Graphiurus murinus – pędzlogon zwinny, „popielica afrykańska”

Graphiurus murinus – pędzlogon zwinny, „popielica” afrykańska

Pędzlogon zwinny (Graphiurus murinus Smuts, 1832)-. Zwierzęta te są aktywnymi nocą gryzoniami o wyglądzie przypominającym nieco połączenie myszy z wiewiórką, długości ciała około 6-8 cm (15 cm z ogonem) i wadze 18-30 g. Pędzlogony to sympatyczne, ruchliwe zwierzęta o białym brzuchu, ciemnej masce w okolicy dużych, wskazujących na nocną aktywność oczu i szarym płaszczu na wierzchniej stronie ciała. Posiadają stosunkowo długi, puszysty ogon, ułatwiający im utrzymanie równowagi na gałęziach wśród których spędzają większość czasu. Za ogon ten nie można łapać ani przenosić! Zewnętrzny palec ich tylnych stóp jest częściowo przeciwstawny, co ułatwia chwytanie cienkich gałązek. Na przednich kończynach nie mają przeciwstawnego palca, ale i tak potrafią nimi bardzo sprawnie chwytać się gałązek.

Nazewnictwo

Nazwa polska: Pędzlogon zwinny, nieprawidłowo w handlu popielica afrykańska, pilch afrykański, mikro wiewiórka – nie są to jednak popielice ani tym bardziej wiewiórki!

Nazwa angielska: The Woodland Dormouse, African Dwarf Dormouse, African Pygmy Dormouse, Woodland Dormouse

Nazwa niemiecka: Afrikanischer Waldbilch, Die Afrikanischen Bilche (nazwa rodzaju Graphiurus) Pinselschwanzbilche (nazwa rodzaju Graphiurus)

Nazwa czeska: plch africký

Występowanie

Pędzlogony zwinne występują powszechnie w całej Afryce z wyjątkiem północnej części kontynentu.

Zachowanie

Te małe ssaki w naturze żyją w grupach rodzinnych składających się z około 15 osobników. rodziny takie śpią w ciągu dnia razem w dziuplach drzew – w terrarium należy im zapewnić podobne schronienie, dobrze w tym celu sprawdzają się budki lęgowe dla ptaków. Począwszy od zmroku zwierzęta zaczynają biegać i aktywnie komunikować się między sobą wydając serie szczebioczących dźwięków i pisków, co sprawia, że ich obserwacja w terrarium jest naprawdę interesująca. Mijające się zwierzątka nastawione do siebie przyjaźnie wydają ciche fuknięcia, samce wyczuwając płodną samicę śpiewają podobnie jak świerszcze a walczące lub usiłujące się nawzajem przepędzić osobniki wydają z siebie wysokie piskliwe szczeknięcia.

Pędzlogony mają ogromne potrzeby ruchu, są niezwykle szybkie i doskonale się wspinają, w naturalnym środowisku potrafią obejmować w posiadanie terytorium o wielkości kilku hektarów(!), musimy brać to pod uwagę aranżując dla nich terrarium, które musi być przestronne z licznymi sznurami, konarami i miejscami do wspinania. Dobrze sprawdzają się też drabinki i drewniane zabawki dla ptaków, czy nawet puste rolki po papierze, w których zwierzaki mogą się nie tylko bawić, ale i schować. Stopy pędzlogonów mają specjalną chropowata strukturę, przez co mogą się one poruszać po terrarium w wielu niewiarygodnych pozycjach, nawet do góry nogami. Zwierzęta te w młodym wieku można oswoić i nauczyć nieuciekania z ręki opiekuna, którą traktują jako swoisty plac zabaw. Należy jednak pamiętać, że spłoszone „pilchy” potrafią bardzo szybko uciekać i skaczą doskonale nawet na odległość ponad jednego metra celnie trafiając w wymierzony punkt.

Zwierzęta te wydzielają stosunkowo duże ilości odchodów, choć ich zapach nie jest tak wyczuwalny jak popularnych myszy hodowlanych. Pędzlogony to niewymagające zwierzęta, które zapewniają wielogodzinną rozrywkę spędzoną na obserwacji ich harców w terrarium.

Zwierzątka te spędzają większość życia na drzewach i nie obserwuje się u nich instynktu kopania w ściółce. Często mogą zanosić trociny lub strzępy chusteczek do gniazda w którym śpią, ale nie usiłują kopać na dnie klatki lub terrarium tak jak na przykład myszoskoczki.

Terrarium

Terrarium dla „popielic” powinno zapewniać doskonałą wentylację, najlepiej jeśli wieko i cala boczna ściana wykonane są z drobnej siatki. Minimalne wymiary terrarium dla pary to 50x40x70 cm, gdzie największy wymiar to wysokość.

W terrarium umieszczamy gałązki drzew owocowych po których zwierzęta będą się wspinać, dwa domki (budki-dziuple) w których mogą się schować, około 3 cm warstwę podłoża, sianko, pojemnik na pokarm i wodę, której nigdy nie może zabraknąć, gdyż łatwo ulegają odwodnieniu. Można włożyć kółko do biegania dla myszy, dobrze gdyby nie było metalowe z prętami, ale z plastyku bądź drobno-oczkowanej siatki, gdyż w szczeliny między prętami koła mogą wpadać łapki i ogon co grozi ich zakleszczeniem i połamaniem. Mając dostęp do kółka zwierzątka te będą biegać na nim przez większość nocy, gdyż mają one ogromną potrzebę ruchu.

W terrarium utrzymujemy temperaturę około 25°C, jeśli spadnie ona poniżej 21°C pilchy mogą zacząć zapadać w hibernację.

Z drugiej strony jak większość ssaków zwierzęta te znaczą terytorium moczem i odchodami, przez co jeśli ich pomieszczenie nie jest dokładnie sprzątane minimum raz na dwa tygodnie, zaczyna nieprzyjemnie pachnieć. Pędzlogony mają znacznie mniej intensywny zapach niż myszy lub szczury, ale i tak smród niesprzątanego terrarium po pewnym czasie staje się nie do zniesienia. Duże klatki dla szczurów z piętrami wykonanymi z prętów dużo łatwiej jest myć niż szklane terraria, przez to pędzlogony hodowane w klatkach stają się dużo mniej wymagające w opiece niż hodowane w terrariach. Konieczne jest jednak wtedy oczywiście utrzymywania odpowiedniej dla nich temperatury w mieszkaniu. W niektórych modelach klatek młode osobniki potrafią się też przeciskać na zewnątrz, dlatego lepiej wybierać klatki o małym odstępie pomiędzy prętami (do odchowu młodych najlepsze są klatki przeznaczone dla myszy). Pędzlogony są przy tym bardzo skryte, ostrożne i aktywne nocą, przez co po ucieczce bardzo trudno jest je znaleźć. W wypadku ucieczki pędzlogona z terrarium najłatwiej jest je złapać za pomocą pułapek żywołownych na gryzonie, gdzie drzwiczki zamykają się po wejściu zwierzątka do środka i nie da się ich otworzyć od wewnątrz (dobrą przynętą jest karma dla kota).

Żywienie

Jak wspomniałem konieczny jest stały dostęp do świeżej wody. Pędzlogony to zwierzęta wszystkożerne. W naturze żywią się głównie owocami i nasionami drzew oraz owadami, czasami mogą zjadać też inne małe kręgowce np. małe jaszczurki i pisklęta ptaków. Bazą diety są u nich mieszanki ziaren. W żywieniu „popielic” najczęściej wykorzystuje się gotowe mieszanki dla chomików i innych gryzoni wzbogacane o żywe i suszone owady oraz owoce i warzywa. Jednak nasiona zbóż, które są głównym składnikiem karm dla gryzoni są przez nie jedzone wyraźnie niechętnie. Od czasu do czasu można także podać gerberki dla niemowląt np. na bazie kurczaka, indyka lub warzyw i owoców. Owoce które podajemy mogą być świeże, mrożone lub suszone. Świeże produkty powinny być podawane wieczorami a usuwane rano następnego dnia, aby zapobiec ich zepsuciu. Dobrze jest zapewnić im urozmaiconą dietę, aby mieć pewność, że nawet najbardziej wybredne zwierzęta z naszego stadka zaspokoją swój gust.

Ponieważ dieta pędzlogonów różni się znacznie od diety większości innych gryzoni hodowanych w terrariach (pamiętamy, myszy, chomiki i myszoskoczki żyją na ziemi i żywią się głównie nasionami traw, pędzlogony spędzają większość życia wysoko nad ziemią w lesie i żywią się owocami i nasionami drzew, również większy procent ich diety stanowi mięso), lepiej sprawdza się karma o innym składzie. Gryzonie te bardzo chętnie jedzą suchą karmę dla kotów (najłatwiej dostępny pokarm wysokobiałkowy), suszone krewetki oraz różnego rodzaju bakalie czyli orzechy różnych gatunków, migdały i suszone owoce takie jak banany i żurawina. Karma będąca mieszaniną tych składników zjadana jest dużo chętniej od karmy dla chomika. Poza tym bardzo chętnie jedzą świeże owoce oraz żywe lub zabite owady. Tu warto zauważyć że żywe owady są wyraźnie najchętniej jedzone przez te zwierzęta, potrafią na nie bardzo sprawnie polować i również można wykorzystywać je do oswajania pędzlognów. Świerszcz podawany z ręki to pokarm, który najszybciej skłoni nieufne zwierzątko do podejścia do człowieka.

Popielicowate różnią się też od innych gryzoni brakiem jelita ślepego (które u ludzi i np. kotów też z resztą nie funkcjonuje a dobrze rozwinięte jest u roślinożerców), przez co nie mogą skutecznie trawić ciężkostrawnych pokarmów roślinnych takich jak trawa lub siano. Nic dziwnego, że preferują kaloryczne i wysokobiałkowe pożywienie takie jak mięso, owoce i orzechy. Oczywiście taki pokarm trudniej jest zdobyć w naturalnym środowisku niż zielone rośliny, ale nie przypadkowo pędzlogony są bardzo aktywne i ruchliwe. W naturze przemierzają duże odległości w poszukiwaniu odpowiedniego pokarmu.

Rozmnażanie

Rozmnażanie nie stwarza większych trudności. U dorosłych samców jądra są wyraźnie zaznaczone. Dojrzałość płciową osiągają około 5 miesiąca życia, choć z młodymi dobrze jest poczekać aż samica będzie miała około roku, ciąża trwa około 25 dni. Samica rodzi około 4-6 młodych w jednym miocie w gnieździe w dziupli. Ruję u samicy dość łatwo jest zauważyć, gdyż w dniu rui znaczy ona intensywnie terytorium obsikując swoje odchody, co wydziela dobrze wyczuwalny nieprzyjemny zapach mający przywabić samca. Samce z kolei wyczuwając samicę w rui zaczynają śpiewać, co brzmi bardzo podobnie do cykania świerszcza (wielokrotnie powtarzana seria kilku wysokich ćwierknięć). Młode pędzlogony długo pozostają ukryte w gnieździe i zaczynają wychodzić, gdy osiągną już ponad połowę długości swojej matki i są gotowe do wspinania się po drzewach. Tu warto ostrzec, że choć zwierzątka te zwykle zgodnie żyją w stadzie, samice ciężarne i karmiące potrafią stać się nagle bardzo agresywne dla innych osobników i możliwe jest okaleczanie innych pędzlogonów, które nie mogą uciec przed broniącą gniazda matką (częste jest zwłaszcza odgryzanie końcówek ogona, mogą pojawiać się też rany zwłaszcza na łopatkach, ale też czasem na pysku i uszach). Ciężarną samicę często dobrze jest oddzielić od stada by mogła wychować młode bez konfliktów z innymi osobnikami, choć później łączenie osobników, które nie widziały się od dawna może być trudne, gdyż mogą zacząć traktować się jak rywali naruszających ich terytorium.

 

Opracowanie i źródła informacji

Mateusz Polniak uzupełnił Radek Pomagalski

Liczba wyświetleń: 36441