Cynops pyrrhogaster – traszka japońska

Cynops pyrrhogaster – traszka japońska

Traszka japońska (Cynops pyrrhogaster Boie, 1826) oraz traszka chińska (Cynops orientalis David, 1873) to dwa najczęściej utrzymywane w terrariach gatunki małych traszek, częstokroć ze sobą mylone.

Chów traszki japońskiej jest mało kłopotliwy, natomiast hodowla w warunkach amatorskich napotyka na szereg problemów. Podstawą sukcesu hodowlanego jest bowiem dobra znajomość biologii gatunku i umiejętność stworzenia mu odpowiednich warunków w niewoli.

Nazewnictwo

Nazwa angielska: Japanese fire belly newt

Nazwa niemiecka: Der Japanische Feuerbauchmolch

Nazwa czeska: Čolek ohňobřichý

Występowanie

Ojczyzną traszki japońskiej jest Japonia, od Honsiu, poprzez Sikoku do Kiusiu. Występuje wiele lokalnych odmian różniących się głównie barwą oraz kształtem rysunku na spodniej stronie ciała. Płazy te spotykane są na różnych wysokościach, w górskich jeziorach, stawach, wolno płynących, małych strumieniach i rowach oraz w okresowo zalewanych polach położonych w górskich dolinach itp., zawsze tam, gdzie woda jest spokojna i chłodna oraz osłonięta przed bezpośrednim działaniem promieni słonecznych.

Wygląd

Traszki japońskie dorastają nawet do 15 cm. Poza długością ciała traszkę japońską od chińskiej odróżnia gładsza skóra (u osobników przebywających prawie stale w wodzie) oraz kształt ogona (który u Cynops orientalis posiada tępy, bądź zaokrąglony koniec). U Cynops pyrrhogaster wstęgowaty ogon zwęża się ku tyłowi i tyłowi i jest szpiczasto zakończony. Ponadto u traszki japońskiej grzbiet jest mniej lub bardziej łukowato wygięty (płaski u chińskiej), a jego ubarwienie zwykle jasnobrązowe, ogólna budowa ciała zaś bardziej zwarta, krępa i masywniejsza. Ubarwienie wierzchniej partii ciała dorosłych osobników Cynops pyrrhogaster jest zwykle ciemnobrązowe do czarnego. Natomiast kolorystyka strony brzusznej wykazuje duże zróżnicowanie – od jasnożółtego, poprzez różne odcienie pomarańczowego do intensywnie czerwonego, charakterystycznie upstrzone w ciemnobrązowe lub czarne plamki.

Ciekawostki

Skóra traszek jest cienka, przepuszczalna i pokryta warstwą ochronnego śluzu. Woda pobierana jest ze środowiska całą jej powierzchnią na zasadzie osmozy, jako że płazy nie piją. Przez skórę odbywa się także wymiana gazowa. Z powyższych powodów tak ważne jest, aby delikatna skóra tych zwierząt nie miała nigdy styczności ze szkodliwymi związkami chemicznymi. Traszki okresowo zrzucają starą skórę (linieją) i podobnie jak salamandry posiadają parotydy – jadowe gruczoły zauszne, całkowicie nieszkodliwe dla człowieka.

Biotop

W naturze dorosłe osobniki opisywanego gatunku traszki z rodzaju Cynops są prowadzą przede wszystkim wodny tryb życia. Okresowo mogą żyć także na lądzie (w swojej ojczyźnie zwykle późną jesienią i zimą). Niejednokrotnie przez cały rok nie opuszczają środowiska wodnego. Natomiast młode osobniki po zakończonym przeobrażeniu wychodzą z wody i przez nawet kilka lat mogą prowadzić wyłącznie lądowy tryb życia. Dopiero jako dojrzałe płciowo powrócą na pierwsze w życiu gody do środowiska wodnego, gdzie większość pozostanie tu na bardzo długo. Podobnie w niewoli – po zaadoptowaniu się do warunków wiwaryjnych prowadzą głównie wodny tryb życia, z rzadka tylko wychodząc z niej na krótko i to głównie nocą. Jednak nowo zakupione sztuki mogą przez dłuższy czas unikać wody, a także przez szereg dni nie pobierać pokarmu (nawet do dwóch tygodni). Wiąże się to najprawdopodobniej ze stresem związanym ze zmianą otoczenia. Duży wpływ na behawioryzm traszek mają warunki środowiskowe. Według moich obserwacji nawet w nieodpowiednich warunkach środowiskowych (zbyt małe akwaterrarium, wypełnione złej jakości wodą o zbyt wysokiej temperaturze) przedstawiciele Cynops pyrrogaster często prowadzą całkowicie wodny tryb życia, myszkując aktywnie w poszukiwaniu pokarmu. Dopiero wzrost azotanów w wodzie powyżej dopuszczalnych norm lub krańcowo niekorzystne pH mogą doprowadzić do opuszczenia przez nie środowiska wodnego.

Zachowanie

Hodowca może wpływać na zachowanie zwierząt poprzez modyfikowanie warunków środowiskowych. Chodzi tu głównie o takie urządzenie wiwarium, które uniemożliwiałoby im całkowite wychodzenie z wody, czyli nawet wysepki powinny być zalane nią do wysokości 1-2 mm. Gdy skóra płaza będzie cały czas wilgotna, wtedy chęć do ziemnego trybu życia może ulec zanikowi.

Traszki japońskie są zwierzętami towarzyskimi, choć w ich populacji częściej niż u innych gatunków traszek z rodzaju Cynops zdarzają się osobniki wojownicze. Traszkę japońską można utrzymywać razem z traszką chińską, jako że nie przejawiają wobec siebie wrogich zachowań. Między samcami może co prawda okazjonalnie dochodzić do utarczek, ale są one z reguły niegroźne. Także zwierzęta stłoczone na małej powierzchni mogą kąsać się wzajemnie. Zupełnie też nie niszczą wystroju zbiornika, ani roślin wodnych. Traszki generalnie utrzymuje się bez ryb, choć koegzystencja z niewielkimi, łagodnymi gatunkami jest oczywiście możliwa (drobniaczki, gupiki, kardynałki). Zdecydowanie natomiast nie należy łączyć ich z innymi gatunkami płazów, np. żabami, kumakami czy aksolotlami z uwagi na niebezpieczeństwo przenoszenia chorób i pasożytów.

Oswajanie

Traszek nie powinno się brać w ręce z uwagi na silny stres, jaki zwierzęta wtedy przeżywają oraz możliwość łatwego zniszczenia śluzowej warstwy ochronnej skóry. Jeśli jednak zajdzie taka potrzeba, należy robić to zawsze wilgotnymi dłońmi, uprzednio umytymi wodą z mydłem i dokładnie spłukanymi. W żadnym wypadku traszki nie mogą być przedmiotem zabaw dzieci.

Transport

Najbezpieczniej jest przewozić zwierzęta w plastikowych pojemnikach zaopatrzonych w otwory wentylacyjne. Dno wykładamy nasączonymi w wodzie o temperaturze pokojowej papierowymi ręcznikami (najlepiej wykonanymi z surowców naturalnych). W czasie dłuższego transportu należy co jakiś czas lekko spryskiwać je wodą (warto zabrać ze sobą jej zapas w plastikowej butelce), a w razie potrzeby wymienić na świeże. Nie zaleca się karmić zwierząt w czasie ich przewożenia.

Terrarium

Akwaterrarium powinno stać w miejscu nie narażonym na dobowe wahania temperatury powietrza (nigdy na parapecie, czy blisko kaloryferów) oraz z dala od bezpośredniego działania promieni słonecznych. Dla kilku sztuk nie musi być duże, wystarcza 50-60 l zbiornik, jednak im większy, tym oczywiście lepiej (traszki chętniej przystępują wtedy do godów, a pielęgnacja i utrzymanie równowagi biologicznej w zbiorniku jest łatwiejsze). Najlepsze są wiwaria niezbyt wysokie (do 25-30 cm) i dość szerokie (35-40 cm). Wypełniamy je odstaną wodą wodociągową, zwykle do połowy lub ¾ wysokości. Nigdy nie używamy wody destylowanej, dejonizowanej, ani z filtra RO, gdyż mogłoby to spowodować zmiany w składzie chemicznym komórek płazów i w konsekwencji doprowadzić do ich śmierci. Także woda chlorowana przed jej użyciem musi wcześniej odstać się przez co najmniej 24 godziny. Do chowu traszek można użyć akwarium, ale należy odpowiednio je zabezpieczyć (szczelne, ażurowe przykrycie), ponieważ płazy te bardzo dobrze wspinają się po suchej szybie i potrafią wyjść przez niewielkie nawet szczeliny. Na wysepki najlepiej nadają się naturalne kawałki unoszącego się na powierzchni wody drewna lub korka, wystające fragmenty korzeni lub kamieni. Można również wykonać samemu sztuczne platformy, które należy zamontować w sposób umożliwiający ich łatwe zdejmowanie i czyszczenie. Część lądowa powinna zajmować mniej więcej połowę powierzchni wiwarium, ale wielu hodowców ogranicza ją do co najwyżej 1/3. Do jej urządzenia można użyć piasku lub drobnego żwirku, kawałków drewna, kamieni oraz wprowadzić roślinność terraryjną,. W części wodnej sadzimy natomiast rośliny, zarówno miękko- (moczarka, wywłócznik, rogatek, mech jawajski), jak i twardolistne (kryptokoryny, anubiasy, walisinerie). Na dno dajemy ok. 3 cm warstwę okrągłego (o łagodnych krawędziach) żwirku o granulacji ok. 0,5 cm. Bardzo wskazana jest również obecność roślin pływających (wszystkie wspomniane wcześniej gatunki, a także wgłębka wodna oraz rzęsy). Idealnym rozwiązaniem jest wprowadzenie pasa przejściowego między wodą i lądem (wysłanego np. mchem jawajskim), którego głębokość zalania wodą sięga co najwyżej kilku milimetrów. Podwodne korzenie oraz bezpieczne konstrukcje z kamieni są znakomitymi elementami dekoracyjnymi, podobnie jak gustowne tło za tylną szybą (jednak zamontowane tak, aby zwierzę nie uwięzło między nim a szybą).

Niektórzy hodowcy utrzymują omawiane gatunki traszek w całkowicie wodnym środowisku – gęsto zarośniętym różnorodną roślinnością akwarium. Jedynie na powierzchni umieszczają 1-2 platformy/wysepki (np. z korka) służące zwierzętom do wypoczynku.

Wyposażenie techniczne

Najważniejszym urządzeniem jest dobry filtr, zapewniający wydajną filtrację zarówno mechaniczną jak i biologiczną. Jego wylot nie może jednak powodować zbyt silnego ruchu wody, co męczy i stresuje traszki. Także korzystniejsza dla zdrowia zwierząt jest filtracja bez jednoczesnego napowietrzania wody (traszki mogą bowiem połykać drobne pęcherzyki powietrza, co utrudnia im potem pływanie oraz trawienie), czyli należy zamknąć zawór doprowadzający powietrze do wirnika filtra lub tak skierować jego wylot, aby pęcherzyki rozbijały się np. o szybę zbiornika. Filtr uruchamiamy na co najmniej 3 tygodnie przed wprowadzeniem do zbiornika płazów. Czas ten potrzebny jest na zasiedlenie materiału filtracyjnego przez bakterie nitryfikacyjne, czyli biorące czynny udział w cyklu azotowym.

Pielęgnacja akwaterrarium

Zabiegi pielęgnacyjne przeprowadzane w akwaterrarium są podobne, jak w przypadku akwarium. Na bieżąco usuwamy niedojedzone resztki pokarmu. Raz w tygodniu czyścimy dno z zalegających nieczystości, obumarłych części roślin itp., przepłukujemy wkład filtra (najlepiej w tej samej wodzie) oraz czyścimy szyby z osadu/glonów (skrobakiem lub czyścikiem magnetycznym). Przy okazji podmieniamy 10-20 % wody na świeżą, odstaną przez 24 godziny. W przypadku generalnych porządków (zwykle raz w roku) nigdy nie używamy do mycia zarówno samego zbiornika, jak i wyposażenia żadnych środków dezynfekujących, uzdatniaczy wody, detergentów itp. Traszki są na nie bardzo wrażliwe, gdyż absorbują wodę poprzez pory w skórze, stąd łatwo może dojść do zatrucia organizmu. Dobre rezultaty daje utrzymywanie w wiwarium (ale nie hodowlanym) kilku (gdy więcej, wtedy trzeba liczyć się ze stratami wśród roślin) ślimaków, np. ampularii, zatoczków itp., które znakomicie wyjadają resztki organiczne. Skóra traszek musi być stale wilgotna i dlatego bardzo ważne jest utrzymywanie ich środowiska w należytej wilgoci. Korzystnie jest zatem spryskiwać część lądową wiwarium 1-2 razy dziennie odstaną wodą o temperaturze pokojowej.

Temperatura

Optymalna temperatura wody dla traszek to 18-21°C (stąd dodatkowe jej ogrzewanie jest na ogół zbędne), a odczyn pH 6,8-7,4. Bez szkody dla swego zdrowia zwierzęta te okresowo znoszą zarówno niższą (10°C), jak i wyższą (25°C) ciepłotę wody, ale nie powinna ona wykraczać poza te dwie wartości.

Oświetlenie

Najlepsze dla omawianych płazów jest oświetlenie naturalne. Jednak ze względu na rośliny wodne oraz walory estetyczne wiwarium można zastosować dodatkowe oświetlenie z wykorzystaniem świetlówek fluorescencyjnych (zimne, białe) o niezbyt dużej mocy (np. 2 x 18W). Z powodu niebezpieczeństwa przegrzania nie używamy żarówek. Użycie zaś czasomierza jest bardzo pomocne, ponieważ umożliwia precyzyjne ustalenie czasu dnia i nocy. Zaleca się, aby światło sztuczne było włączane nie dłużej niż 10-12 godzin na dobę. Świetlówka musi być zabezpieczona przed dostaniem się na nią zwierząt, np. poprzez umieszczenie jej nad pokrywą z siatki. Grzałka jest zwykle zbędna lub używana tylko w wyjątkowych sytuacjach.

Żywienie

Traszki są zwierzętami mięsożernymi, nieprzystosowanymi do trawienia jakiegokolwiek pokarmu roślinnego. Najchętniej przyjmują więc pokarm żywy: larwy ochotki, komarów i wodzienia (szklarki), rureczniki, doniczkowce (wazonkowce), grindal, kawałkowane robaki kompostowe, najmniejsze larwy mącznika i barciaka mniejszego zwanego łaźbcem (Achroia grisella), małe nagie ślimaki, skrobane serce wołowe (trzeba natychmiast usuwać niedojedzone resztki, gdyż może szybko dojść do pogorszenia się jakości wody), drobne owady i ich larwy, rozwielitki (wioślarki) (znakomicie wpływają na wybarwienie). Znacznie mniej chętnie natomiast pobierana jest karma mrożona, a dostępne w handlu na terenie UE i w USA specjalne sztuczne granulaty dla płazów zjadane są tylko przez niektóre, odpowiednio przyzwyczajone do jego pobierania osobniki. Zdecydowanie nie zaleca się skarmiania narybkiem, np. ryb żyworodnych innych niż z własnej hodowli z uwagi na niebezpieczeństwo przenoszenia chorób i pasożytów. Pokarm można podawać bezpośrednio do wody, a także w miejscach odpoczynku. Traszki chętnie jedzą go również bezpośrednio z palca lub pęsety. Osobniki dorosłe karmimy umiarkowanie najlepiej co 3-4 dni. Karmienie co drugi dzień jest dopuszczalne, pod warunkiem podawania małych porcji pokarmu. Okazjonalne pozostawienie zwierząt bez pokarmu na 10-14 dni (a nawet dłużej) nie szkodzi ich zdrowiu.

Osobniki młodociane karmimy natomiast codziennie, urozmaiconym pokarmem odpowiedniej wielkości. Monodieta w tym okresie często prowadzi do choroby metabolicznej kości (MBD). W tym wieku najłatwiej jest przyzwyczaić młode do pobierania pokarmów sztucznych. Pokarm powinien być zjadany w przeciągu kwadransa, a wszelkie jego resztki na bieżąco należy usuwać. Należy pamiętać, iż permanentne przekarmianie zwierząt wpływa bardzo niekorzystnie na ich stan zdrowia.

Dymorfizm płciowy

W okresie rozrodczym u wielu dorosłych samców Cynops pyrrhogaster ogon, a często także i boki ciała przybierają niebieskawy lub niebieskawo-różowy odcień z wieloma czarnymi kropkami. Ponadto w tym czasie ogon ulega bocznemu spłaszczeniu przechodząc przy końcu w cienką nitkę (filament), kloaka staje się nabrzmiała, skóra zaś bardziej gładka.

Rozmnażanie

W niewoli traszka japońska rozmnażana jest niezbyt często. Kłopoty z rozrodem spowodowane są głównie utrzymywaniem płazów w zbyt wysokiej temperaturze wody. Pamiętajmy zatem, iż nie jest to gatunek tropikalny. Korzystnie na wyniki rozrodu (w tym intensywność godów) wpływa okresowe (zimą przez ok. 2-3 miesiące) przetrzymywanie traszek w chłodniejszym pomieszczeniu, w którym temperatura wody waha się między 5 a 10°C (jasna piwnica lub poddasze itp.). Dalsze obniżenie ciepłoty wody do poziomu 2-3°C może wprowadzić zwierzęta w stan hibernacji, ale praktycznie nie ma to bezpośredniego wpływu na wyniki w rozrodzie. Dlatego też, moim zdaniem, nie należy do niego doprowadzać zważywszy, że jest on ryzykowny pod względem wpływu na zdrowie. Także rozdzielanie płazów według płci nie jest konieczne. W czasie okresowego zimowania wykorzystujemy tylko oświetlenie naturalne. Zwierzęta żywimy regularnie, ale umiarkowanie. W tym czasie większą część czasu traszki spędzają na lądzie. Wczesną wiosną przenosimy je z powrotem do właściwego wiwarium, stopniowo przyzwyczajając do wzrastającej ciepłoty wody, aż do poziomu 20-23°C oraz wydłużającego się dnia świetlnego (uruchamiamy doświetlanie sztuczne).

Zaloty i pobieranie spermatoforów przez samicę

Bodźce zapachowe pełnią ważną rolę, ponieważ traszki w przeciwieństwie do innych płazów nie wydają żadnych odgłosów podczas zalotów. W ich trakcie samiec wykonuje przed samicą osobliwy taniec, podczas którego intensywnie wachluje ogonem, co ma na celu skierowanie feromonów w stronę nozdrzy partnerki. Niekiedy samce wykazują zachowania agresywne i kąsają samice, częściej jednak charakterystycznie „bodą” je głową w boki. Płynąc za samicą w pewnym momencie samiec podnosi ogon do góry i drżąc składa na podłożu pakiety nasienia, tzw. spermatofory. Czasami jest wtedy stymulowany przez samicę, która dotyka pyskiem jego kloaki. W spermatoforach znajdują się plemniki zlepione galaretowatą wydzieliną gruczołów odbytowych. Samica podążając w kierunku partnera podejmuje je kloaką. Dalej plemniki magazynowane są w tzw. kieszonce (zbiorniczku) nasiennej. Jaja zapładniane są podczas ich składania, kiedy to przechodzą w drogach rodnych obok kieszonki z nasieniem.

Składanie jaj

Samica Cynops pyrrogaster składa od kilkudziesięciu do 200 jaj. Okres ich składania może trwać nawet kilka tygodni. Rośliny z przytwierdzonymi doń jajami najlepiej jest przełożyć do oddzielnego akwarium wypełnionego do połowy wodą o identycznych parametrach fizyko-chemicznych (samce chętnie zjadają jaja). Wskazane jest stałe, delikatne napowietrzanie wody. Zbiornik powinien być ustawiony w miejscu ocienionym.

Wylęg larw

W zależności od temperatury wody wylęg larw następuje po ok. 3 tygodniach. Mierzą wtedy kilka milimetrów, a ich cechą charakterystyczną są długie, trójgałęziaste, pierzaste skrzela zewnętrzne oraz płetwa ogonowa. Ubarwienie larw jest mniej lub bardziej czarne, przy czym partie brzuszne są nieco jaśniejsze. Ich dalszy rozwój nierozerwalnie związany jest z wodą. Tu też następuje ich dalszy wzrost i przeobrażenie. Larwy traszek odżywiają się początkowo najdrobniejszym żywym pokarmem. Należy podawać im larwy solowca (koniecznie dobrze oddzielone od skorupek, inaczej może dojść do zatkania jelit) i oczlików, wrotki, mysis. Po około 10-14 dniach karmimy je drobnymi oczlikami, rozwielitkami, nicieniami „mikro”. W końcu ich ofiarą padają owocowe muszki (postacie dorosłe oraz larwy) (Drosophila hydei, Drosophila melanogaster oraz o zredukowanych skrzydłach – D. funebris), małe larwy komarów, kawałkowane rureczniki, larwy ochotek, wodzieni, dżdżownice, grindal oraz wazonkowce (doniczkowce) (Euchytraceus albidus). Hodowcy podają także często najmniejsze larwy mącznika (Tenebrio monitor, zwanego potocznie „Buffalo”), małe świerszcze (tzw. Pinheady), mszyce. Larw nie trzeba segregować według wzrostu, jako że nie występuje wśród nich kanibalizm.

Przeobrażenie i odchów młodych

Im temperatura wody jest wyższa, tym okres przeobrażenia trwa krócej. Zwykle jednak po 3-5 miesiącach larwy przeobrażają się w młodą traszkę (mierzą wtedy ok. 3 cm długości). Zanikają wtedy pierzaste skrzela na rzecz rozwijających się płuc, a skóra staje się bardziej szorstka. Partia brzuszna zwierząt przybiera kremowo-białawy kolor z ciemnymi upstrzeniami. Z wiekiem osiągnie intensywną pomarańczowo-czerwoną barwę. U młodych osobników Cynops pyrrogaster na grzbiecie często widoczny jest żółty bądź czerwonawy pasek. Także diametralnie zmienia się tryb życia na całkowicie lądowy. W warunkach naturalnych jest to regułą i w przypadku młodych osobników Cynops pyrrogaster okres życia na lądzie może trwać 1-3 lat. W warunkach wiwaryjnych czas ten można znacznie skrócić poprzez intensywne żywienie i modyfikację warunków środowiskowych lub też z powodzeniem odchowywać młode w środowisku wodno-lądowym. Hodowcy stosują wtedy zbiorniki wypełnione wodą jedynie do głębokości 1-2 cm, z pękami moczarki lub kępami mchu jawajskiego. Jednakże lepszym, moim zdaniem, rozwiązaniem jest utrzymywanie młodych w akwaterrarium w układzie 40% część wodna (głębokość 8-15 cm) i 60% część lądowa, ponieważ niektóre osobniki stronią lub wprost unikają strefy wodnej. W ich przypadku możliwy jest również odchów w akwarium wyłożonym jedynie wilgotnymi ręcznikami papierowymi (z surowców naturalnych, bez chemikalii) lub wilgotnymi liśćmi, które można pozyskać w lesie/zagajniku wraz z zamieszkującymi je bezkręgowcami, stanowiącymi doskonałe urozmaicenie diety. Hodowca powinien zapewnić płazom kilka kryjówek w postaci kawałków drewna, korzeni czy kamiennych jazów). Papier należy wymieniać na świeży co 1-2 dni. Kłopoty mogą wystąpić również z żywieniem, jako że młode traszki często są wybredne pod względem pobieranego pokarmu i niejednokrotnie wymagają indywidualnego podejścia.

 

Opracowanie

Autor: dr Hubert Zientek

Liczba wyświetleń: 6023