[2]
Loading...
Stonkowate (Chrysomelidae Latreille, 1802)
Bardzo liczna rodzina owadów (Insecta) z rzędu chrząszczy (Coleoptera). Dotychczas opisano na świecie ok. 25.000 gatunków z czego blisko 500 na terenie Polski.
W naszym klimacie są to przeważnie małe owady, większość gatunków osiąga ok. 0,5 mm, bardzo rzadko przekraczają 10 mm. Posiadają średniej długości, 11 lub 10 członowe czułki, często ich człony rozszerzają się ku końcom. Osadzone są przeważnie na czole, w bliskiej odległości od siebie. Oczy duże, okrągłe lub jajowate. Głowa mała, najczęściej wsunięta w przedplecze, czasem z wyraźną szyją. Może być orto-, hypo- lub opistognatyczna. Przedplecze najczęściej szerokie, o zaokrąglonych bokach, silnie zesklerotyzowane. U części gatunków jest długie i cylindryczne, obok punktowania może pojawiać się na nim wyraźna rzeźba. Tułów normalnie wykształcony. Pokrywy najczęściej okrągłe, silnie lub słabo wypukłe, twarde. Posiadają wyraźne podgięcia (epipleury). Są najczęściej nagie lub punktowane. Większość stonkowatych posiada piękne metaliczne ubarwienie. Spotykane są wszelkie barwy (np. zieleń, żółć, czerwień, niebieski). Często deseń stanowią różnorodne plamy i pasy. Druga para błoniastych skrzydeł z reguły dobrze wykształcona. W obrębie jednego gatunku można jednak spotkać osobniki o zredukowanych skrzydłach. Nogi dość krótkie, kroczne. Na krawędziach goleni mogą pojawiać się kolce. Stopy czteroczłonowe, trzeci człon sercowato rozszerzony. U części stonek, zwłaszcza u Halticinae, trzecia para odnóży posiada silnie zgrubiałe uda. Pozwalają one owadom na dokonywanie dużych skoków, stąd ich polska nazwa – pchełki. Odwłok zbudowany jest z 9 segmentów, część jest silnie zredukowana. Odwłok jest najczęściej schowany pod pokrywami, choć jego ostatnie segmenty, tworzące pygidium, mogą być wysunięte. Stonki są chrząszczami roślinożernymi. Mogą żerować na jej powierzchni jak i mogą minować jej tkanki. Większość gatunków to monofagi, wyspecjalizowane względem określonego rodzaju, gatunkom a nawet części rośliny. Rozwijają się dość szybko i mogą dawać nawet pięć pokoleń rocznie. Zapłodnione samice składają jaja na roślinie żywicielskiej. Po krótkim czasie klują się z nich larwy. Mają zróżnicowaną budowę, niektóre przypominają pędraki, inne zaś larwy skórników. Larwy linieją 3 – 5 razy. W ich rozwoju może pojawić się stadium przedpoczwarki (nieodżywiająca się, ruchliwa larwa). Przepoczwarczenie następuje w glebie lub na roślinie żywicielskiej. W ostatnim przypadku poczwarka zostaje przyklejona końcem do powierzchni liścia lub łodygi. Grupa stonek, z gospodarczego punktu widzenia, obfituje w gatunki uznawane za szkodniki (ok. 200 w naszej faunie, z czego 20 groźne). Atakują uprawy, rośliny ozdobne, szkółki drzew, magazynowane ziarna. Gatunki uznane za szkodliwe są intensywnie zwalczane. Przedstawiciele: stonka ziemniaczana (Leptinotarsa decemlineata), tarczyk mgłąwy (Cassida nebulosa), pchełka (Phyllotreta vittata), rynnica topolowa (Melasoma populi).
Stonkowate są roślinożercami, żerującymi na roślinach runa, krzewach i drzewach.
Żerują na powierzchni liści, łodyg, korzeni, rzadko w liściach lub owocach. Nie niszczą drewna.
Niektóre gatunki mogą powodować szkody w lasach:
- rynnica topolówka – Chrysomela populi (L.)
- rynnica ceglasta – Chrysomela tremula (F.)
- płeszka dębówka – Altica quercetorum (Foudr.)
Na plantacjach wikliny szkody powodować mogą jątrewki – Phyllodecta spp., natomiast w uprawach i młodnikach sosnowych: wątlik sosnowy – Luperus pinicola (Duff.) oraz zmróżka sosnówka – Cryptocephalus pini (L.)
Stonkowate dzielą się na dwie grupy biologiczne:
- imagines i larwy żyją w jednakowych środowiskach i odżywiają się tym samym pokarmem (rynnice, jątrewki, hurmak)
- larwy przebywają w innym środowisku i odżywiają się innym pokarmem, niż imagines (zmróżki, wątlik).
Liczba wyświetleń: 2525
