Oreocryptophis porphyraceus – wąż bambusowy

Oreocryptophis porphyraceus kawakamii – wąż bambusowy

Oreocryptophis porphyraceus pulchra – wąż bambusowy

Oreocryptophis porphyraceus coxi – wąż bambusowy

Oreocryptophis porphyraceus – wąż bambusowy

Nazwa węża w zasadzie jest jedna: „wąż bambusowy”, choć jednak z powodów mniej naukowych a bardziej hobbystycznych do podstawowej nazwy dodaje się kraj z którego dany podgatunek pochodzi, lub też miejsce występowania, np. ze wskazaniem rejonu, obszaru i czy też terenu. Natomiast wspólne określenie zawierające – przymiotnik: „bambusowy” związane jest głównie z charakterystycznym wizerunkiem azjatyckich lasów, gdzie najczęściej można go spotkać, a nie z wyglądem, który nie jest adekwatny do nazwy, zwłaszcza jeśli dotyczy to kolorystyki ubarwienia węży bambusowych.

W jednym z opisów dotyczących gatunku można znaleźć takie określenie węża bambusowego „czerwone mini ferrari” rozpędzające się od 0 do setki w 6 sekund”. To określenie faktycznie oddaje opis „bambusa”, bijącego w naszą dłoń, palce podczas wyciągania miski z wodą czy też w podawany pokarm, nie przejawiając przy tym oznak strachu. Ale tak jak już wcześniej napisano, nie jest to znaczący problem, z którym nie można sobie w zupełności poradzić, a wręcz należy przyzwyczaić się do takich zachowań.

Nazewnictwo

Nazwa polska: Wąż bambusowy

Nazwa angielska: Red bamboo ratsnake

Nazwa niemiecka: Bambusnatter, Porphyrnatter

Podgatunki

Wąż bambusowy jest dość rozpowszechniony na obszarze południowo – wschodniej części kontynentu azjatyckiego. Nazwa poszczególnych podgatunków węża jest przede wszystkim uzależniona od rejonu, miejsc występowania:

Oreocryptophis porphyraceus coxi

Nazwa angielska: Bamboo Ratsnake
płn. i płn.-zach. Tajlandia – miejscowość Phuluang, prowincje Loei, do wysokości 850 m n.p.m.

Oreocryptophis porphyraceus porphyraceus

Nazwa angielska: Red Bamboo Ratsnake
centralny Nepal, płn. Chiny, Indie – miejscowość Assam, Darjeling, Sikkim, Arunachal Pradesh.

Oreocryptophis porphyraceus kawakamii

Nazwa angielska: Thai Bamboo Ratsnake
Tajwan do wysokości od 400 do 1500 m n.p.m.

Oreocryptophis porphyraceus laticinctus

Nazwa angielska: Broad Ratsnake Mountain Banded.
Malezja prowincja Cameron, Pahang, Zachodnia Malezja, Indonezja – wyspa Sumatra, do wysokości 1700 m n.p.m.

Oreocryptophis porphyraceus pulchra

Nazwa angielska: Yunnan Bamboo Ratsnake
Występowanie: środkowe Chiny, prowincja Yunnan, Gansu, Shaanxi, Guizhou, od wschodnich podnóży Himalajów i wysokości 2600 m n.p.m. do Wietnamu doliny Hong.

Oreocryptophis porphyraceus vaillanti

Nazwa angielska: Chinese Bamboo Ratsnake
Występowanie: Chiny prowincja Hainan, Hong Kong, Anhui, Guangdong, Henan i Gansu na północ, na południe od rzeki Wei On, Wietnam prowincja Chapa, Tamdao, Mason).

Synonimy

Oreocryptophis porphyraceus COXI (SCHULZ & Helfenberg 1998)
Elaphe porphyracea COXI SCHULZ & Helfenberg 1998
Elaphe porphyracea COXI – CHAN-ARD et al. 1999: 164
Oreophis porphyraceus coxi – KNIETSCH 2005
Oreocryptophis porphyraceus porphyraceus (Cantor 1839)
Psammophis nigrofasciatus Cantor 1839 (fide SCHULZ et al. 2010)
SIMOTION vaillanti WILD 1876
Elaphe porphyracea pulchra SCHMIDT 1925
Elaphe porphyracea porphyracea – COX et al. 1998: 52
Oreophis porphyraceus porphyraceus – Gumprecht 2003
Oreophis porphyraceus porphyraceus – SCHULZ 2010
Oreocryptophis porphyraceus porphyraceus – LOVE 2010
Oreocryptophis porphyraceus kawakamii (Oshima, 1911)
Elaphe porphyracea Kawakami OSHIMA 1911
Oreophis porphyraceus kawakamii – KNIETSCH 2005
Oreocryptophis porphyracea kawakamii – MAO et al. 2009 [HR 40: 37]
Oreocryptophis porphyraceus laticincta (SCHULZ & Helfenberg 1998)
Elaphe porphyracea laticincta SCHULZ & Helfenberg 1998
Elaphe porphyracea laticincta – CHAN-ARD et al. 1999: 165
Oreophis porphyraceus laticincta – Grossmann i Tillack 2004
Oreophis porphyraceus laticinctus – BULIAN et al. 2005
Oreocryptophis porphyracea laticinctus – SCHULZ et al. 2010
Oreocryptophis porphyraceus pulchra (Schmidt, 1925)
Elaphe porphyracea pulchra SCHMIDT 1925
Elaphe porphyracea pulchra – Mell 1931 [1929]
Elaphe porphyracea pulchra – Schulz & Helfenberg 1998
Oreocryptophis porphyraceus pulchra – KNIETSCH 2005
Oreocryptophis porphyraceus vaillanti (WILD 1876)
SIMOTION vaillanti WILD 1876
Elaphe porphyracea Hainan Mell 1931
Holarchus vaillanti – Mell 1931: 211 [1929]?
Oreophis porphyraceus Hainan – KNIETSCH 2005
Elaphe porphyracea vaillanti – Schulz & Helfenberg 1998
Oreophis porphyraceus vaillanti – Gumprecht 2003
Oreocryptophis porphyraceus vaillanti – Orłow et al. 2010

Źródło reptile-database.org

Biotop

Przede wszystkim, są to lasy deszczowe rejonów wyżynnych, w szczególności ich skraje ze zróżnicowaną pokrywą roślinną. Węże te głównie przebywają w występujących tam wilgotnych kryjówkach powstałych z mchu, opadłych liści, torfu, przewróconych pni drzew, w gęstej roślinności dna lasu, gdzie mogą ukrywać przez większość czasu. Występowanie węża obejmuje również tropikalne lasy z terenów górskich na wysokości do 850 a nawet do 2600 m n.p.m. (Oreocryptophis porphyraceus pulchra).

Długość życia

Węże bambusowe mimo swego atrakcyjnego wyglądu nie cieszą się popularnością wśród miłośników węży. W opisach gatunku nie ma też jednoznacznych wskazań na wiek do jakiego dożywają – należy jedynie domniemywać, że będzie on zbliżony do większości przedstawicieli rodziny węży właściwych tej wielkości, a więc około 10-12 lat.

Wygląd

Oreocryptophis porphyraceus to jedne z mniejszych węży i należą do rodziny Colubridae(węże właściwe). O dość smukłej budowie ciała, z wydłużoną głową, tylko nieznacznie wyodrębnioną od szyi. Oczy mają wyraźne, o barwie jasnopomarańczowej z czarnymi źrenicami, usytuowane w przedniej części głowy. Od oczu tych biegną charakterystyczne krótkie smugi, które posiada każdy podgatunek tego węża. Pyszczki tych węży na pierwszy rzut oka są niepozorne, jednak pozwalają im spokojnie połykać dużo większe zdobycze.

To niezwykle piękny gatunek węży o dość jaskrawych barwach. Kolorystyka ubarwienia uzależniona jest od podgatunku i może być pomarańczowa lub pomarańczowo – czerwona, wraz z czarnymi wzdłużnymi lub występującymi poprzecznie w kształcie pierścieni, o różnych szerokościach pasami. Istotne jest to, że niektóre z podgatunków Oreocryptophis porphyraceus zmieniają swoje ubarwienie wraz z wiekiem. Szczególnie jest to widoczne u O. p. laticinctus gdzie początkowo paski o barwie brązowo – żółtej, lub żółtej z domieszką pomarańczowej, w wieku około 9–10 miesięcy stają się zupełnie czerwono – pomarańczowe. Strona brzuszna tych węży jest zazwyczaj czysto biała. Takie połączenie barw sprawia, że są to jedne z bardziej atrakcyjnie ubarwionych węży, które możemy spotkać zarówno w środowisku naturalnym jak i w kolekcjach.

Węże te posiadają uzębienie typu „aglypha” (zęby w górnej szczęce są jednakowe, umożliwiają przede wszystkim przytrzymywanie zdobyczy, „aglypha” od greckiego: a – zaprzeczenie, glyphe – zagłębienie, jama).

Długość węża niezależnie od podgatunku jest dość zbliżona i wynosi od 70–90 cm, wyjątkowo mogą przekraczać 1 metr (są to jednak przede wszystkim samice).

Zachowanie

Oreocryptophis są wężami o dość wysokim temperamencie przejawiającymi się w zewnętrznym agresywnym zachowaniu, często polegającym na „szalonych” ruchach. Dodatkowo ich „nerwowość” przejawia się zwijaniem ogona oraz próbami gwałtownych ucieczek, a także w gwałtownych atakach, dodatkowo popartych defensywnym kąsaniem, ale też i dosłownym ugryzieniem. Trzeba tu podkreślić, iż z racji swej wielkości takie ugryzienie nie jest groźne dla człowieka, choć może być troszeczkę bolesne. Dlatego też w przypadkach szczególnych, dbając przy okazji o dobro samego węża w tym niezawinioną możliwość wyłamania mu zębów, należy zaopatrzyć się w zwykłe skórzane rękawiczki, które wykorzystać będziemy mogli przy obsłudze węży w terrarium. Mając na uwadze wielkość tego gatunku takie rękawiczki gwarantują nam 100% ochronę. Oczywiście sam temperament jak i zachowanie jest cechą indywidualną i może odbiegać od opisanej i nasz wąż będzie zupełnie spokojny zarówno przy obsłudze terrarium jak i podczas brania go na ręce.

Cechy szczególne

Węże bambusowe mimo, że większość życia spędzają na ziemi, w ukryciu, to też wspinają się szczególnie w godzinach porannych oraz w ciągu dnia. Są wężami podatnymi na stres oraz odwodnienie lub nadmiar wilgoci – szczególnie dotyczy to bardzo młodych osobników. Niekorzystne dla nich też są wysokie temperatury. Ważną informacją wskazaną w literaturze oraz opracowaniach dotyczących chowu poszczególnych podgatunków jest zróżnicowane jeżeli chodzi o samo miejsce ich przebywania od nizin, poprzez wyżyny do góry i wysokości do 2600 metrów n.p.m.

Aktywność

To węże przede wszystkim o aktywności w ciągu dnia, ale tak naprawdę wszystko to zależy od wielu czynników związanych zarówno z karmieniem, czasem wylinki czy też rozmnażaniem. Węże te są z jednej strony skryte, a z drugiej „ciekawskie”, jeżeli coś dzieje się w terrarium to bez względu na porę dnia zawsze będą starały się to sprawdzić. Wszelki „ruch” pobudza je do aktywności i bardzo szybko pojawiają się przy nas po wyjściu z ukrycia, którym może być np. kępa mchu, czy samodzielnie wykopana nora w podłożu – w grubszej warstwie torfu lub substratu kokosowego.

Terrarium

Węże te nie wymagają szczególnych warunków jeżeli chodzi o wyposażenie, na pewno nie będzie potrzebny kabel czy grzałka ukryta w „kamieniu”, temperatura jaką potrzebują to „pokojowa naszych mieszkań – ok. 24°C”. Znikome światło, które może być ewentualnie minimalnym źródłem ciepła, powinna nam zapewnić żarówka energooszczędna o niedużej mocy lub nawet żarówka „Led-owa”. Istotne jest natomiast abyśmy w terrarium zróżnicowali miejsca z wilgotnością. Trzeba w jednym rogu stworzyć wężom miejsce z możliwością ukrycia się, w którym będzie mocno wilgotne podłoże z mchu, w drugim lekko zroszony kokos. W tym przypadku rodzaj podłoża ma znaczenie jeżeli chodzi o dłuższe utrzymywanie się stałej wilgotności, tak abyśmy w spokoju mogli ją kontrolować co dwa, trzy dni. Trzeba też pamiętać o stałym, czystym źródle wody do picia. Wcale nie musi to być duży zbiornik wodny, gdyż węże te potrzebują głównie wody do picia, a nie kąpieli. Terrarium powinno mieć dobrą wentylację tak, aby utrzymywana wilgotność dotyczyła podłoża, a nie całego terrarium z „zaparowanymi” szybami. Do wystroju terrarium możemy użyć sztucznej roślinności – szerokolistnej połączonej z konarami, gałęziami drzew, ale takich gatunków, które nie będą pleśniały od nadmiaru wody.

Wymiary terrarium dla dorosłego węża wysokość: 50 cm, szerokość: 80 cm, długość 40 cm. Dla pary dorosłych węży, terrarium powinno być odpowiednio większe – 50x100x50 cm. Natomiast wielkość zbiornika dla młodych węży może być mniejsza np. 30x40x30 cm. Powinniśmy jednak pamiętać, że mniejszym terrarium jest ułatwiona opieka, to jednak trudniej jest utrzymać optymalne warunki w zakresie stabilnej temperatury i różnorodności w wilgotności.

Wyposażenie

Temperatura

Jeżeli chodzi o temperaturę w naturze, to jest ona zróżnicowana w zależności od występowania podgatunku. Jednak ogólnie opisując temperaturę chowu to waha się ona w przedziale średnio niskich temperatur w granicach: od 19 do 27°C. Choć raczej stała temperatura powinna wynosić w granicach 24-25°C, oczywiście w nocy może być niższa około 20-21°C. Natomiast okresowa podwyższona temperatura, która im nie sprzyja w okresie letnich upałów, która może nawet przekraczać 30°C, powinna być monitorowana i w miarę szybko obniżana, np. poprzez wyłączanie dodatkowych źródeł ciepła, światła, przeniesienie całego zbiornika terrarium w miejsca o niższej temperaturze – np. innego pomieszczenia lub bliżej podłogi w mieszkaniu itp.Poniżej tabela średnich temperatur w rejonie Loei na obszarze występowania Oreocryptophis porphyraceus coxi.

	Styczeń	Luty	Marzec	Kwiecień	Maj	Czerwiec	Lipiec	Sierpień	Wrzesień	Październik	Listopad	Grudzień
°C	21,9	25,2	27,1	29,3	28,6	28,5	28,0	27,9	27,4	26,2	24,1	20,7

Średnia temperatur w rejonie Loei na obszarze występowania Oreocryptophis porphyraceus coxi dla roku to 26,3°C.

Wilgotność

W przypadku wilgotności jaką winniśmy utrzymywać w terrarium to zgodnie z wcześniejszym opisem powinna wynosić w granicach 65–70% przy jednocześnie sprawnej wentylacji.Poniżej tabela średniej wilgotności % w rejonie Loei na obszarze występowania Oreocryptophis porphyraceus coxi.

	Styczeń	Luty	Marzec	Kwiecień	Maj	Czerwiec	Lipiec	Sierpień	Wrzesień	Październik	Listopad	Grudzień
%	62	60	59	62	75	77	77	79	82	79	74	69

Średnia wilgotność w rejonie Loei na obszarze występowania Oreocryptophis porphyraceus coxi dla roku to 71%.

Oświetlenie

W terrarium nie powinno być zbyt jasno, węże te są raczej skryte i wystarczy, że w jednej tylko części zastosujemy źródło – lampkę, która oświetli nam wybrana część tego zbiornika, w której od czasu do czasu będzie pojawiał się wąż okazując swój urok zewnętrzny.

Żywienie

Według opisów węże te w naturze jedzą myszy, szczury, jaszczurki a nawet ptaki, ale w niewoli możemy karmić je myszami, noworodkami szczurzymi lub ich „biegusami” wielkości około: 35-50 g. Wielkość ofiary powinna być adekwatna do wielkości węża, tak aby go nie „rozpychać”. Dobrą zasadą karmienia tych węży jest to, aby częściej karmić je mniejszym pokarmem – noworodki szczurze, biegusy mysie niż większym pokarmem. Z racji trzymania węża na luźnym torfowo – kokosowym podłożu dobrze jest podczas karmienia młodych węży podawać im pokarm w taki sposób, aby ograniczyć im możliwość dodatkowego połykania oprócz ofiary resztek podłoża. Można też, przed karmieniem na dnie położyć czysty ręcznik papierowy na którym podamy mu pokarm. Węże te w zasadzie od samego początku można przyzwyczaić do martwego wcześniej rozmrożonego pokarmu, a sposób jego podawania i przyjmowania przez węża może śmiało nazwać karmieniem z „ręki” przedłużonej 25-30 cm pęsetą. Pokarm możemy podawać regularnie średnio raz w tygodniu uwzględniając okres wylinki tj. ok. 9–12 dni. Według obserwacji nie istnieje możliwość przekarmienia tych węży, wyjątkowo same potrafią dozować przyjmowanie pokarmu. Jednak z wielu względów, cotygodniowy okres karmienia przy uwzględnieniu drobnych ofiar opisanych wyżej jest w pełni wystarczający i bezpieczny.

Dymorfizm płciowy

Rozpoznawanie płci węży bambusowych nie jest proste i na przysłowiowe „oko” raczej nie będziemy mogli odróżnić płci. Sprawdzenia takie możemy dokonać poprzez bezpośrednie porównania między wężami mając ich ogonki, lub sondowanie, które pozwolą nam na sprawdzenia czy mamy do czynienia z samcem lub samicą. Oczywiście przy dorosłych wężach jest to dużo prostsze z uwagi na fakt, iż samice są mocniej zbudowane od samców. Dodatkowo tradycyjnie u dorosłych samców ogonki mają lekkie zgrubienie w obszarze kloaki.

Rozmnażanie

Posiadając parę tych węży łącząc samca z samicą dość szybko zauważymy ich krótkie, ale dość efektowne zaloty. Następnie po upływie około 5-10 minut powinna rozpocząć się kopulacja, która może trwać dość długo przez kilkadziesiąt minut a nawet kilka godzin. Takie zachowanie będzie się to powtarzało prze kilka dni. Po czym samiec straci zupełne zainteresowanie swoją partnerką. Po upływie około miesiąca od kopulacji, a więc ok. 30 dni samica zacznie szukać wilgotnego i skrytego miejsca, które możemy jej sami przygotować poprzez włożenie do terrarium, niedużego plastykowego pojemnika np. po lodach wypełnionego wermikulitem, mchem lub kokosem, w którym złoży jaja. Czas składania jaj to kilka godzin, po tym bez problemów powinniśmy pojemnik z jajami przenieść do wcześniej przygotowane inkubatora. Samica zazwyczaj już kilka godzin po złożeniu jaj, będzie chętna do jedzenia. Bardzo ważne jest to, że sama inkubacja powinna charakteryzować się stałą temperaturą, której wysokość powinna wynosić 27-27,5°C i nie może przekroczyć 28°C oraz dość wysoką stałą wilgotnością. Skoki temperatury jaki i wilgotności spowodują, że zarodki lub już ukształtowane węże mogą obumrzeć. Czas inkubacji jaj nie jest długi i trwa od około 55 dni.

Osobniki tego gatunku dość wcześnie bo w wieku około 1,5-2 lat mają możliwość rozmnażania się. Jednak bez wątpienia będzie to miało wpływ na efekt końcowy, czyli jakość i ilość złożonych jaj. Dlatego też w miarę możliwości węże te powinniśmy trzymać raczej osobno, tak aby nie doszło do niezaplanowanej „ciąży”. Natomiast jeżeli chodzi o same jaja tego gatunku, to są one dość duże i wydłużone w porównaniu do wielkości węża. Przekłada się to też na ilość, zazwyczaj samice składają od 3 do 6 jaj, których długość osiąga około 5-6 cm.

Co jest ciekawe u tego gatunku istnieje możliwość przetrzymywania nasienia samca przez samicę, dłuższy czas. Tą sytuację miałem okazję osobiście zaobserwować. Samica Oreocryptophis porphyraceus coxi po pierwszej kopulacji z samcem dwukrotnie w ciągu sezonu złożyła jaja czyli po raz drugi bez jego udziału w odstępach kilkudziesięciodniowych. Jaja te, oczywiście były zapłodnione. Ważne jest to, że węże w ciągu sezonu rozrodczego kopulują ze sobą po każdym złożeniu jaj co oznacza, że takie znoszenie może odbyć się nawet trzykrotnie, co w przyszłości odbije się na zdrowiu samicy.

Jaja – Oreocryptophis porphyraceus coxi – wąż bambusowy

Wylęgające się młode – Oreocryptophis porphyraceus coxi – wąż bambusowy

Młode tuż po wylęgu – Oreocryptophis porphyraceus coxi – wąż bambusowy

Zimowanie

Jeżeli chodzi o zimowanie, to powinniśmy im stworzyć krótki okres tzw. hibernacji przebywania w niższej temperaturze około 8-13°C, przez 2-3 miesiące. Jest to zdrowe i pomocne w prawidłowej hodowli. Dlatego też dla wzmocnienia kondycji węży zwłaszcza samicy jak i stymulacji do rozmnażania się powinniśmy ten gatunek krótko schłodzić i przezimować tym bardziej, że w naturze węże te żyją w dość zróżnicowanych temperaturach. Według opisów, z racji występowania szczególnie w rejonach górskich węże te, żyją również w warunkach gdzie temperatury spadają do kilku stopni Celsjusza, a nawet bliskie 0°C, co oznacza, iż okres spoczynku tzw. zimowego mają w naturze.

Uwagi

Wśród opisów podanych przez hodowców w Internecie znaleziono taki, w którym węże bambusowe, są porównywane do węży mandaryńskich. Podobieństwo wskazano poprzez ich zachowania, w tym ich skrytość i same warunki hodowli. Można się z tym częściowo zgodzić jednak z drugiej strony opisane węże mają większy temperament, są częściej widoczne i w mniejszym stopniu wymagają tak szczególnych warunków jak ich wspomniani „kuzyni”.
Opracowanie i źródła informacji
Opracował: Marek Struski – „Mareksss” na podstawie własnych doświadczeń oraz:

http://en.wikipedia.org/wiki/Oreocryptophis_porphyracea
http://www.bullennattern-berlin.de/galerie.html
http://www.elaphe-basel.ch/cms/index.php?option=com_content&task=view&id=89&Itemid=45
http://www.reptira.com/en/porphyraceus_coxi_en.php
http://www.reptira.com/en/porphyraceus_laticinctus_en.php
http://www.natterwelt.de/asiatische-nattern/bambusnattern/oreocryptophis-porphyraceus-coxi/
http://sublunary.sakura.ne.jp/snake/asian/oreocryptophis_porphyraceus_coxi.htm
http://www.terraon.de/haltungsberichte-schlangen/25855-oreocryptophis-porphyraceus-coxi-thail-bambusnatter.html
http://www.breeders-expo.de/species/Colubridae/Oreocryptophis-porphyraceus.html
http://bambooratsnake.com/viewtopic.php?f=9&t=24
¹ źródło Reptile Database