Siphonaptera – pchły

Siphonaptera – pchły

Siphonaptera – pchły → rząd owadów (Insecta). Dotychczas opisano ok. 2400 gatunków, z czego z terenu Polski wykazano 70.

Są to przeważnie bardzo drobne owady, długość ich ciała mieści się w przedziale 0,8 – 10 mm. Mają bardzo krótkie, buławkowate czułki, praktycznie całkowicie schowane w zagłębieniach z boku ortognatycznej głowy. Posiadają charakterystyczne przyoczka, które leżą w miejscu normalnie występujących u innych grup oczu złożonych. Na głowie znajduje się specyficzny, kłujący aparat gębowy. Dodatkowo na głowie znajdują się kołnierze złożone z grubych szczeci, będące ważną cechą systematyczną. Tułów ze wszystkimi segmentami o podobnej budowie. Nie posiadają skrzydeł. Nogi długie, silnie rozwinięte, trzecia para skoczna. Stopy pięcioczłonowe. Odwłok złożony z 10 segmentów, przy czym widoczne jest tylko 8. Z wierzchu pokryty drobnymi szczecinkami. Całe ciało posiada zwartą, patrząc z boku w obrysie, jajowatą budowę. Z góry widoczne jest bardzo silne spłaszczenie owada. Taka morfologia jest przejawem pasożytniczego trybu życia tego owada.

Dorosłe pchły pasożytują na ciepłokrwistych kręgowcach. Są w stanie rozmnażać się tylko po konsumpcji sporej porcji krwi. Jaja składają w środowisku, gdzie wyklute, robakowate i beznogie larwy odżywiają się materią organiczną. Przepoczwarczenie następuje w kokonach. Nowe imagines poszukują aktywnie żywicieli. Umożliwa im to m. in. niezwykła skoczność. Te maleńkie owady potrafią jednym skokiem pokonywać odległość 30 cm w dal i 20 cm wzwyż. Są wektorami wielu groźnych i uciążliwych chorób np. dżumy, która zabiła w XIV w. ponad połowę mieszkańców naszego kontynentu.

Znani przedstawiciele: pchła ludzka (Pulex irritans), pchła psia (Ctenocephalides canis), pchła kocia (C. felis).

Jest to grupa znacznie różniąca się od pozostałych owadów, nie jest dokładnie wyjaśnione ich pochodzenie. Najstarsze, trzeciorzędowe znaleziska łudząco przypominają pchły współczesne. Pewne cechy rozwoju zarodkowego i larwalnego wykazują podobieństwo do wojsiłków oraz do muchówek.

Pchły to owady o ciele drobnym (1-6 mn długości), bocznie spłaszczonym, bezskrzydłe, zaopatrzone w kłująco-ssące narządy gębowe oraz prawie niewidoczne czułki.

Na całym ciele występują szczecinki, ich układ jest ważną cechą systematyczną.

Szereg cech potwierdza dobre przystosowanie do pasożytnictwa zewnętrznego na ssakach i ptakach. Odnóża umożliwiają im wykonywanie olbrzymich (stosunkowo) skoków – nawet na odległość 50 cm.
Przeobrażenie zupełne. Jeden samiec zapładnia kilkanaście samic, których zdolność do składania jaj uaktywnia się dopiero po napiciu się krwi żywiciela. Jaja składane są na skórę żywiciela. Pokryte włoskami i szczecinkami beznogie larwy odżywiają się ekstermentami oraz resztkami zalegającymi w gniazdach i legowiskach żywicieli. Po dwukrotnym linieniu formują kokon gdzie larwy przepoczwarczają się. W niedogodnych warunkach rozwój wydłuża się.
Pomimo związków poszczególnych gatunków z określonym żywicielem (pchła kocia, ludzka, psia) pchły nie wykazują wąskiej specjalizacji i mogą odżywiać się krwią dowolnego zwierzęcia stałocieplnego (w tym człowieka). Wyróżniono siedemnaście rodzin w obrębie rzędu, najbardziej znane są pchłowate Policidae.

Liczba wyświetleń: 724