Acanthoscelides spp., Callosobruchus spp. – strąkowce

Acanthoscelides spp., Callosobruchus spp. – strąkowce, „żuczki hawajskie”

Strąkowce należą do dość dużej podrodziny Bruchinae (1350 gatunków), w rodzinie stonek (Chrysomelidae). Większość gatunków zamieszkuje rejony tropikalne. W naszych warunkach rozwijają się głównie w ogrzewanych pomieszczeniach. Część, z 30 spotykanych w Polsce gatunków, to szkodniki magazynowe.

Są to owady niewielkich rozmiarów, najczęściej do 2-4 mm długości ciała. Poprawna identyfikacja gatunków jest możliwa dopiero przy wykorzystaniu binokularu. Opiera się głównie na budowie, urzeźbieniu i kolorach pokryw oraz ich owłosieniu.

W handlu spotykane są też pod nazwą „żuczków hawajskich”. Ponieważ chrząszcze te nie należą do rodziny żukowatych i pochodzą głównie z Afryki, ta nazwa jest całkowicie błędna i myląca.

Wygląd

Są to chrząszcze o bardzo krępej sylwetce. Pokrywy w obrysie prostokątne, o lekko zaokrąglonych brzegach. Nie zakrywają całkowicie odwłoka. Przedplecze trójkątne, ściśle przylega do pokryw. Strąkowce posiadają małą, trójkątną głowę oraz długie czułki zaopatrzone w rozszerzoną, ząbkowaną buławkę. Ich oczy są w charakterystyczny sposób wcięte, często niemal całkowicie otaczają podstawę czułków.

Najczęściej spotykane gatunki to:

• Acanthoscelides obtectus (Say, 1831) – strąkowiec fasolowy

  

  2,5-4,5 mm długości, ciało oliwkowo-szare, końcówki pokryw i pierwsze człony czułków brunatne. Nogi czerwonawe z kolcami na udach trzeciej pary nóg.

• Callosobruchus maculatus (Fabricius, 1775) – strąkowiec czteroplamy

  2-5 mm długości, bardziej wydłużony od poprzedniego, ciało najczęściej brunatne lub czerwonawe, czasem czarne i pokryte żółtawymi włoskami. Przedplecze czarne, pierwsze człony czułków żółto-czerwone. Dymorfizm u tego rodzaju jest wyraźniej zarysowany przez obecność ząbkowanych czułków u samców. Na pokrywach występują po dwie ciemne plamy. Samice składają ok. 80 jaj, żyją zaledwie 7-10 dni. Pełny cykl rozwojowy zajmuje 21 dni (32.5°C i wilgotność 90%).

  

• Callosobruchus chinensis (Linnaeus, 1758) – strąkowiec chiński

  2-3,5 mm długości, bardzo krępy. Ciało czerwone, z jaśniejszymi plamkami na pokrywach tworzącymi pasy. Spód ciała czarny z jasnymi plamami. Jest to gatunek wybitnie ciepłolubny. Samice składają do 100 jaj, pełny cykl rozwojowy trwa 25 dni (30°C).

• Bruchus pisorum (Linnaeus, 1758) – strąkowiec grochowy

  4-5 mm, szaro-brązowe, jasne włoski tworzą wyraźny rysunek na pokrywach. Na krawędzi przedplecza występują drobne ząbki. Rozwija się w grochu. Samica składa do 500 jaj.

Metody hodowli są podobne dla wszystkich gatunków (ze wskazaniem pewnych różnic w opisie powyżej) i przedstawiono na przykładzie Acanthoscelides obtectus.

Biologia i ekologia

Wiele strąkowców, zwłaszcza te zawleczone, zasiedla magazyny. Gatunki dziko żyjące atakują różne rośliny, głównie z rodziny bobowatych (dawniej motylkowatych – Fabaceae). Owady dorosłe żerują na roślinach a ich larwy w nasionach.

Odławianie

Najłatwiej znaleźć je w zasiedlonym już ziarnie. Owady dorosłe można czasem spotkać na kwiatach.

Terrarium

Jest to jedna z najwygodniejszych do hodowli grup owadów. Całość sprowadza się do prostej regułki: „pilnuj by cały czas było świeże ziarno i zapobiegaj rozwojowi pleśni”. Pojemniki hodowlane mogą stanowić słoje, plastikowe pudła itp. W celu dostarczenia powietrza należy wywiercić otwory, nie większe niż 2mm, gdyż chrząszcze doskonale latają i wspinają się po szkle. By uzyskać największą płodność, owady utrzymujemy w temperaturze 27-30°C. Wilgotność pokojowa, czasem warto przesuszać hodowlę. Zbyt duża wilgoć grozi pojawieniem się pleśni i roztoczy, które są w stanie zniszczyć wszystkie chrząszcze. Podstawą hodowli jest fasola. Owadom dostarczamy tyle nasion, jakie będą nasze potrzeby. Przy małym zapotrzebowaniu wystarczy zwykła moczówka lub półlitrowy słój, wypełniony fasolą. Warto pamiętać, że u strąkowców następuje skokowy przyrost populacji i po długim okresie małych liczebności następuje ogromny wzrost. Obumierające owady i resztki nadjedzonej fasoli usuwamy w zależności od ich nagromadzenia (w przypadku małej hodowli wymiana może następować nawet raz na 2-3 miesiące).

Żywienie

Całość pokarmu, jak i środowisko życia stanowi fasola. Owadom należy udostępnić nasiona, w których będą się rozwijać. Nie należy podawać innego pokarmu, nie trzeba podawać wody.

Dymorfizm płciowy

Dość trudne bez binokularu. Samice są odrobinę większe od samców i mają najczęściej smuklejsze czułki.

Rozmnażanie

Samice składają jaja na nadgryzionych nasionach, przeciętnie ok. 70 sztuk. Świeżo wyklute larwy mają ok. 0,5 mm i penetrują wnętrze fasoli. Na tym etapie zaatakowane nasiona są praktycznie nierozpoznawalne w stosunku do nietkniętych. Larwy L1 posiadają odnóża i są bardzo ruchliwe. W warunkach eksperymentalnych potrafią pokonać 25 cm w poszukiwaniu źródła pokarmu. Kiedy go znajdą przechodzą w stadium o ograniczonej mobilności, apodialne (beznogie). Pełny rozwój trwa od ok. 30 dni w temperaturze 30°C do 80-90 w temperaturze 18°C. W przypadku temperatur poniżej 15°C rozwój zostaje zatrzymany. Poczwarki, mierzą ok. 4 mm, to przedostatnie stadium rozwoju. Podobnie jak larwy, są również zamknięte wewnątrz nasion. Na zewnątrz wydostają się dojrzałe owady, wygryzając charakterystyczny okrągły otwór. Dorosłe chrząszcze żyją ok. 2 tygodni w temperaturze pokojowej, w niższych temperaturach długość ich życia może wydłużyć się do ponad 2 miesięcy. Samice i samce są gotowe do rozrodu zaraz po wyjściu z komór poczwarkowych.

Uwagi

Z racji rozmiarów, strąkowce polecane są jako karma dla drobnych zwierząt owadożernych (młode pająki, modliszki, drapieżne chrząszcze).

 

Opracowanie i źródła informacji
Opracował Dariusz Kucharski na podstawie własnych doświadczeń oraz literatury:
Borowiec, L., 1980. Strąkowce – Bruchidae. W: Klucze do oznaczania owadów Polski, część XIX, zeszyt 93. PWN, Warszawa-Wroclaw, 51 pp.

http://www.fao.org/docrep/x5048E/x5048E0a.htm
http://www.dercol.com.pl/index.php?option=com_content&task=view&id=65&Itemid=13

Liczba wyświetleń: 6127