[5]
Loading...
Antheraea yamamai – japoński jedwabnik dębowy*
Nazewnictwo
Nazwa polska: Japoński jedwabnik dębowy* (* nazwa nie poprawna gdyż trójczłonowa)
Występowanie
Obszarem występowania gatunku jest wschodnia Palearktyka (Chiny, Japonia).Pierwotnie występował w Japonii skąd wraz z rozprzestrzenieniem się jedwabnictwa zasiedlił nowe tereny w Azji. Wraz z pokrewnym gatunkiem Antheraea yamamai został nawet wypuszczony w Europie gdzie się zaaklimatyzował. Można go spotkać na południe od Karpat min. w północno-wschodnich Włoszech, południowej i wschodniej Austrii, Czechach, Węgrzech, Słowenii i Chorwacji.
Wygląd
Jest to duży masywny motyl o rozpiętości skrzydeł 110-160 mm, o dużej indywidualnej zmienności kolorystycznej. Podstawowe ubarwienie to różne odcienie ochry, oliwki, brązu z ciemniejszymi mglistymi przepaskami. Szczególnie piękne jest jasne żółtozłote ubarwienie samic z karminowymi szerokimi pasmami. Na obu parach skrzydeł występują dwubarwne plamki oczne z czarnym obrzeżeniem i przezroczystym okienkiem pozbawionym łusek. Samica masywna skrzydła szerokie, odwłok duży pękaty, czułki nitkowate lekko grzebieniaste. Samiec „szczuplejszy”, skrzydła węższe, wierzchołek przedniej pary łukowato wygięty. Czułki duże o strukturze pierzastej. Ssawka uwsteczniona imago nie pobierają pokarmu, żyją krótko tylko kilka dni. Jaja duże owalne lekko spłaszczone biało-szare z ciemnym przyprószeniem wielkości 2,6 x 2,5 mm.
Hodowla
W zapłodnionych jajach po kilku tygodniach wykształcają się gąsienice. Mimo, że są już prawie w pełni rozwiniętymi larwami I stadium wykluwają się dopiero po przezimowaniu. Złożone więc w lipcu i sierpniu jaja należy przezimować najlepiej w warunkach zbliżonych do naturalnych w małym pojemniku (balkon, nie ogrzewana weranda) Jaja wytrzymują średnio lekkie mrozy do -15°C. Pod koniec kwietnia jeżeli trzymane są na dworze zaczyna się wylęg (pierwsze gąsienice ok. 24 kwietnia). Aby wydłużyć okres opuszczania jaj należy umieścić je w lodówce i wyjmować do klucia partiami. Jeżeli zamierzamy karmić liśćmi dębu takie przedłużenie zimowania jest konieczne. Pojemnik wyjmujemy gdy się zazielenią drzewa.
Gąsienice po wylęgu karmimy wyłącznie młodymi miękkimi liśćmi bezpieczniej jest nie zmieniać gatunku rośliny w czasie hodowli. Dobrze jest umieścić tampon nasączony wodą gdyż po wyjściu z jaj lubią dużo pić. Do drugiej wylinki wymagają większej wilgotności trzymamy je w pojemnikach (szalki Petriego, pojemniki z tworzyw sztucznych do przechowywania żywności) Po 2 zmianie oskórka przenosimy gąsienice do hodowlarek. W pierwszym stadium mają jasno brązową głowę ciało żółte w ciemno zielone pasy ozdobione pęczkami szczecinek. Gąsienice średnio wyrośnięte jak i dorosłe są zielone, na czubkach wyrostków grzbietowych często mają srebrne intensywnie błyszczące kroplowate twory przypominające masę perłową. Występują też niekiedy w formie bardziej nieregularnej na biało-żółtej linii bocznej. Ilość ich jest zmienna niektóre osobniki ich nie posiadają. Każdy ze spiczastych wyrostków dorosłej gąsienicy w części szczytowej otoczony jest kręgiem krótkich sztywnych kolców. Na nodze analnej znajduje się brązowa, jasno obwiedziona plama. Głowa w początkowych stadiach jasnobrązowa stopniowo zmienia odcień na bardziej oliwkowozielony. Po ostatnim 4 linieniu staje się intensywnie zielona. Gąsienice w 5 stadium osiągają wielkość 80-90 mm. Poniżej linii bocznej na każdym segmencie para niebieskich brodawek, przetchlinki pomarańczowo-czerwone. Rozwój gąsienic zależy głównie od temperatury i trwa średnio 5-6 tygodni. Po zakończeniu żerowania pozbywają się treści pokarmowych i budują między liśćmi żółto-zielone jajowate oprzędy. Kokony samic są nieco większe. Po kilku dniach po ich zbudowaniu zamieniają się w poczwarki. Słychać wtedy świeżą poruszającą się poczwarkę, która wiercąc usiłuje pozbyć się starego oskórka. Jeżeli kokony trzymamy w mieszkaniu wylęg motyli następuje średnio po ok. 4-6 tygodniach wieczorem po godzinie osiemnastej. Samce wykluwają się parę dni wcześniej od samic. Oprzędy dobrze jest przypiąć wysoko nad podłożem klatki do firany lub siatki tak żeby motyle mogły bezpiecznie rozprostować skrzydła.
Samce są bardzo płochliwe dość nerwowo reagują na hałas, gwałtowny ruch, dotyk i raptowne zmiany oświetlenia. Ich reakcja obronna jest dość radykalna motyl spada i zaczyna machać skrzydłami, które mogą ulec zniszczeniu gdy motyl upadnie na twarde podłoże np. śliską podłogę. Motyle w takim wypadku należy szybko brać w ręce i delikatnie umieścić np. na siatce w pozycji wiszącej aby się jej mógł uchwycić nogami. Czasami zdarza się że samice wykluwają się znacznie później, bezpiecznie jest więc samce trzymać w chłodnym miejscu unieruchomione np. w lodówce aby przedłużyć im życie.
Rozmnażanie przeprowadzamy w dużej klatce, pudle z miękkim podłożem z siatki lub materiału. Dobrze jeżeli dolna część pomieszczenia nie jest twarda idealna jest klatka wisząca z osiatkowanym dnem. Wpuszczamy 2 samce na jedną samicę pamiętając że w jednej ograniczonej przestrzeni nie może się znajdować za dużo osobników. Klatkę zakrywamy aby nie dochodziło światło, rozpraszające motyle, ale i tak bywa że nie zawsze chcą kopulować, dobrze jest wystawić takie pomieszczenie wieczorem w naturalne warunki. Po kopulacji samica składa w odpowiednich warunkach (np. gdy trzymana jest na dworze) 150-200 jaj. Można je bez obawy odrywać od podłoża ponieważ mają twardą skorupkę . Jaja zimujemy. Hodowlę można prowadzić przez parę pokoleń. (patrz też Lepidoptera – Motyle).
Rośliny żywicielskie gąsienic
UWAGA!!! Hodowlę wylęgniętych gąsienic należy zaczynać na młodych liściach. Podanie nieodpowiedniego pokarmu np. mokrego lub starszych liści może wywołać wymioty i śmierć gąsienic.
Najlepiej larwy karmić liśćmi następujących drzew i krzewów
- Różne gatunki dębów (Quercus spp.)
- Jabłonie dzikie, ogrodowe oraz odmiany ozdobne tzw. rajskie jabłonie m.in. te o czerwonych liściach (Malus spp.)
- Jarząb mączny (Sorbus aria L.)
Uwagi
Potocznie nazwy jedwabnik używa się odnośnie gatunków motyli, których kokony nadają się do produkcji nici jedwabnych. Głównym dostawcą najlepszej jakościowo nici jest niepozorny jedwabnik morwowy Bombyx mori hodowany przez człowieka od tysięcy lat. Jest to przedstawiciel rodziny jedwabnikowatych (Bombycidae). Antheraea yamamai i Antheraea pernyi należą do niektórych gatunków z rodziny pawicowatych (Saturniidae), których kokony mogą służyć do wytwarzania jedwabiu. Oprzędy ich przeważnie nie dają się rozwijać tak jak Bombyx mori. Rozczesywane są one na watę z której przędzona jest dopiero nić stosunkowo gruba i mało połyskliwa. Służą więc do wyrobu tańszych materiałów jedwabnych grubszych i bardzo mocnych o specjalnym charakterze np. cze-su-cza, tussor itp.
Czytaj również Saturniidae – pawicowate, pawice
Opracowanie i źródła informacji
Opracował Rafał Lipski na podstawie własnych doświadczeń i literatury:
F.Kovarik, Hmyz Chov morfologie, Jihlava 2000 r.
Czasopisma:
Wiedza i Życie nr 6/1993, Jerzy Heintze, Galeria Pana Heintzego:Jedwabnik jabłoniowy A.yamamai s.42-43.
Wiedza i Życie nr 12/1993,Jerzy Heintze, Galeria Pana Heintzego: Twórcy jedwabiu, s.46-47.
Wiedza i Życie nr 6/1994, Jerzy Heintze, Galeria Pana Heintzego: Krzyżujemy
jedwabniki, s.52-53.
Wiedza i Życie nr 9/1993, Jerzy Heintze, Galeria Pana Heintzego: Kanibale wśród motyli, s.52-53.[/art
Liczba wyświetleń: 5844
