Alphitobius diaperinus – pleśniakowiec lśniący

Alphitobius diaperinus – pleśniakowiec lśniący

Morfologia

Pleśniakowiec lśniący (Alphitobius diaperinus Panzer, 1797) to typowy przedstawiciel rodziny czarnuchowatych (Tenebrionidae). Chrząszcze te osiągają do 8 mm długości. Ciało łódkowate, lekko przypłaszczone, czarnego lub kasztanowego koloru. Czułki perełkowate, stopniowo rozszerzające się ku końcom. Spód ciała jaśniejszy, bordowy.

Larwy, jak u większości czarnuchowatych, przypominają pokrojem ciała drutowce (larwy sprężyków – Elateridae). Są żółtawego lub brązowo-szarego koloru, wydłużone i cylindryczne. Chityna na środku segmentów często mocno przyciemniona, nawet ciemnobrązowa. Posiadają krótkie czułki i słabo wykształcone trzy pary odnóży. Tuż przed przepoczwarczeniem osiagają ok. 1,5 cm.

W hodowli może się pojawiać bardzo podobny do A. diaperinus pokrewny gatunek – A. laevigatus (Fabricius, 1781).

Biologia i ekologia

W naturze chrząszcze zasiedlają miejsca z nagromadzoną gnijącą materią organiczną. Larwy i dorosłe chrząszcze odżywiają się martwymi organizmami i butwiejącą materią roślinną. Jest również pospolitym chrząszczem synantropijnym (towarzyszącym człowiekowi), zasiedlającym fermy drobiu i gołębniki, magazyny produktów zbożowych, spiżarnie. Notowany jako poważny szkodnik w przemyśle drobiowym. Chrząszcze atakują chore i martwe kury, pożerają je. Są też wektorami wielu groźnych bakterii i wirusów jak: Salmonella, Escherichia coli, Bacillus, Micrococcus, Streptococcus oraz nicieni i tasiemców (np. Choanotaenia i Raillietina). W ciele larw kumulują się mykotoksyny (np. F-2 wytwarzana przez grzyb Fusarium roseum), mające rakotwórcze właściwości. Nie są znane skutki oddziaływania wyżej wymienionych czynników na hodowane bezkręgowce, jednak należy zachować pewną ostrożność w przypadku stosowania tego owada jako pokarmu.

Terrarium

Owad o bardzo małych wymaganiach. Wielkość terrarium zależy wyłącznie od naszych potrzeb. Najlepiej używać do tego celu pudełek zrobionych z plastiku lub szkła.

Jako podłoże i jednocześnie pokarm najlepiej sprawdzają się otręby pszenne. Ich warstwa powinna mierzyć do 10 cm. Często, jako dodatek, stosowana jest mąka. Nie polecam jej jednak ze względu na możliwe zawilgocenie. W tym przypadku mąka ulega zamianie w kleistą papkę, potrafiącą uśmiercić całą hodowlę.
Pleśniakowiec toleruje szerokie spektrum temperatur. Owady dobrze przeżywają w zakresie 0-40°C, jednak optimum umożliwiające im najlepszą przeżywalność i rozród to 30-35°C. Alphitobius diaperinus znosi długotrwałe przesuszenie jednak preferuje podwyższoną wilgotność. Optimum to ok. 80%. Wodę najlepiej dostarczać wraz z pokarmem (owoce, warzywa), ale lubi zraszanie substratu (można też położyć na wierzchu wilgotny papierowy ręcznik lub wytłaczanki). Niestety zwiększona wilgotność sprzyja niemal pewnemu pojawieniu się roztoczy, które potrafią być uciążliwym i prawie niemożliwym do wytępienia niechcianym gościem. Owad nie wymaga oświetlenia, preferuje stałe zacienienie.

Podłoże co jakiś czas ulega całkowitemu „przerobieniu” przez larwy na odchody (sypki miał gromadzący się na dnie pojemnika). Co 2-3 miesiące warto przesiać podłoże, np. przez sitko do odcedzania makaronu, w celu usunięcia odpadków.

Żywienie

Poza otrębami pszennymi owady chętnie konsumują owoce i warzywa, będące jednocześnie głównym źródłem wody dla owadów. Jedzą też chleb, mięso i niemal wszelką materię organiczną, nie ma problemów z ich karmieniem.

Dymorfizm płciowy

Trudne, głównie z racji wielkości owadów. Samce bywają mniejsze od samic, ale przy zmienności rozmiarów tego owada jest to praktycznie niezauważalne.

Rozmnażanie

Pleśniakowiec to kolejna „samoobsługowa” hodowla. Szybkość rozwoju jest bezpośrednio skorelowana z temperaturą (im wyższa, tym szybciej rosną i przepoczwarczają się larwy). 4-30 dni po kopulacji samice rozpoczynają składanie jaj. Wytwarzają ich po 2-50 dziennie i przyklejają do fragmentów podłoża. W ciągu swojego długiego życia (średnio 400 dni, rekordowo ponad 700) jedna samica składa nawet 2500 jaj (wielkości 1,2 mm). Inkubacja trwa 3,3 dnia w temperaturze 32-38°C i 9,7 dnia w temperaturze 15,6°C. Świeżo wyklute larwy mierzą ok. 2-3 mm i można je zobaczyć wysypując odrobinę otrębów na czarne tło. W ciągu okresu larwalnego (338 dni w 15°C, 48 w 25°C. 34 w 30°C) larwy przechodzą 6 – 9 linień. W niesprzyjających warunkach czas rozwoju i liczba linień może ulec zwiększeniu. W temperaturze 10°C rozwój larw i tworzenie jaj zostaje wstrzymane. Przed przepoczwarczeniem wyrośnięte larwy wychodzą na powierzchnię podłoża i wyginają się w charakterystyczny kształt litery „J”. Po kilku dniach przekształcają się w poczwarki wielkości dorosłego chrząszcza i po 5-7 dniach wychodzą z poczwarek. Początkowo ciemne są tylko oczy i aparat gębowy, z czasem ciemnieją odnóża i jest to nieomylny znak, że niedługo dojrzały chrząszcz wyjdzie z poczwarki. Samice są zdolne do rozrodu po 3 dniach od przepoczwarczenia, a pierwsze jaja składają po 11.

Uwagi

• Jest to łatwy i tani w utrzymaniu owad karmowy.
• Pleśniakowce charakteryzują się dość wysokim stopniem kanibalizmu. Dodawanie większej ilości białka (np. mięso) może go znacznie ograniczyć.
• Poczwarki, jako bardzo „statyczne” stadium, są szczególnie narażone na ataki ze strony innych osobników. Nadgryzione, zamierają i czernieją. W celu zminimalizowania strat (co przy dużej hodowli nie ma już sensu) należy oddzielać poczwarki i przetrzymywać je do czasu wybarwienia się chrząszczy w oddzielnym pojemniku (w tych samych warunkach co całą hodowlę).
• W zbyt zawilgoconej hodowli mogą pojawiać się roztocze (Acari). Potrafią uśmiercać młode larwy i są w stanie zaatakować karmione nimi zwierzęta. Niestety gatunek ten, w przeciwieństwie do mącznika preferuje dużą wilgotność.

Skarmianie

Pleśniakowce mogą być idealnym pokarmem dla większości stawonogów (pajęczaki, drapieżne chrząszcze), wymagających ofiar o mniejszych rozmiarach ciała. Są swego rodzaju „stadium pośrednim” między trojszykami i mącznikami. Pomijając możliwy wpływ przenoszonych przez owada patogenów i toksyn nie poleca się nadmiernego podawania pleśniakowców gadom i płazom. Nadmierna zawartość tłuszczu w ciele larw, twarda chityna dorosłych chrząszczy może być szkodliwa, a czasem niebezpieczna dla pupili. Otłuszczenie zwiększa podatność gadów na choroby i powoduje bezpłodność. Chitynowy oskórek może zaczopować przewód pokarmowy zwierzęcia lub uszkadzać jego ściany. Optymalnym rozwiązaniem może być rzadkie podawanie larw, najlepiej będących tuż po linieniu i trzymanych głównie na owocowo-warzywnej diecie.

 

Opracowanie i źródła informacji
Opracował: Dariusz Kucharski na podstawie własnych doświadczeń oraz literatury:
Burakowski B., 1993: Laboratory methods for rearing soil beetles (Coleoptera). Polska Akademia Nauk Muzeum i Instytut Zoologii, Warszawa.
Stebnicka Z., 1991: Czarnuchowate – Tenebrionidae. Klucze do oznaczania owadów Polski: cz. XIX, zeszyt 91, PWN, Warszawa.
Swatonek F. 1970: On the biology of the lesser mealworm beetle (Alphitobius diaperinus). Anzeiger fuer Schaedlingskunde und Pflanzenschutz 43, 101−104.
Wilson, T. H., Miner, F. D., 1969, Influence of temperature on development of the Lesser Mealworm, Alphitobius diaperinus (Coleoptera: Tenebrionidae). J. Kansas Entomol. Soc., 42: 294-303.

Liczba wyświetleń: 8364