Argiope bruennichi – tygrzyk paskowany

Argiope bruennichi – tygrzyk paskowany

Tygrzyk paskowany Argiope bruennichi (Scopoli, 1772) należy do rodziny krzyżakowatych (Araneidae).

Systematyka

Domena: Eukarionty
Królestwo: Zwierzęta (Animalia)
Typ: Stawonogi (Arthropoda)
Podtyp: Szczękoczułkowce (Chelicerata)
Gromada: Pajęczaki (Arachnida)
Rząd: Pająki (Araneae)
Podrząd: Opisthothelae
Infrarząd: Araneomorphae
Rodzina: Krzyżakowate (Araneidae)
Rodzaj: Argiope
Gatunek: Argiope bruennichi  (Scopoli, 1772)

Ochrona prawna

Gatunek do 2014 roku był objęty ochroną prawną, obecnie ze względu na rozprzestrzenienie się, nie jest już chroniony.

Wygląd

U tygrzyka paskowanego występuje wyraźny dymorfizm płciowy. Samice osiągają około 25 mm długości ciała. Ich głowotułów jest jednolicie szarobrązowy z delikatnymi srebrzystymi włoskami. Odwłok po stronie grzbietowej pokrywają czarne, żółte i białe paski, natomiast po stronie brzusznej jest on jednolicie ciemno ubarwiony z dwoma podłużnymi, symetrycznie ułożonymi żółtymi pasami. Odnóża samic są koloru od ciemnobrązowego do czarnego z żółtymi obrączkami.

Samce są mniej atrakcyjnie ubarwione od samice; ich wydłużony odwłok jest koloru srebrzystoszarego z szarą, podłużną plamą na środku i ciemnymi kropkami po bokach. Różnice dotyczą również rozmiarów ciała, gdyż samce są znacznie mniejsze od samic i nie przekraczają 5,5 mm długości ciała.

Występowanie

Centrum zasięgu tego ciepłolubnego gatunku znajduje się w basenie Morza Śródziemnego oraz w okolicy Morza Czarnego, skąd przez Kaukaz i Turkmenistan przedostał się aż do Japonii. Obecnie tygrzyk znany jest z terenu niemal całej Europy, gdzie w XX wieku rozpoczął szybką ekspansję z południa na północ. W Polsce pierwsze doniesienie o występowaniu tego gatunku pochodzi z lat 70. XIX wieku z terenu Galicji. Dzisiaj po 130 latach od pierwszego notowania gatunek ten występuje już na terenie całego naszego kraju.

Biotop

Tygrzyk paskowany, należący do eurytopowej grupy pająków krzyżakowatych, występuje w różnych siedliskach, począwszy od wilgotnych łąk kośnych, zbiorowisk turzycowych i szuwarowych, brzegów wód bieżących i torfowisk, poprzez lasy i zagajniki sosnowe, nieużytki z olszą, wikliną i jeżynami, po suche kserotermiczne zbocza. Występuje również w łanach zbóż. Jego wymagania siedliskowe dotyczą głównie dużego nasłonecznienia i ciepłego mikroklimatu stanowisk.

Rozmnażanie

W Polsce, zarówno samice, jak i samce dojrzewają płciowo w sierpniu. Kopulacja odbywa się z końcem lata. Niewielki rozmiar samców zapewnia im większą mobilność, umożliwiając dotarcie do samicy, jak również samą kopulację, która jest dla nich niebezpieczna, gdyż gatunek ten charakteryzuje się kanibalizmem seksualnym. Częstość, z jaką samce padają ofiarami samic jest duża i może sięgnąć 80%.

Jesienią samica buduje od jednego do kilku kokonów,w których składa do 400 jaj, po czym osobniki dojrzałe giną. Kokony tygrzyków paskowanych są koloru słomkowożółtego z ciemniejszymi, pionowymi prążkami. Mają kształt dzbanuszkowaty, a od góry zaopatrzone są w charakterystyczne wieczko. Wielkość kokonów nie przekracza 22 mm długości i 17 mm szerokości. Umieszczone są zazwyczaj na wysokości od 6 do 12 cm nad ziemią, w zależności od roślinności. Zadaniem kokonu jest ochrona jaj i młodych pająków przed niekorzystnymi warunkami atmosferycznymi oraz przed drapieżnikami i pasożytami.

Po miesiącu od złożenia przez samice jaj wylęgają się młode tygrzyki, które pozostaje w oprzędzie kokonu aż do końca zimy. Na początku maja małymi grupami w ciągu kilku dni opuszczają one kokon. Jeżeli warunki pogodowe są sprzyjające, każdy z nich przygotowuje się do dyspersji powietrznej za pomocą nici pajęczyny. Zwykle odbywają one swój pierwszy lot do godziny od opuszczenia kokonu. Jednak, gdy warunki pogodowe nie pozwalają na start, grupa pająków buduje jedną wspólną sieć, czekając na poprawę pogody. Indywidualną sieć budują dopiero po odbyciu pierwszego lotu. Młode tygrzyki są srebrzystoszarego koloru bez czarnych pasów na odwłoku.

Sieć łowna

Gatunek ten zakłada sieć łowną najczęściej w niższych partiach roślinności, na wysokości około 30 cm nad ziemią, zdarza się jednak, że ze względu na otaczającą roślinność znajduje się ona wyżej. Sieć tygrzyka jest bardzo łatwa rozpoznania ze względu na charakterystyczne, białe, zygzakowate stabilimentum, umieszczone pionowo w centrum sieci. Dotyczy to głównie dorosłych osobników, ponieważ młode pająki częściej tkają okrągły, centralnie położony wzór. Jedną z możliwych funkcji stabilimentum jest wzmocnienie i stabilizacja sieci a tym samym zwiększenie sukcesu łowieckiego.

Strategia łowiecka

Pokarmem tygrzyka paskowanego są przede wszystkim owady prostoskrzydłe Orthoptera i ważki Odonata, głównie gatunki z rodzaju Aeschna i Libellula. Ofiarami tego gatunku padają również Diptera i Hymenoptera. Tygrzyk paskowany z upolowanymi ofiarami postępuje inaczej niż inne krzyżaki. Najpierw zarzuca on na owada lepką pajęczynę, a następnie, gdy ofiara jest już unieruchomiona, kąsa ją i dokładniej omotuje. Dotyczy to dużych ofiar, natomiast małe ofiary są kąsane od razu i przenoszone w centrum sieci lub inne miejsce, gdzie zostają zjedzone. Takie zachowanie ma związek z niskim efektem paraliżującym jadu tygrzyka paskowanego.

 

Opracowanie i źródła informacji

Dr Katarzyna Zięba-Schraven

Literatura

• Barabasz B., Górz A., 1998. Argiope bruennichi (SCOPOl, 1772) – rzadki i słabo poznany gatunek pająka w Polsce. Fragm. faun. 41 (20): 255-267
• Bednarz S. 1966. Nowe stanowiska tygrzyka paskowanego Argiope bruennichi Scop. (Argiopidae) w Polsce na Dolnym Śląsku. Przegl. zool., 10: 179-185.
• Dziabaszewski A. 1959. Pająk tygrzyk paskowany (Argiope bruennichi SCOP.) w Polsce w świetle nowych badań. Przyr. Pol. Zach., 3, 1-2 (7-8): 128-138.
• Dziennik Ustaw Nr 220 Poz. 2237 z dnia 28 września 2004. Rozporządzenie Ministra Środowiska w sprawie gatunków dziko występujących zwierząt objętych ochroną.
• Follner K., Klarenberg A. J. 1995. Aeronautic behaviour in the wasp-like spider, Argiope bruennichi (Scopoli) (Araneae, Argiopidae). W: V. Růžika (red.), Proc. European Colloquium of Arachnology: pp. 66-72.
• Fromhage L., Uhl G., Schneider J. M. 2003. Fitness consequences of sexual cannibalism in female Argiope bruennichi. Behav. Ecol. Sociobiol., 55 (1): 60-64.
• Guttmann R. 1979. Zur Arealentwicklung und Ökologie der Wespenspinne (Argiope bruennichi) in der Bundesrepublik Deutschland und den angrenzenden Ländern (Araneae). Bonn. Zool. Beitr., 3-4 (30): 454-486.
• Höser N. 1992. Befunde zur Habitatpräferenz der Wespenspinne, Argiope bruennichi. Arachnol. Mitt., 3 (54-61): 54-56.
• Ingrisch S., Köhler G. 1998. Die Heuschrecken Mitteleuropas. Westarp Wissenschaften, Magdeburg.
• Kuźniak S. 1998. Tygrzyk paskowany (Argiope bruennichi) w Przemęckim Parku Krajobrazowym. Biul. Park. Krajobraz. Wielkopolski, 3 (5): 136-139.
• Michoński G. 2001. Tygrzyk paskowany Argiope bruennichi (Scopoli, 1772) w Ińskim Parku Narodowym (Pomorze Zachodnie). Przegl. Przyr., XII (1-2): 150-151.
• Nentwig W., Friedel T. i Manhart C. 1992. Comparative investigation on the effect of the venoms of 18 spider species onto the cockroach Blatta orientalis (Blattodea). Zool. Jb. Physiol., 96: 279-290.
• Nowicki M. 1874. Dodatek do fauny pajęczaków Galicyi. Sprawozd. Kom. Fizjograf. Pol. Ak. Um., VIII, Kraków.
• Nyffeler M., Benz G. 1978. Prey selection by the web spiders Argiope bruennichi, Araneus quadratus and Agelena labyrinthica on fallow land near Zurich Switzerland. Rev. Suisse Zool., 85 (4): 747-757.
• Urbański J. 1948. Argiope bruennichi (Scopoli) 1772 na wyspie Wolin oraz rozmieszczenie tego gatunku na ziemiach polskich (Arachn., Aran. Argyopidae). Bad. Fizjogr. Pol. Zach., 2-3: 160-169.
• Zielonka M. 1972. Pająki z rodziny Argiopidae miasta i okolic Zielonej Góry. Bad. Fizj. Pol. Zach., 25: 177-181.
• Dz.U. 2014 poz. 1348 Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 6 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt

Liczba wyświetleń: 18151