Agama agama – agama czerwonogłowa

Agama agama – agama czerwonogłowa

 

Systematyka

Agama czerwonogłowa (Agama agama Linnaeus, 1758)

Wielkość

Dorosłe osobniki osiągają 35-40 cm.

Długość życia

Do około 12 lat.

Wygląd

Dojrzałe dominujące samce w pozie imponującej mają żywoczerwoną lub czerwono -pomarańczową głowę i kark, reszta ciała jest intensywnie niebieska, seledynowa. Spodnia część ciała ciemniejsza z jasnym brzuchem. W chwilach „spokoju” kolorystyka samca nie jest tak jaskrawa. Samice i osobniki niedojrzałe są szarawe lub oliwkowo-brązowo-szare. Ogon stanowi zazwyczaj 2/3 długości ciała. Kończyny zaopatrzone w drobne, ostre pazurki, dzięki którym doskonale poruszają się po podłożu.

Podgatunki

Wyróżniono kilka podgatunków w zależności od terenu występowania:

1. Agama agama agama (Afryka środkowa) – podgatunek nominalny
2. Agama agama savattieri (Afryka środkowa)
3. Agama agama africana (Liberia)
4. Agama agama boensis (Gwinea Bissau)
5. Agama agama dodomae (Tanzania)
6. Agama agama elgonis (Uganda, Kenia i Tanzana)
7. Agama agama lionotus (Uganda i Kenia)
8. Agama agama muscovensis (Angola)
9. Agama agama spinosa (Egipt i Etiopia)
10. Agama agama ufipae (okolice jeziora Tanganika)

 

Występowanie

Niemal cała tropikalna Afryka.

Cechy szczególne

Łagodna jaszczurka, szybko oswaja się do kontaktu z człowiekiem. Należy jednak zawsze pamiętać, że jaszczurki te zostały wyrwane z natury i ich bytowanie w terrarium to z początku duży stres. Niektóre osobniki szybko adaptują się do warunków terrarium i jego otoczenia, inne bardzo długo są płochliwe i starają się uciec przy najmniejszym poruszeniu w obrębie pomieszczenie hodowlanego. M. in. z tych względów branie na rękę, agresywne ingerowanie w terrarium, zbytnie poruszenie w otoczeniu zbiornika z agamami należy ograniczyć do minimum. Proces oswajania należy przeprowadzać powoli i cierpliwie. Pamiętaj – stres zabija powoli. Niestety najczęściej trudno dłużej utrzymać ją przy życiu w terrarium ze względu na trudności z adaptacją do warunków w nim panujących i ograniczonej przestrzeni życiowej terrarium. W zdecydowanej większości jaszczurki pochodzą bezpośrednio z natury lub, co jest zdecydowanie rzadsze, rodzą się z jajek złożonych przez samice, które w dobrej kondycji przeżyły transport do odbiorcy ostatecznego.

Ciekawostki

Agama czerwonogłowa to jaszczurka o stadnym trybie życia. Dorosły samiec ze swym haremem złożonym nawet z 25 samic i młodych. Zajmuje rozległy teren (kilkaset metrów kwadratowych)i pilnie strzeże go (oraz podległego mu haremu) przed innymi konkurującymi samcami. Najczęściej do konfrontacji bezpośredniej nie dochodzi, tylko samce „walczą” na intensywność kolorystyki ciała i energiczne pomachiwania głową.

Aktywność

Jaszczurka o wybitnej aktywności dziennej. W porach dużego nasłonecznienia „łapie” każdy promień słońca i wtedy też przybiera żywe i intensywne kolory. Gdy słońce świeci najsilniej chowa się do nor lub pod korzenie, skały by unikając przegrzania.

Biotop

Środowiska suche, skaliste półpustynie, pustynie. Skalne tereny pagórkowate. Spotykamy ją także na porosłych skąpą roślinnością skałach na pograniczu tych biotopów. Wykorzystuje także wytwory cywilizacji i wygrzewa się często na słupach telegraficznych i nasypach kolejowych, płotach.

Terrarium

Typu pustynnego, jako podłoża używamy grubego piasku, którego warstwa ma 15 cm. Wystrój terrarium tworzą skały, konary, korzenie. Dobrze jest zaaranżować ukrycia w postaci kawałków kory, skalnych szczelin. Pomimo, że agama ta żyje w dość suchym środowisku niezbędnym elementem terrarium powinna być płytka miseczka z wodą. Z tej to miseczki agamy będą piły, a także mogą oddawać nieczystości, więc codziennie wymieniamy wodę na świeżą. Możemy także w godzinach wieczornych delikatnie zraszać terrarium odstaną letnią wodą, a jaszczurki będą spijać wodę z elementów wyposażenia terrarium.

Wielkość terrarium

Dla stada złożonego z samca i 2-3 samic minimum (!) to 150/150/80 cm, gdy terrarium jest wystarczająco wysokie (ponad metr), a ściany gładkie bez wyposażenia, terrarium nie wymaga pokrycia, w przeciwnym wypadku terrarium pokrywamy siatką metalową lub plastikową. Ułatwia to wentylacje i utrzymanie odpowiedniej wilgotności i zapobiega ucieczce agam, które potrafią nie raz podskoczyć na wysokość kilkudziesięciu centymetrów.

Oświetlenie

Oświetlamy intensywnie (7000-10000 luxów) terrarium przez 14 godzin. Podłączając ściemniacz czasowy możemy imitować zachodzenie i wschodzenie słońca, przez co jaszczurki są mniej płochliwe, niż gdy „gwałtownie” zapalamy i gasimy światło w terrarium (osobiście stosowałem metodę gaszenia światła w terrarium „lampa po lampie”, a potem w pomieszczeniu, gdzie znajduje się terrarium). Niektórzy autorzy i hodowcy zalecają naświetlanie agam sztucznym ultrafioletem w postaci lamp np. Repti – glo. Niektórzy natomiast nie stosują takich naświetlań i ich agamy też rozwijają się dobrze. Jeżeli zachowamy prawidłowe dawkowanie preparatów witaminowo – mineralnych, co nie jest takie łatwe żadne problemy metaboliczne nie powinny grozić naszym jaszczurkom. Z drugiej strony widmo promieniowania (dla Repti – glo maks. wynosi 360 nm) jest naturalniejsze dla tych słonecznolubnych jaszczurek niż zwykłej żarówki czy promiennika, a że jaszczurki te najczęściej pochodzą z odłowu wymagają dla ich dobrego samopoczucia przywrócenia namiastki naturalnego oświetlenia, dlatego stosowanie silnych (przeznaczonych dla zwierząt pustynnych)lamp emitujących UV jest koniecznością. Niektórzy posiadacze i obserwatorzy tego gatunku zalecają w letnie upalne dni przenoszenie tych agam do nieosłoniętych szkłem przestronnych terrariów ogrodowych lub wolier. Pamiętać zawsze trzeba, że pomieszczenia takie należy zabezpieczyć przed ucieczką agam, a także dostępem niepowołanych gości: zwierząt domowych (psów, kotów) czy dzikich (szczury, sroki itp.). W takiej letniej rezydencji agam musimy wygospodarować zacienione miejsce, gdzie agamy będą mogły się ukryć przed palącymi promieniami słońca.

Temperatura

Od 26 do 34°C, a pod promiennikiem ciepła temperatura może dochodzić nawet do 40°C, nocą ma spadać do 20-22°C. Taki nocny spadek temperatur jest niezbędny, gdyż naśladuje naturalny proces występujący na rodzimych terenach agam i bez tego agamy źle się adaptują do warunków niewoli. Ważne jest, aby w terrarium były miejsca o różnej temperaturze tak, by jaszczurka sama mogła sobie wybrać miejsce z odpowiednią ilością ciepła. Jako źródła ciepła używamy kabli i płytek grzewczych umieszczonych w podłożu, promienników i oczywiście zwykłych żarówek. Należy odpowiednio zabezpieczyć „zdroje” ciepła, by jaszczurki nie poparzyły się lub nie zostały porażone prądem.

Wilgotność

Powinna się utrzymywać na poziomie 50-60%. Nocą może nieco wzrastać i wtedy to po zgaszeniu oświetlenia spryskujemy delikatnie terrarium naśladując wieczorny opar.

Żywienie

W naturze żywi się głównie owadami i innymi bezkręgowcami. W terrarium karmimy w zależności od wielkości osobnika: świerszczami, karaczanami, larwami mącznika młynarka i „planktonem” łąkowym. Większe osobniki chętnie „przekąszą” też noworodki mysie. W warunkach terrarium potrafią być bardzo żarłoczne i mają tendencję do otłuszczenia. Karmimy je co 2-3 dni. Pokarm posypujemy preparatami witaminowymi dla gadów. Jest to szczególnie ważne dla dorastających młodych i samic w ciąży.

Dymorfizm płciowy

Dymorfizm płciowy wyraża się w ubarwieniu. Samce też są większe od samic. Młode samce od samic odróżnimy po szerszej nasadzie ogona (hemipenes) i większych preanalnych porach płciowych, ale nie jest to pewna cecha płci.

Rozmnażanie

W warunkach naturalnych gody odbywają się od sierpnia do października, a młode lęgną się w okresie grudzień – luty. W warunkach niewoli praktycznie ten gatunek nie jest rozmnażany. Samice z transportów czasami są zapłodnione i mają w jajowodach jajka w różnym stopniu rozwoju. Niestety ze względu na nieznane (nowe) warunki i brak odpowiedniej przestrzeni w terrarium, a także osłabienie samicy transportem z natury nie może ona znieść jajek i ginie (w męczarniach) z powodu zatrucia organizmu. Jeżeli zauważymy, że samica ma „w brzuchu” jajka umieszczamy w „zacisznych” miejscach terrarium pojemniki z wilgotnym piaskiem lub ziemią ogrodową, a nawet wilgotnym mchem torfowcem. Kilka norek do składania jak daje większą gwarancje, że samica którąś zaakceptuje. Nie gwarantuje nam to, co prawda, że samica złoży jajka, ale może zadziałać. Niestety najczęściej samica nie jest w stanie samodzielnie złożyć jajek. „Zablokowane” w drogach rodnych samicy jajka zaczynają się psuć, chłonąć płyny i nabierać jeszcze większego obwodu, co uniemożliwia jeszcze bardziej ich wydalenie. Należy zachować czujność i przy niepokojących objawach od razu udać się do weterynarza, który wykona diagnostyczne RTG i operacyjnie usunie jajka. Niestety przeważnie jajka nadają się do wyrzucenia, bo rzadko kiedy udaje się wyinkubować je.

Jeżeli samica samodzielnie złożyła jajka przenosimy je do inkubatora, gdzie panuje wilgotność 90% i temperatura 28-29°C. Już w latach 60 minionego wieku zauważono wpływ temperatury na płeć młodych jaszczurek badając rozwój zarodków tego gatunku. (w temp. 30°C – 85% samców, a przy temp. inkubacji 26°C – 33% samców). Wylęg młodych (o ile jajka były zapłodnione i nic im się nie stało) następuje po 8-10 tygodniach. Młode agamy są płochliwe i podajemy im drobniejszy pokarm dla dorosłych. Dojrzewają pod koniec pierwszego roku życia.

Zimowanie

Nie stosuje się. Można w okresie letnim podwyższyć temperaturę i obniżyć wilgotność (symulacja pory suchej), by we wrześniu podwyższając wilgotność i obniżając nieco temperaturę (3°C) symulować porę deszczową.

Uwagi

Jaszczurka o silnym instynkcie terytorialnym. W dużych terrariach, gdzie trzymamy stadko tych agam możemy zaobserwować hierarchie stada. Dominujący samiec zawsze „góruje” nad resztą stada, zajmuje pozycję na wysokim elemencie wyposażenia i bacznie obserwuje swe samice. Często komunikuje się z nimi pionowo pomachując głową i przyjmując imponującą pozycję. Jeżeli inny obcy samiec pojawia się w polu widzenia osobnik dominujący najpierw ostrzega imponując, a gdy to nie daje skutku „w ruch” idą szczęki i pazury. Jaszczurki te panicznie boją się węży.

Opracowanie i źródła informacji

Opracował: Wiciu na podstawie własnych doświadczeń oraz literatury:
Encyklopedia terrarystyki. E. Bruins
Gady, H. Dobrowolska
The Different types of eggbinding, D. Mader
Jeśteri – chov, biologie. Gekoni I. I. Vergner
Leguani a agamy, M. Kocian
Mały słownik zoologiczny gady – płazy, W. Juszczyk
Reptili w terrariumie, S. Kudrjawcew, S. Mamajed
Zwierzęta w terrarium. C. Przybyszewski

Liczba wyświetleń: 19485