Spinosatibiapalpus – Dwa nowe gatunki w świecie karłowatych ptaszników

W ostatnim czasie obserwujemy wzmożony okres publikacji odkryć nowych gatunków ptaszników, zaczniemy od publikacji Bolaño-Manjarres i wsp. (2024) sprzed kilku dni. Publikacja dotyczy mniejszych gatunków ptaszników z rodzaju Spinosatibiapalpus: S. paula oraz S. neisi, znalezionych na terenach Kolumbii. Odkrycie tych gatunków wzbogaca kolumbijską różnorodność biologiczną i dostarcza nowych informacji o wyjątkowych adaptacjach i ekologii tych pajęczaków. Kolumbia jest jednym z miejsc o największej bioróżnorodności ptaszników neotropikalnych. Rodzaje, które mają najwięcej przedstawicieli w Kolumbii to: Euthycaelus, Neischnocolus, Thalerommata, Xenesthis oraz właśnie Spinosatibiapalpus.

Rodzaj Spinosatibiapalpus

Rodzaj Spinosatibiapalpus należy do podrodziny Theraphosinae, plemienia Theraphosini. Wraz z nowymi odkryciami obejmuje on 7 gatunków, z czego 3 występują w Kolumbii. Rodzaj ten został opisany w 2020 roku przez Gabriela i Sherwood. Spinosatibiapalpus wywodzi się z wcześniejszej rewizji rodzaju Pseudhapalopus. Ze względu na unikalne cechy anatomiczne i morfologiczne, został uznany za osobny rodzaj. Samce tego rodzaju wyróżniają się przede wszystkim dużą ilością kolców umiejscowionych na goleni nogogłaszczek, bulbusami z wewnętrznym szczytowym grzbietem i wewnętrznym niższym kilem wydłużonym sięgającym prawie 1/3 lub więcej niż pół embolusa. Samice charakteryzują się podwójną spermateką z krótkimi i zakrzywionymi na zewnątrz płatami, spermateka posiada dodatkowo płytki ochronne. Cechy te pozwalają odróżnić ten rodzaj od pozostałych ptaszników.

A-D

– Bulbus samca z rodzaju Spinosatibiapalpus. Cechami charakterystycznymi są: PAR – wewnętrzny szczytowy grzbiet (ang. prolateral apical ridge) oraz PI – wewnętrzny niższy kil o długości co najmniej 1/3 embolusa (ang. prolateral inferior keel).

C – kolce samców charakterystyczne dla rodzaju, D – podwójna spermateka z płytkami ochronnymi (ang. guardian plates – GP)

Występowanie

W Kolumbii występują 3 gatunki tego rodzaju: Spinosatibiapalpus paula, S. neisi oraz S. spinulopalpus. Pozostałe gatunki tego rodzaju występują w Panamie, Peru oraz Trynidadzie i Tobago. Kolumbia, jest jednym z najważniejszych ośrodków różnorodności tego rodzaju. Siedliska nowych gatunków to głównie suche lasy tropikalne, czyli lasy tropikalne o wysokiej wilgotności z okresami suszy.

Nowe gatunki

Spinosatibiapalpus paula sp. nov.

Etymologia: Nazwa pochodzi od Dr Paula Sepúlveda Cano w uznaniu jej wkładu w rozwój wiedzy na temat stawonogów poprzez nauczanie.

Wygląd: Długość ciała tego ptasznika to około 2,5 cm, co za tym idzie są to niewielkie ptaszniki. Ubarwienie jednolite, ciemnobrązowe, z delikatnie jaśniejszym karapaksem.

Występowanie i środowisko: Odkryta w regionie karaibskim w Kolumbii. Departament Magdalena i Atlantico. Ich naturalnym środowiskiem są tropikalne lasy suche. Występują na wysokości 50 – 500 m n.p.m. Średnia temperatura środowiska to około 24°C, zaś wilgotność jest wysoka z niektórymi miesiącami suchymi. Znalezione osobniki były skryte pod kłodami, kamieniami, a nawet pod kawałkiem plastiku. Żyły one stosunkowo blisko siedzib ludzkich w wykopanych przez siebie norach. Co ciekawe wokół nory tych ptaszników znaleziono pozostałości po pancerzach krocionogów, co pokazuje, że ptaszniki te mogą żywić się tymi bezkręgowcami. Typowe rośliny znajdowane wokół nory to: nanercz (Anacardium), Pseudolmedia (rodzina morwowate), fikus (Ficus), łyczkowiec (Carludovica).

Cechy charakterystyczne: Samce można odróżnić od S. tansleyi, S. trinitatis, S. bora, i S. cambrai obecnością haków goleniowych na odnóżach I pary (brak haków goleniowych u wymienionych gatunków. Dodatkowo od S. spinulopalpus i S. neisi różni się mocno wykształconymi zewnętrznymi kolcami na pojedynczym haku goleniowym (brak kolców u dwóch pozostałych).

Haki goleniowe samców S. paula.

Samice różnią się od S. cambrai mocniejszym zesklerytyzowaniem płytki ochronnej (ang. guard plate – GP). Od S. spinulopalpus prostym kształtem płatów (ang. receptacles) spermateki, bez zakrzywienia na krawędziach spermateki. Od S. trinitatis kwadratowym kształtem płytki ochronnej (GP). Warto pamiętać, że wiele samic tego rodzaju nie zostało opisanych, przez co nie da się ich porównać z tym gatunkiem.

Spermateka samicy S. paula.

Spinosatibiapalpus neisi sp. nov.

Etymologia: Nazwa gatunkowa honoruje Neis’a J. Martínez oraz jego wkład w wiedzę na temat ekologii wielu grup stawonogów suchych lasów tropikalnych Kolumbii.

Wygląd: Na wstępie warto zaznaczyć, że autorzy badania opisali tylko samca tego gatunku, samica jest nieznana. Jest on nieco większy od poprzedniego gatunku, osiągając długość ciała do 3 cm. Samiec jest koloru ciemnobrązowego z początkowo jaśniejszym karapaksem, jednak po ostatniej wylince karapaks również ciemnieje.

Występowanie i środowisko: Gatunek ten zamieszkuje centralną Kolumbię, w departamencie Tolima, w okolicy miejscowości Saldana. Samiec znaleziony w październiku 2022 r. w wykopanej przez siebie norze. Wejście do nory wyścielane było siecią. W laboratorium przetrzymywano go aż osiągnął dojrzałość płciową w marcu 2023 r.

Cechy charakterystyczne: Samiec różni się od S. transleyi, S. trinitatis, S. bora i S. cambrai obecnością haków goleniowych na I parze odnóży. Dodatkowo różni się od S. spinulopalpus i S. paula posiadaniem haków goleniowych z 2 odgałęzieniami oraz morfologią bulbusów z dobrze wykształconym kilami PS, PI oraz SA (kontra haki goleniowe z pojedynczym odgałęzieniem oraz kilami PS, PI i SA nie tak dobrze wykształconymi).

Samica tego gatunku jest jeszcze niepoznana.

Klucz do identyfikacji gatunków

Znaczenie odkrycia

W kontekście hodowli zmiany te są niewielkie. Rodzaj Spinosatibiapalpus jest dość mało popularnym gatunkiem. Jednak dzięki tym odkryciom Kolumbia staje się głównym obszarem występowania rodzaju Spinosatibiapalpus, z trzema gatunkami odnotowanymi do tej pory. Rodzaj ten, opisany w 2020 roku przez Gabriel i Sherwood, wykazuje silne przystosowanie do unikalnych warunków biogeograficznych Kolumbii, a jego badanie pozwala lepiej zrozumieć ewolucję i specyfikę adaptacyjną ptaszników neotropikalnych.

Opisane odkrycia poszerzają wiedzę o różnorodności biologicznej tropikalnych lasów Kolumbii oraz podkreślają znaczenie ochrony tych unikalnych siedlisk.

Literatura

1. Bolano-Manjarres, E. D., Benavides-Rivas, L., Tamaris-Turizo, C. E. & Osorio, L. M. (2024). Two new species of Spinosatibiapalpus Gabriel & Sherwood, 2020 (Araneae: Theraphosidae) from Colombia. Arachnology 19(9): 1205-1210. https://wsc.nmbe.ch/reference/18017

Liczba wyświetleń: 100