Dendrobates tinctorius – drzewołaz malarski

Dendrobates tinctorius – drzewołaz malarski

Dendrobates tinctorius (G. Cuvier, 1797) to przedstawiciel rodziny Dendrobatidae. Przeprowadzone ostatnio badania genetyczne, morfologiczne i etiologiczne (Grant et al. 2006) przegrupowały całą rodzinę Dendrobatidae. Pozostały w niej żaby z grupy tinctorius oraz auratus. Dendrobates galactonotus, w nowej systematyce, został przeniesiony do nowo utworzonej rodziny Adelphobates (Grant et al. 2006). Dzięki badaniom genetycznym Grant et al. (2006) i Noonan & Gaucher (2006) Dendrobates azureus (dotychczas jako samodzielny gatunek), został uznany za odmianę barwną Dendrobates tinctorius. Już Silverstone w 1975 dochodził do podobnego wniosku, na podstawie udanych prób skrzyżowania Dendrobates azureus z Dendrobates tinctorius, a także na podstawie podobieństw parametrów śpiewu samców. W ten sposób Dendrobates azureus stał się jednym z ładniejszych wariantów Dendrobates tinctorius, a poprawna i pełna współczesna nazwa to Dendrobates tinctorius 'Azureus’.

Systematyka

Gromada: Płazy Amphibia
Rząd: Płazy bezogonowe Anura
Rodzina: Drzewołazowate Dendrobatidae
Rodzaj: Drzewołazy Dendrobates
Gatunek: Dendrobates tinctorius

 

Nazewnictwo

Nazwa polska: Drzewołaz malarski, drzewołaz lazurowy, drzewołaz niebieski (Dendrobates tinctorius azureus)
Nazwa angielska: Tinging Frog, Dyeing Poison Frog
Nazwa niemiecka: Färberfrosch

 

Odmiany barwne

Dendrobates tinctorius jest jednym z gatunków, w obrębie którego występuje znaczna zmienność ubarwienia i plamistości, w zależności od miejsca występowania. Poniżej znajduje się lista odmian tego gatunku.

1. ’Agreja’
   Jest to w 100% sztucznie wyhodowana odmiana. Niestabilna fenotypowo. Powstała z połączenia odmian „Powderblue” i „Lazur”. Wprowadzony do terrarystyki przez hodowcę holenderskiego. Po rozmnożeniu osobników tej odmiany mogą powstać różnie wyglądające osobniki niedające się sklasyfikować do żadnej znanej odmiany.
   Występowanie: nie występuje.
2. ’Alanis’
   Grzbiet i boki ciała czarne z żółtymi liniami. Tylne kończyny czarne z niebieskimi liniami tworzącymi różnego rodzaju kształty; kończyny przednie żółto-czarne. Brzuch czarny z niebieskimi liniami. Odmiana ta występuje na bardzo rozległym obszarze co sprawia, że osobniki mogą bardzo różnic się między sobą, zarówno ubarwieniem jak i wzorem. Niektóre osobniki mają żółte inne prawie pomarańczowe wzory na głowie i plecach.
   Występowanie: Surinam, okolice miejscowości Apetina.
3. ’Amotopo’
   Odmiana ta nie występuje w środowisku naturalnym. Jest to mieszaniec odmian Azureus i Regina, który został utworzony sztucznie kilka lat temu. Podczas hodowli tej odmiany mogą powstać różnie wyglądające osobniki niedające się sklasyfikować do żadnej znanej odmiany.
   Występowanie: nie występuje.
4. ’Atachi Bakka’
   Głowa pomarańczowa przechodząca w żółty pas na grzbiecie i bokach ciała. Większa część tułowia czarna. Kończyny czarne z żółtymi palcami.
   Występowanie: Środkowa część Gujany Francuskiej w pobliżu wioski Maripasoula.
5. ’Azureus’
   Ostatnie badania dowiodły, że nie jest to osobny gatunek tylko odmiana Dendrobates tinctorius.
   Ciało niebieski, na grzbiecie liczne czarne plamki i punkty. Nogi ciemnoniebieskie bez czarnych punktów.
   Występowanie: Surinam.
   

   

6. ’Brasil’
   Głowa żółta. Boki ciała czarne w biało-niebieskie linie. Kończyny niebieskie z czarnymi plamami. Niektóre młode osobniki mają małą czarna linię na głowie, która znika po kilku miesiącach.
   Występowanie: Brazylia(region Amapa – Villa Nova). Region Amapa znajduje się w północnej części Brazylii, na północ od Amazonki.
7. ’Bakhuis’

   

8. ’Black Saül’
   Występują różne odmiany barwne. Niektóre mają tylko żółtą głowę inne żółte plecy. Pozostała część ciała czarna z żółtymi końcówkami palców.
   Występowanie: Gujana Francuska, obszar Saül.
9. ’Blue Jeans’
   Grzbiet niebieski z czarnymi plami. Boki ciała niebieskie z drobnymi plamkami. Brzuch i kończyny ciemno-niebieskie, miejscami przechodzące w czarne.
   Występowanie: Gujana Francuska
10. Blue Sipaliwini’
    Podobny do odmiany 'Azureus’ z tym że u tej odmiany linie tworzące wzór są białe przechodzące w niebieskie na czarnym tle. Kończyny i brzuch jasnoniebieskie z czarnymi punktami, końcówki palców mogą być nawet białe.
    Występowanie: Surinam/Guyana.
11. ’Citronella’
    Grzbiet i boki ciała żółte z czarną plamą. Kończyny jednolicie niebieskie. Występuje również odmiana bez czarnego punktu / punktów na plecach. Występowanie: Surinam.

    

12. ’Ensing’
    Grzbiet i boki ciała czarne z żółtymi, ciągłymi lub przerywanymi liniami. Kończyny niebieskie z czarnymi punktami.
    Występowanie: Surinam. Znajdowane w okolicach Raleigh Falls / Voltzberg.
13. ’Giant Alanis’
    Czarne żabki z pomarańczową głową. Na grzbiecie trzy cienkie linie (dwie po bokach, jedna pośrodku biegnąca do kości ogonowej). Kończyny czarne z pomarańczowymi pasami; palce pomarańczowe. Większe w porównaniu do odmiany Alanis.
    Występowanie: Wschodni Surinam. Zamieszkują w pobliżu rzeki Tapanahoni.
14. ’Green Sipaliwini’
    Czarne żabki z żółtymi liniami tworzącymi różne wzory. Kończyny ciemnoniebieskie z jaśniejszymi palcami. Niektóre osobniki są niemal całe żółte.
    Występowanie: Surinam / Gujana Francuska. Prawdopodobnie zwierzęta te pochodzą z obu stron rzeki Lawa
15. ’La Fumeé’
    Wyglądają podobnie jak odmiana 'Yellowback / Saül’. Ale mają mniej żółtego, we wzorze jest więcej linii. Grzbiet może być cały żółty (bez czarnej plamy jak u odmiany 'Yellowback / Saül’) lub czarny z żółtymi liniami.
    Występowanie: Środkowa część Gujany Francuskiej w okolicy wioski Saül.
16. ’Lorenzo’
    Głowa pomarańczowa. Grzbiet i zewnętrzna strona ud czarna. Kończyny przednie i wewnętrzna strona ud niebieskie. Boki ciała i brzuch niebieskie w czarne plamy. Niektóre osobniki nie mają typowej pomarańczowej głowy tylko pomarańczowe kropki. Odmiana ta zwana jest również 'Black Ghost’.
    Występowanie: Północna część Brazylii (Amapa lub Para-District). Tę odmianę można znaleźć w pobliżu wioski Lourenço.
17. ’Matécho’
    Grzbiet, boki ciała oraz kończyny żółte, podgardle oraz wewnętrzna strona ud czarna. Z tyłu na udach mogą występować jasnoniebieskie linie. Występuje również forma z przewagą pomarańczowego.
    Występowanie: Środkowa część Gujany Francuskiej.

    

18. '(real) Oelemarie’
    Odmiana trudna do zidentyfikowania ponieważ żaby wyglądają jak odmiana Alanis i Table Mountain.
    Występowanie: Surinam. Znajdowane w okolicach Oranje Gebergete (góry Orange).
19. ’Oyapock’
    Grzbiet i boki ciała biało-czarne (występują różnej wielkości czarne plamy). Brzuch i kończyny niebieskie w czarne plamki.
    Występowanie: Gujana Francuska niedaleko miejscowości Ornary, wzdłuż rzeki „Oyapock.
20. ’Nominat’
    Na grzbiecie występują żółte pasy na czarnym tle, brzuch niebieski w czarne kropki, podobnie kończyny. ‘Boulanger’ jest bardziej pomarańczowy w porównaniu do formy nominatywnej. Można go często spotkać przy zwalonych drzewach. W niektórych miejscach kończyny mają jasno-niebieską barwę.
    Występowanie: Gujana Francuska w pobliżu wioski Cacao, a także w górach w pobliżu wsi Regina. Na innych stanowiskach nie występuje.
21. ’Nouragues’
    Podobne do odmiany nominalne, ale mają więcej pomarańczowego. Plamy na plecach są mniejsze w porównaniu z formą nominatywną. Brzuch i tylne kończyny niebieskie z większymi i mniejszymi plamami. Przednie kończyny i tylne stopy czarne z żółtymi pasami. Widziano również żaby z żółtymi przednimi nogami znalezione w okolicy Nouragues.
    Występowanie: Środkowa część Gujany Francuskiej
22. ’Powderblue’
    Grzbiet i boki ciała czarne. Od głowy wzdłuż ciała po bokach biegną dwa białe pasy łączące się ze sobą z tyłu ciała, tworząc jedną linię. Boki w białe linie tworzące różne wzory. Kończyny niebieskie i szare; występują tylko w tej populacji.
    Występowanie: Surinam, wzdłuż rzeki Tapanahoni, na wschód od Eilerts de Haan Gebergte.
23. ’Patricia’
    Podobna do 'Tafelberg Cobalt’ jednak linie po bokach ciała są znacznie grubsze i tworzą po środku grzbietu charakterystyczną plamę. Głowa może być pomarańczowa z czarną kropką lub tylko zaznaczona przez pomarańczowe linie. Brzuch jasnoniebieski, kończyny ciemniejsze z czarnymi punktami. Nie jest to krzyżówka jak twierdzą niektórzy. Odmiana ta została znaleziona w środowisku naturalnym.
    Występowanie: Surinam.
24. ’Regina’
    Jest to odmiana o dużym zróżnicowaniu jeśli chodzi o ubarwienie i wzory. Ogólnie żabki są żółto-pomarańczowo-czarne. Odmiana ta może różnić się jeśli chodzi o wzór na brzuchu. Czasami niektóre osobniki mają bardzo dużo niebieskiego inne nie mają go wcale. Forma ‘Giant Orange’ w ogóle nie posiada niebieskiego ubarwienia.
    Występowanie: Gujana Francuska na wschodzie w pobliżu miejscowości Regina.

    

25. ’Monte Dourado’
    Głowa pomarańczowa, reszta ciała czarna z białymi kreskami. Wewnętrzna strona ud niebieska w czarne plamki. Palce białe. Spotkać go można również pod nazwą ‘Black Surinam’. Odmiana ta może łatwo krzyżować się z odmianą Orange Gebergte i (real) Tafelberg, i możliwe, że również z odmianą ‘Alanis’.
    Występowanie: Północna Brazylia.
26. ’Nikita’
    Odmiana ta jest bardzo podobna do odmiany ‘Citronella’ ale w przeciwieństwie do niej nogi mają ciemnoniebieski kolor zmieszany z czarnym. Wydaje się również że ta odmiana ma większą ilość wzorów na plecach (w porównaniu do ‘Citronella’). Nazwany na cześć córki eksportera z Surinamu. Jest tej samej wielkości co ‘Citronella’.
    Występowanie: Surinam.
27. ’Tafelberg’
    Żółta głowa. Na grzbiecie czarna plama otoczona żółtymi pasami, łączącymi się na środku pleców tworząc pojedynczą linia schodzącą w dół do kości ogonowej. Kończyny czarne w niebieskie linie z żółtymi plamami, końcówki palców żółte. Młode żabki mogą mieć trzy kropki na głowie. Żaby te można spotkać również pod nazwą Threepoint Table mountain.
    Występowanie: Surinam. Znalezione na szczycie i w jego pobliżu na górze Table mountain.
28. ’Tafelberg Cobalt’
    Dookoła głowy dwie żółte linie przechodzące w białe na grzbiecie biegnące po bokach pleców schodzące się na końcu ciała nad kością ogonową. Grzbiet i boki ciała czarne. Po bokach występują białe linie tworzące różnego kształtu wzory. Kończyny i brzuch niebieskie w czarne plamy.
    Występowanie: Surinam. Można ją odnaleźć w południowo-wschodnim Tafelberg, jak również: Oelermarie River, Tapanahony River, Tepu, Awaradam,
29. ’True Sipaliwini’
    Grzbiet czarny w biało-niebieskie linie. Kończyny niebieskie z czarnymi plamami. Na głowie żółte pasy zaczynające się za oczami i łączące się na czubku nosa.Występowanie: Południowy Surinam w Sipaliwini.
30. ’Trois Piton’
    Czubek głowy pomarańczowy. Nad oczami zaczynają się dwa pomarańczowe pasy, które biegną wzdłuż grzbietu po bokach, nie łączą się ze sobą. Kończyny niebieskie z dużymi czarnymi plamami. Końce palców jasnoniebieskie.
    Występowanie: Gujana Francuska.
31. ’Weygoldt’
    Odmiana ta może występować w różnych odmianach kolorystycznych i z różnymi wzorami. Niektóre osobniki posiadają żółty kolor na przednich kończynach inne nie. Bez tego ubarwienia można łatwo je pomylić z odmianami Oranje Gebergte lub Montejo.
    Występowanie: Północna Brazylia?
32. ’White Cayenne’
    Wygląda podobnie do odmiany nominatywnej. Paski na grzbiecie są białe przechodzące w żółte, zachodząca boki ciała. Kończyny niebieskie z nielicznymi czarnymi kropkami.
    Występowanie: Gujana Francuska na górze „Mont Matoury’. Żyje tylko na tej górze i u jej podnóża.
33. ’Yellowback’
    Grzbiet żółty z czarną plamą na środku. Boki ciała czarne. Kończyny czarne z żółtymi plamami i pasami. Prawdopodobnie istnieją dwie linie tej odmiany. Jedne mają wzór w postaci czarnych okrągłych kropek na grzbiecie inne nie. Wzór może zanikać wraz z wiekiem.
    Występowanie: Środkowa część Gujany Francuskiej w okolicy wioski Saül.

Długość życia

Zwierzęta żyją stosunkowo długo, dożywają nawet do 15 lat. Dojrzałość płciową osiągają w wieku około 12 – 15 miesięcy.

Wygląd

W wyniku dużego rozmieszczenia w obrębie tego gatunku rozwinęło się kilkanaście odrębnych form morfologicznych. Formy te charakteryzują się relatywnie stałym fenotypem wewnątrz populacji. Poszczególne odmiany mogą się różnic dość znacznie, zarówno rozmiarem, jaki osiągają, jak i wzorem czy ubarwieniem. U osobników pochodzących z Gujany Francuskiej przeważa kolor niebieski, dominuje głównie na wewnętrznej stronie wraz z kończynami mającymi czarny nakrapiany wzór na ciemnym niebieskim kolorze. Na grzbiecie mają czarno żółty lub czarno biały wzór. Żaby z innych obszarów mogą mieć jednolity żółty grzbiet, wiele populacji ma wyraźnie indywidualny wzór z dominującym odpowiednio, białym, szarym, niebieskim, żółtym, pomarańczowym lub czarnym kolorem.

Dendrobates tinctorius – drzewołaz malarski to jeden z większych gatunków drzewołazów jego wymiary sięgają od 35-55 mm długości ciała. Zdarzają się osobniki osiągające 60 mm. Waga ciała od 4-8 g.

Występowanie

Występuje w Gujanie, Surinamie, Gujanie Francuskiej i północno-wschodniej Brazylii.

Zachowanie

Zawzięcie bronią swojego terytorium wydając przy tym głośne dźwięki, siedząc zazwyczaj na skale lub pniu drzewa. Prowadzą między sobą rytualne walki polegające na popychaniu, gryzieniu, skokach.

Cechy szczególne

Pomiędzy palcami nie występuje błona pławna. Brak ampleksusu.
Samce mają dwie szczeliny głosowe i nieparzysty worek rezonansowy na szyi. Dźwięk jakie wydają przypominają ciche cykanie.

Aktywność

Aktywny w ciągu dnia.

Biotop

Żaby te zamieszkują dolne, przyziemne partie lasów deszczowych wśród krzewów i zarośli jeden do dwóch metrów nad ziemią, w sąsiedztwie ściętych drzew, korzeni, między opadłymi liśćmi. Spotykane są głównie blisko płynącej wody. Dendrobates tinctorius preferuje wilgotne i mokre środowiska.

Terrarium

W wystarczająco dużych terrariach jest możliwe trzymanie większej grupy, jednak jest to dość ryzykowne, ponieważ samice są bardzo agresywne wobec siebie. Gnębiona samiczka, często w wyniku stresu i wygłodzenia najczęściej zdycha. Młode zwierzęta nie przejawiają zachowań agresywnych, trzymane w grupie żyją zgodnie i bez problemów się tolerują, jednak wraz ze wzrostem i osiąganiem dojrzałości płciowej, pojawia się agresja. Moment ten jest trudny do zaobserwowania i łatwo go przeoczyć. Często hodowca orientuje się, że „coś jest nie tak” w chwili, gdy jest już za późno na oddzielenie słabszego i odrzuconego osobnika. Dlatego jeśli nie dysponujemy wystarczająco dużym zbiornikiem lepiej jest trzymać tylko parę tych żab. Można je łączyć z innymi drzewołazami. Należy jednak unikać łączenia ich z Dendrobates auratus i Dendrobates leucomelas, gdyż może dochodzić między nimi do krzyżowania się. Dendrobates tinctorius nie powinien być także łączony z gatunkami z rodziny Ranitomeya, na które terytorializm tinctoriusów może mieć negatywny wpływ. Mogą za to być trzymane razem z większymi gatunkami takimi jak Phylobates terribilis, Ameeraga trivitatus.

W terrarium najlepiej umieścić basen z wodospadem i strumieniem. Bardzo pomocny bywa generator mgły, który pomaga w utrzymaniu wysokiej wilgotności (zwłaszcza wieczorem i nocą). Można w nim umieścić kamienie, korzenie do wspinania się oraz rośliny na różnej wysokości. Należy zapewnić im również wystarczającą ilość kryjówek. Na dno możemy wyłożyć warstwę żwirku lub keramzytu i przysypać to torfem, najlepiej kwaśnym. Wtedy przy dużej wilgotności nie będą pojawiały się grzyby. Całość można przykryć dębowymi liśćmi i mchem. Liście należy wcześniej wyparzyć we wrzątku aby zabić drobnoustroje i inne pasożyty.

Wielkość terrarium

Pomimo swoich dość dużych rozmiarów, terrarium dla tych żab nie musi być specjalnie duże. Parę można spokojnie trzymać w zbiorniku o wymiarach 50x50x50 cm. Jeśli w terrarium znajduje się spora ilość kryjówek, nie potrzeba zbyt gęstej roślinności.

Oświetlenie

Terrarium oświetlamy przez 12 h na dobę. Najlepiej nadają się do tego świetlówki, ponieważ dają jasne światło, oświetlają całe terrarium, a nie tak jak żarówka – punktowo i nie podgrzewają powietrza w terrarium powodując wahania temperatury, co niekorzystnie odbija się na jego mieszkańcach. Najlepiej zastosować dwie świetlówki, jedną o barwie białej, drugą o barwie żółtej oraz jedną świetlówkę UV umieszczoną nad siatką wentylacyjną.

Temperatura

W ciągu dnia 24-27°C, nocą około 3-4°C niższa. Do ogrzania najlepiej jest zastosować promienniki porcelanowe umieszczone nad terrarium.

Wilgotność

Wilgotności musi być wysoka, od 80 do 100% (70-80% popołudniu, rano i wieczorem 100%). Całe wnętrze terrarium należy dwukrotnie w ciągu dnia spryskać wodą, najlepiej wczesnym rankiem i ponownie popołudniem/wieczorem. Wskazane jest zamontowanie automatycznego systemu zraszającego lub zamgławiającego.

Żywienie

Karmimy je tak jak wszystkie duże drzewołazy. Na karmówkę nadają się małe i średniej wielkości owady takie jak muszki owocowe, mniejsze świerszcze, plankton polny, muchy, mole woskowe, prosionki, małe mączniki. Bardzo chętnie polują na wszystkie owady. Oczywiście należy pamiętać o tym, aby podawać pokarm odpowiedniej wielkości dostosowany do rozmiarów żabek. Owady najlepiej posypywać wapniem i witaminami.

Dymorfizm płciowy

Płeć najlepiej można rozpoznać u dorosłych osobników. Samiczki są większe i mają znacznie pełniejsze kształty szczególnie w okolicy brzusznej, samce są mniejsze i znacznie smuklejsze, ponadto istotną cechą umożliwiającą rozpoznanie płci jest kształt końcówek 2,3,4 palca przedniej kończyny, które u samców są wyraźne większe, sercowatego kształtu.

Rozmnażanie

Dobrana para dosyć szybko po osiągnięciu dojrzałości płciowej przystępuje do rozrodu. Jeśli jednak po 2 latach nie doczekamy się skrzeku można spróbować rozdzielić taką parę na 2-3 miesiące, po czym znów je ze sobą połączyć. Jeśli dalej nie dojdzie do złożenia skrzeku, prawdopodobnie trzeba będzie utworzyć nową parę z innymi osobnikami. Zdarza się, że nawet dobrana para przestaje składać skrzek, a okres kiedy nie składają skrzeku może trwać nawet rok. Najlepiej jest wtedy wprowadzić porę suchą w terrarium. W miesiącach letnich od lipca do października należy podnieść temperaturę do około 27-29°C, zmniejszyć wilgotność oraz ilość podawanego pokarmu. W tym okresie żaby przeważnie przerywają składanie skrzeku, po jego zakończeniu mogą ponownie przystąpić do godów. Zazwyczaj skrzek składany jest w osłoniętych miejscach takich jak przykryte skorupą orzecha kokosowego szalki petriego, leżące na boku małe doniczki, większe liście bromelii, kliszówki. Skrzek można zabezpieczać przeciw pleśnieniu za pomocą wyciągu z liści dębowych, szyszek olchy czarnej, liści migdałecznika, lub używanej w akwarystyce trypaflawiny. Środki te nie pomogą jeśli skrzek po prostu jest niezapłodniony. Kijanki wylęgają się po około 2 tygodniach zależnie od panującej temperatury, która nie powinna przekraczać 26°C, ani nie powinna spadać poniżej 17°C. Korzystnie jest też obniżyć na noc temperaturę o 2-3°C. Kijanki należy trzymać w osobnych pojemnikach ponieważ u tego gatunku zachodzi zjawisko kanibalizmu. Młodsze i słabsze kijanki są zjadane przez większe. Wodę kijankom należy wymieniać codziennie na czystą. Wychów młodych żabek nie sprawia problemów.

Uwagi

CITES Appendix II.
Opracowanie i źródła informacji
Janusz Płocidem na podstawie własnych obserwacji i doświadczeń, a także poniższej literatury.

Literatura
1. Obst, F. 1988. The completely illustrated atlas of reptiles and amphibians for the terrarium . Neptune City, NJ: TFH.
2. Walls, J. 1994. Jewels of the rainforest . 1994.NJ: THF.
3. Wollenberg, K.C., Veith, M., Noonan, B.P. and Lötters, S. (2006) Polymorphism versus species richness – systematics of large Dendrobates from the eastern Guiana Shield (Amphibia: Dendrobatidae). Copeia, 4: 623-629.
4. http://animaldiversity.ummz.umich.edu
5. www.tropical-experience.nl

Liczba wyświetleń: 15310