium zabezpieczyć przed ich ucieczką np. założenie siatki a lepiej (bo pomaga utrzymać wysoką wilgotność) szyby pod małym skosem (by utrzymać należytą wentylację).

Oświetlenie

Od 14 do 15 godzin na dobę w okresie aktywności (wystarcza żarówka o mocy 40 W w jednym z rogów terrarium) i około 10 w okresie spoczynku (wtedy lepiej, gdy jest ono nieco „przytłumione”). Lamp UV nie stosuje się przy hodowli tych płazów.

Temperatura

W okresie aktywności (marzec – wrzesień) utrzymujemy temperaturę w ciągu dnia 27-29°C, w nocy obniżamy do poziomu 22-24°C w okresie spoczynku zimowego obniżamy temp. do 18°C za dnia i nocą obniżamy do 16°C.

Wilgotność

Samo przez się rozumie, że wysoka (80-90%), szczególnie w okresie aktywności. Podczas „zimowania” nieco niższa około 65%.

Żywienie

Wszelkie bezkręgowce i kręgowce odpowiedniej wielkości, które jest w stanie pochłonąć ta żaba. Młode żabki karmimy drobnymi owadami takimi jak: świerszcze, karaczany, koniki polne i inny plankton łąkowy (larwy mącznika i much nie są zbyt chętnie przyjmowane przez te płazy), doskonałym pokarmem dla młodych podrastających żabek są rybki akwariowe (gupiki, mieczyki, molinezje). Możemy także podawać im kawałki chudego mięsa (drobiowe, ryb słodkowodnych). Zawsze należy pamiętać o dodatkach witaminowo – mineralnych (Vibovit, Roboran H, Reptovit), bez nich młode szybko rosnące żabki cierpią z powodu deformacji układu kostnego (krzywica, osteomalacja) i może to doprowadzić nawet do zgonu płaza, bo brak minerałów i witamin zaburza też procesy metaboliczne organizmu żaby). Karmimy je nawet codziennie, bo apetyt mają wielki (ale zbytnie przekarmianie i szybkie dorastanie młodych żabek grozi komplikacjami zdrowotnymi). Dorosłym osobnikom podajemy bez problemów pisklęta kurcząt, myszy, słodkowodne ryby. Im podajemy pokarm raz w tygodniu by zapobiec zatłuszczeniu żab.

Dymorfizm płciowy

Cechy płciowe dobrze są widoczne u osobników w wieku 7-8 miesięcy i długości minimalnej 6-7 cm. Samce mają ciemniej zabarwione, bardziej „workowate” podgardle. Widoczne są u nich modzele (zgrubienia skóry) na palcach kończyn przednich mające w okresie aktywności ciemne zabarwienie. Do mniej pewnych cech płciowych zaliczyć można nieco szczuplejsze ciało, większe wyrostki nad oczami.

Rozmnażanie

nie jest łatwe, ale możliwe. Do rozmnożenia mogą przystąpić osobniki nie młodsze niż trzy lata. Gody rozpoczynają się po „przezimowaniu” żab, wtedy umieszczamy je w tzw. „komorach deszczowych” (jest to akwaterrarium z umieszczoną deszczownią, co pozoruje ciągłe opady), podnosimy temp. wody 35°C i poziom wody do około 8 cm oświetlamy 15 godzin. Niestety takie działania nie zawsze prowokują żaby do godów, a nawet, gdy do nich dojdzie to nie zawsze kończy to się złożeniem skrzeku i jego zapłodnieniem. Jest jeszcze jeden sposób stosowany min. w fermach hodowlanych stymulacja hormonalna ale i to nie daje gwarancji sukcesu, a podawanie hormonów (gonadotropin łożyskowych) może spowodować zaburzenia metaboliczne i zgon płaza. Sposobem na motywacje zwierząt do naturalnych działań godowych jest „muzyka”, a raczej nagrane odgłosy godowe samców (są to bardzo donośne [słyszalne w promieniu kilkudziesięciu metrów nawet poprzez ściany budynków] dźwięki brzmiące indywidualnie dla każdego osobnika, ale zbliżone do gardłowego „beek”). Po umieszczeniu w „komorach deszczowych” przezimowanych i odkarmionych żab rozdzielonych według płci puszczamy im wcześniej nagrane odgłosy godowe samców (można to zrobić, gdy samce są stymulowane podniesieniem temp. i poziomu wody w „komorze deszczowej” i głośno nawołują samce i konkurują z innymi samcami). Po dwóch dniach takiej stymulacji samce już są bardzo pobudzone i łączymy je z samcami (samice wpuszczamy do pomieszczeń z większą ilością samców). Szybko dochodzi do kopulacji (ampleksus) i o złożenia skrzeku i jego zapłodnienia. Samica składa 300-800 ziaren skrzeku w partiach po 10-15. Usuwamy dorosłe osobniki i obniżamy temperaturę wody do 30°C i delikatnie natleniamy wodę. Z jajek o średnicy 2-3 mm i 5 mm otoczce śluzowej szybko (po niecałej dobie) wylegają się kijanki opadające na dno zbiornika po około sześciu godzinach zawisają na ściankach (wtedy to możemy usunąć nierozwinięte jajka, martwe kijanki). Podnosimy poziom wody na 15 cm. Zaczynamy karmić kijanki drobnym pokarmem (plankton, nicienie). Bardzo ważne jest częste karmienie kijanek (by zapobiec kanibalizmowi) i czyszczenia wody (by zapobiec zatruciu kijanek). Do metamorfozy dochodzi już po 3 tygodniach, choć najczęściej ma to miejsce w 4-5 tygodniu od wylęgu. Przenosimy młode żabki z nie do końca zresorbowanym ogonem do pojemników z wilgotnym dnie np. na ligninę i intensywnie karmimy i dbamy o czystość. Ważne by osobniki były rozdzielone według wielkości bo często dochodzi do wzajemnych ataków i kanibalizmu. Żabki szybko rosną i już po tygodniu nie zostaje ślad po ogonie i młode maja wtedy około cm długości. Po miesiącu podwajają ten rozmiar.

Zimowanie

Będzie to raczej spoczynek zimowy który trwa od października do końca lutego. Obniżamy temperaturę do około 18°C za dnia i 14 w nocy. Skracamy czas i intensywność oświetlenia do 10 godzin. Nie karmimy wtedy też żab. Musimy też zapewnić nieco suchsze warunki bytowania. Niektórzy hodowcy umieszczają je w płytkiej warstwie torfu lub ziemi ogrodowej. Warstwa ta nie może być zbyt głęboka (by żaba zagrzebała się całkowicie) bo utrudnia to kontrole stanu żaby i może dojść do jej zbytniego odwodnienia a nawet wyschnięcia. W naturze żaby rogate zagrzebuje się głęboko pod ziemią i tworzą „kokon” złożony z kilku „wylinek”. Izoluje on doskonale płaza od warunków zewnętrznych i pozwala przetrwać niesprzyjający okres. Torf i ziemia ogrodowa mają inna strukturę i nie pozwalają wytworzyć kokonu a luźna konsystencja tego podłoża może doprowadzić do szybkiej utraty wody z ciała żaby. By temu zapobiec zawsze co tydzień należy „podlewać” żaby zimujące w podłożu. Na początku marca zalewamy pojemnik z podłożem i żaba i tak rozbudzonego osobnika przenosimy do terrarium hodowlanego lub gdy zimowanie odbywało się w pomieszczeniu hodowlanym przywracamy parametry z okresu aktywności płazów.

Uwagi

Skóra tych żab jest bardzo wrażliwa i wszelkie zranienia szybko mogą się przeobrazić w trudno gojące się rany atakowane także przez grzyby. Również toksyczne substancje (rozkładające się odchody, zanieczyszczenia wody, nawozy w podłożu) uszkadzają tę „barierę zewnętrzną” i mogą spowodować zaburzenia metaboliczne doprowadzające do śmierci płaza (np. zatrucie wodne zwane także „puchliną wodną”).

 

Opracowanie
Opracował Witold „Wiciu” Borkowski na podstawie własnych doświadczeń, doświadczeń zaprzyjaźnionych hodowców oraz poniższej literatury:
M. Fokt: Źaby jako terarijni zvirata.
I. Kocourek, D. Modry: Obojźivelnici v terariich.
F. Szalay, H. Szalayova: Chovame terariove zvierata.
W. Juszczyk: Mały słownik zoologiczny. Gady i płazy.
S. Kudriacew, S. Mamaied: Terrarium i jewo obitatieli.
O. Hes: Rohataka Ceratophrys ornata – chov a odchov v lidskie peći.
E. Bruins: Encyklopedie teraristiky.

Liczba wyświetleń: 75875