Lemniscomys barbarus – mysz berberyjska

Lemniscomys barbarus – mysz berberyjska

Nazewnictwo

Nazwa angielska: Zebra mouse, barbary striped grass mouse, african striped grass mouse, striped grass mouse

Nazwa niemiecka: Vielstreifengrasmaus

Nazwa czeska: Myš zebrovaná

Podgatunki

Wyróżnia się do kilkunastu podgatunków, często o wątpliwym statusie a trudnych do oznaczenia. Osobniki hodowane w terrariach są prawdopodobnie mieszańcami między nimi.

Wielkość

Mysz berberyjska (Lemniscomys barbarus Linnaeus, 1766) jest większa nieco od myszy laboratoryjnej. Długość ciała wynosi 80-120 mm, ogona 100-140 mm. Waga wynosi 28-45 g. Ciało ma zwarte, dość krępe.

Występowanie

Zasiedla Afrykę na północ od Sahary.

Biotop

Spotykana na półpustyniach, trawiastych równinach, polach uprawnych i na terenach porośniętych krzewami.

Długość życia

Myszy berberyjskie w terrarium żyją zwykle 18-36 miesięcy, w naturze rzadko kiedy dożywają roku.

Zachowanie

Obserwując ją można odnieść wrażenie, że ma się do czynienia z miniaturowym przedstawicielem marowatych aniżeli przedstawicielem Muridae. Zwracają uwagę jej eleganckie ruchy, ostrożne i ciche poruszanie się na czubkach palców, charakterystyczne rozglądanie się. Wydaje się, że zmysł wzroku gra u tego zwierzątka istotniejszą rolę, aniżeli u wielu jego krewniaków. Gryzoń ten jest cichy, nawet podczas sprzeczki w obrębie stada. Jedynie skrajnie przerażony, na przykład złapany, wydaje przejmujący wysoki dźwięk.

Mysz ta aktywna jest w dzień a szczególnie wczesnym rankiem i po południu. Jest ruchliwa, świetnie skacze, wytrwale i szybko biega, dobrze się wspina i sporo czasu spędza na gałęziach krzewów. Przyjmuje tam charakterystyczną pozycję przewieszając się w poprzek gałęzi. Zawsze – zastygając na moment w bezruchu w pewnych odstępach czasu – uważnie obserwuje otoczenie i pozostaje gotowa do błyskawicznej ucieczki. Okresy aktywności przeplatane są momentami jej spadku, który gryzonie spędzają nieruchomo w punktach obserwacyjnych. Słabo kopie nory, jako kryjówki oraz miejsca spoczynku i wychowu młodych służą gniazda budowane z źdźbeł trawy w opuszczonych norach, szczelinach skalnych a zwłaszcza wśród gęstych krzewów. Na swoim terytorium porusza się używając wyznaczonych tras. Jest zwierzęciem stadnym, żyje w grupach złożonych z kilku samców i kilku samic które mogą ulegać podziałowi w wypadku wzrostu liczby zwierząt w stadzie. Odżywia się nasionami i trawą, zjada także bezkręgowce.

Gatunek wyjątkowo płochliwy i wrażliwy na stres. Nie oswaja się niemal nigdy i zawsze pozostaje dziki. Łatwo ulega panice, płoszony jest zwłaszcza przez nerwowe i niepewne ruchy, dźwięki wydają się tu grać mniej istotną rolę. Należy unikać bezpośredniego chwytania tych gryzoni, zamiast tego odławiając je przy pomocy pojemnika lub zwabiając je do transportera pokarmem. W wypadku przedłużającego się stresu (np. dłuższego trzymania w ręku) myszy berberyjskie mogą doznawać szoku kończącego się nawet śmiercią. Z drugiej strony, obserwator zachowujący się spokojnie wydaje się myszom nie przeszkadzać, szybko aklimatyzują się one i zachowują normalnie.

Samce dobrze się akceptują. Muszą jednak być spokrewnione i wychowywać się razem. Bezpieczniejsze jest utrzymywanie w stadzie pewnej przewagi samic.

W warunkach przegęszczenia, a także w dużych (liczących po kilkanaście dorosłych osobników) grupach walki są niemal regułą. Bardzo trudno wyłapać ich początki – należy wziąć pod uwagę fakt, że myszy te zachowują się bardzo cicho. Gdy już do nich dojdzie – niezmiernie trudno sprawić aby grupa zaczęła żyć w spokoju. Często takie myszy w krótkim czasie zabijają się wzajemnie, nawet po rozdzieleniu dużego klanu na małe stadka. Należy monitorować także stosunek rodziny do starszych myszy, które mogą być stresowane a nawet zabijane przez młodsze. Stadka liczące nie więcej niż 8 –10 myszy żyją na ogół spokojnie.

Jeśli łączymy obce sobie gryzonie, należy tego dokonać do dziesiątego tygodnia życia zwierząt i oczywiście na neutralnym terenie. Starsze osobniki zwykle nigdy nie akceptują się, albo uspokajają się dopiero po okresie wzajemnych walk. Stado lub partner nie przyjmie też raczej z powrotem osobnika odłączonego z jakiegoś powodu na kilka dni. Czasem wystarczy już kilkanaście godzin izolacji aby dawny towarzysz zaczął być uważany za wroga.

Terrarium

W terrarium o wymiarach 60x40x40 cm można hodować parę albo grupę złożoną z 1-2 samców i 2-3 samic. Można także trzymać w nim dwa – trzy osobniki jednej płci, najlepiej w takim wypadku nabyć rodzeństwo lub młode w zbliżonym wieku wspólnie wychowane w jednej grupie. Należy unikać chowu samotnych osobników.

Dno terrarium urządzanego dla tego gatunku wysypujemy kilkucentymetrową warstwą trocin. Nie musi być ona zbyt gruba, gdyż myszy te rzadko i słabo kopią. Unikamy stosowania żwirków bentonitowych (zjedzone mogą zaszkodzić) zaś żwirki drewniane często bardzo pylą i kruszą się szybko na miał i z tego powodu się nie sprawdzają. Materiałem na gniazdo, który myszy także podjadają, jest dobrej jakości siano, możliwie ze sporym udziałem ziół i jadalnych chwastów. Konieczne są także gałęzie (wierzbowe, lipowe lub z jabłoni czy gruszy) na które gryzonie będą się wspinać, które stanowić będą miejsce zabaw młodych i platformy do obserwacji otoczenia dla dorosłych. Jako kryjówki dobrze spisują się domki i tunele z naturalnego drewna, rury z PCV (myszy berberyjskie nie ogryzają twardego plastiku) ceramiczne doniczki.

Gryzonie te wydalają niewielką ilość moczu i wypróżniają się w stałych miejscach, dlatego całe terrarium może być czyszczone raz na miesiąc. Co kilka dni zmieniamy ściółkę w miejscu pełniącym funkcję toalety.

Gryzonie te skaczą na wysokość przekraczającą pół metra, terrarium musi być przykryte siatką o średnicy oczek nie mniejszej niż 12×12 mm. Gotowe terraria dla gadów, otwierane od przodu, mają zwykle zbyt słabą wentylację dla gryzoni i warto ich unikać.

Żywienie

Podstawę diety stanowi granulat oraz mieszanka nasion i płatków zbożowych. Powinna ona być stosunkowo uboga w tłuszcze. Mieszankę taką można sporządzić samemu lub wykorzystać pokarmy dla małych ptaków ozdobnych na bazie prosa wzbogacając je owsem, płatkami zbożowymi, gryką. Jako granulat podajemy suchy pokarm dla psów o niskiej zawartości tłuszczu i ilości białka nie przekraczającej 20-22% lub laboratoryjny granulat dla gryzoni. Jako dodatek wskazane są kawałki twardych warzyw i owoców (marchew, jabłko, burak) które mogą być dostępne codziennie oraz owady – podawane 1-2 razy w tygodniu. Nie należy podawać dużej ilości nasion oleistych lub orzechów- kilka pestek słonecznika lub dyni albo zastępczo ¼ orzecha włoskiego tygodniowo na jedną mysz jest ilością odpowiednią. Bogate w tłuszcz nasiona są przysmakiem tych gryzoni, jeśli będziemy podawać je w ilości dowolnej możemy doprowadzić do sytuacji, w której staną się jedynym pokarmem co doprowadzi do otłuszczenia i szybkiej śmierci.

Konieczny jest także stały dostęp do wody, najlepiej podawanej w poidle kulkowym.

Dymorfizm płciowy

U starszych niż 12 tygodni samców wyraźnie widoczna moszna. U młodych odległość pomiędzy ujściem cewki moczowej a odbytem jest dwukrotnie większa u samczyków w porównaniu z samiczkami.

Rozmnażanie

Dojrzewa płciowo w wieku 10-12 tygodni. W praktyce jednak do rozrodu przystępują dopiero zwierzęta nie młodsze niż czteromiesięczne. Pierworódki liczące sobie 8–10 miesięcy nie są częste, ale nie są też rewelacją. Samica może urodzić rocznie od dwóch do pięciu miotów. W jednym miocie bywa zwykle od dwóch do sześciu młodych.

Zaloty są bardzo charakterystyczne – samiec ściga samicę, gdy ta przystaje dochodzi do szybkiej, trwającej 2-3 sekundy kopulacji. Ciąża trwa 21 dni, ruja poporodowa nie występuje. Samica może odchowywać młode we wspólnym gnieździe, może też zbudować osobne – służące tylko do tego celu. Czasami matki rodzące w zbliżonym terminie odchowują wszystkie młode wspólnie. Pomimo płochliwości zjadanie młodych zdarza się jedynie wyjątkowo. Należy jednak unikać brania młodych do ręki przez pierwszych kilkanaście dni ich życia, lepiej też w tym okresie nie przeprowadzać gruntownych porządków w terrarium ani nie przenosić go w inne miejsce. Samce i samice nie odchowujące aktualnie młodych w niewielkim stopniu interesują się nimi. Już w drugim dniu życia na skórze osesków widoczny jest charakterystyczny dla gatunku wzór prążków, po 14 dniach malce otwierają oczy, po 30 –35 dniach przestają ssać matkę, a w wieku 50 dni mogą być oddzielone od rodziców.

Opracowanie i źródła informacji

Piotr Piliczewski

Artykuł opracowany na podstawie obserwacji własnych, doświadczeń zaprzyjaźnionych hodowców oraz stron www.rodent-info.net i www.jirds.cwc.net

Liczba wyświetleń: 5966