Aspidites melanocephalus – pyton czarnogłowy

Aspidites melanocephalus – pyton czarnogłowy

Nazewnictwo

Nazwa polska: Pyton czarnogłowy

Nazwa angielska: Black-headed Python

Nazwa niemiecka: Schwarzkopfpython

Nazwa czeska: Krajta černohlavá

Systematyka

Domena	Eukaryota – eukarionty
Królestwo	Animalia – zwierzęta
Typ	Chordata – strunowce
Podtyp	Vertebrata – kręgowce
Gromada	Sauropsida – zauropsydy
Podgromada	Diapsida – diapsydy
Nadrząd	Lepidosauria – lepidozaury
Rząd	Squamata – łuskonośne
Podrząd	Serpentes – węże
Infrarząd	Alethinophidia
Rodzina	Pythonidae – pytony
Rodzaj	Aspidites
Gatunek	Aspidites melanocephalus – pyton czarnogłowy (Krefft, 1864)

 

Długość życia

W niewoli węże te dożywają od kilkunastu do powyżej dwudziestu lat. W naturze z powodu pasożytów, drapieżników, a także obecności człowieka pytony czarnogłowe żyją krócej.

Wygląd

Są to pytony o mocnej, krępej budowie ciała o cylindrycznym bocznie spłaszczonym przekroju, charakterystycznym dla węży spędzających życie na powierzchni ziemi. Praktycznie brak cefalizacji (głowa nieoddzielona od reszty ciała). Dodatkowo spłaszczony kształt głowy pytona, ułatwiającym rozgarnianie ziemi, lub piasku, jest dowodem popierającym tezę co do ewolucyjnego związania tego węża z prymitywnymi wężami prowadzącymi podziemny tryb życia. Większość ciała z reguły ma kolor piaskowy, dostosowany barwą do otoczenia, w którym najczęściej można spotkać pytona czarnogłowego. Dodatkowo w zależności od lokalizacji można zaobserwować mniej, lub bardziej wyraźne pręgi przebiegające w poprzek grzbietu węża. Pręgi mogą mieć zabarwienie od prawie czarnego do jasnobrązowego koloru. Mogą one tworzyć wyraźny i regularny wzór lub jedynie zarysowywać się na piaskowym ubarwieniu łusek.

Jak wskazuje nazwa gatunkowa wąż ten ma charakterystyczne czarne ubarwienie głowy, które wyróżnia go zdecydowanie od pozostałych pytonów. Czarna pigmentacja łusek kończy się na odcinku szyjnym węża. Czarne zabarwienie głowy i odcinka szyjnego jest również postrzegane jako przystosowanie ewolucyjne, gdyż ten duży i raczej powolny wąż, który spędza większość doby w ukryciu, w norze, ma możliwość wystawienia jedynie głowy na działanie promieni słonecznych, jednocześnie pozostając w bezpiecznej kryjówce, bez zagrożenia ze strony potencjalnych drapieżców. Łuski brzuszne mają ubarwienie od białawego, aż do różowawego, nakrapianego ciemnymi lub wręcz czarnymi plamami.

Generalnie wygląd zewnętrzny pytona czarnogłowego jest związany z występowaniem, populacje tego pytona mogą różnić się nieco.

Wygląd

Należy do średniej wielkości pytonów australijskich. Dorosłe osobniki osiągają rozmiary powyżej 2 metrów, zdarzają się osobniki dochodzące do długości ponad 300 cm (rekordowy osobnik 302,3cm). Samice w większości przypadków osiągają rozmiary większe od samców. Ciężar ciała dorosłego osobnika waha się w okolicach kilku do kilkunastu kilogramów. Najcięższy odnotowany osobnik, w niewoli osiągnął 16 kilogramów

Odmiany barwne

1. Odmiana albinotyczna – pojawiła się stosunkowo niedawno na rynku. Jest dostępna u jednego z holenderskich hodowców.
2. Odmiana callico – na dzień dzisiejszy jedynym udokumentowanym egzemplarzem, żyjącym w niewoli jest samica pochodząca z hodowli holenderskiej.
3. Odmiana hypo – jest to póki co nieudowodniona odmiana pytona czarnogłowego, która nie ma czarnego zabarwienia głowy. Ponoć Paul Harris pracuje nad ustaleniem genotypu.
4. Odmiana axantic – która jest czarno-srebrno-białą wersją ubarwienia nominalnego.

Występowanie

Od północno-zachodniej, przez północną Australię, aż do środkowo-południowego Queensland. Najczęściej zasiedla dość suche tereny, gdzie przeważa krzaczasta roślinność. Spotykany jest również na trawiastych równinach i sawannach. Występują też populacje żyjące w wilgotnych lub okresowo-suchych lasach zachodniej Australii i Queensland. Większość doby spędza w norach opuszczonych przez inne zwierzęta lub przez siebie wykopanych. Pyton czarnogłowy wraz z innym blisko spokrewnionym pytonem – Woma (Aspidites ramsayi) są uznawane za jedyne pytony kopiące. Poluje w nocy.

Cechy szczególne

Jest to bardzo rzadki pyton w hodowli. Pyton czarnogłowy jest wężem najczęściej nieagresywnym. Zdecydowanie interesującym jest fakt, że wraz z drugim przedstawicielem pytonów Aspidites, Woma (Aspidites ramsayi), jest pozbawiony jamek termoczułych oraz to, że ma bardzo słaby wzrok. Jest to bardzo stary ewolucyjnie prymitywny pyton, w którym widać pozostałości anatomiczne, charakterystyczne dla węży kopiących. Samce pytona czarnogłowego toczą walki w okresie rozrodczym, co może stanowić klucz do ich pomyślnego rozrodu w niewoli.

Jak dotąd odnotowano jeden egzemplarz Aspidites melanocephalus, który nie miał czarnego ubarwienia na głowie. Interesującym jest fakt, że u pytona czarnogłowego wykryto umiejętność zregenerowania uszkodzonego języka.

Dla rodzimych mieszkańców australijskiego kontynentu wąż ten stanowi uzupełnienie diety.

Zachowanie

Jak już wspomniano; pytony czarnogłowe są wężami z natury łagodnymi a jedynie w okresie godowym stają się niebezpieczne, o ile dojdzie do kontaktu z drugim samcem gatunku. Przestraszony A. melanocephalus przylega głową do podłoża, spłaszcza ciało, co pewien czas nadymając je bardzo mocno i głośno syczy. Jeśli jednak agresor nie reaguje, wówczas następuje atak, zakończony ugryzieniem. Dodatkowo należy mieć w świadomości spore rozmiary węża oraz to, że jest to bardzo silny i muskularny pyton.

Terrarium

Jako że jest to dosyć duży pyton ziemno-kopiący , to najbardziej właściwe jest terrarium horyzontalne o wymiarach (dla jednego dorosłego osobnika), 160x80x60 cm (dł. x szer. x wys.) z 20 cm warstwą podłoża, które powinno stanowić piasek, wymieszany z korą, torfem czy kostką kokosową. W celu zapewnienia jak najbardziej naturalnego środowiska wężowi możemy umieścić grube gałęzie i kamienie, które raczej nie będą służyły wężowi do wspinania, a bardziej ułatwią zrzucanie skóry czy zakopywanie się pytona. Ważne jest zapewnienie dobrej wentylacji, o dość dużym przewiewie. Ogrzewanie zapewniamy przy pomocy przewodu lub maty grzejnej, w połączeniu z żarówkami punktowymi. Właściwe rozłożenie temperatur w terrarium jest bardzo ważne, gdyż zapewni odpowiednie warunki do życia węża, jednocześnie będziemy mogli obserwować go często zmieniającego położenie z zimnego na ciepłe i odwrotnie. Temperatura powinna wahać się w okolicach 28-30°C, z gorącym miejscem o temperaturze w okolicach 33-35°C, oraz z chłodnym miejscem, gdzie temperatura nie przekracza 22°C. Dodatkowo w chłodnym miejscu terrarium powinien się znajdować duży pojemnik z często wymienianą wodą, która zapewni wężowi możliwość ochłody. W nocy temperatura powinna mieć dosyć znaczny spadek do średniej 24-25°C. Istotne jest, żeby wąż miał możliwość ogrzania się w miejscu, o temperaturze około 28-30°C. Wilgotność w terrarium jest regulowana jedynie obecnością zbiornika z wodą, w którym wąż samodzielnie zadba o ilość wody potrzebnej mu do życia. Należy pamiętać, że Aspidites melanocephalus jest jednym z niewielu pytonów występujących w Australii, który preferuje zmiany temperatury ciała między okresem zimowym a letnim, oznacza to, że mimo tego, że nie musimy wprowadzać wyraźnego cyklu rocznego temperatury, to okresowe, delikatne jej obniżenie w czasie zimy zwiększy wygodę węża i będzie stanowiło obraz bliższy naturalnemu.

Żywienie

W naturze pytony czarnogłowe żywią się praktycznie tylko gadami; jaszczurkami oraz wężami (często jadowitymi). W skład ich diety wchodzą również gryzonie oraz okazjonalnie ptaki. Ciekawostką jest także, że węże te odżywiają się jajami innych gadów, jednakże są to sytuacje rzadkie i nie trzeba traktować ich jako istotnego czynnika przy ustalaniu diety dla pupila. Są spotykane w opuszczonych kopcach termitów gdzie oczekują w zasadzce na myszy i mniejsze torbacze, które poszukują schronienia przed gorącem. W niewoli młode często odmawiają przyjmowania pokarmu, co powoduje konieczność rozkarmiania przymusowego. Kiedy węże te rozpoczną samodzielne przyjmowanie pokarmu, nie będziemy mieli żadnych problemów z karmieniem gryzoniami i ptactwem, które chętnie przyjmują. Dodatkowo cechą charakterystyczną jest to, że Pytony czarnogłowe połykają pokarm bardzo szybko, w porównaniu do większości innych węży. W naturze węże te spowalniają swój metabolizm w porze suchej, kiedy dostępność do pokarmu jest ograniczona. Zaoszczędzona w ten sposób energia zapewnia im przetrwanie ciężkiego okresu. Dane statystyczne jednoznacznie wskazują na tego pytona, jako obdarzonego najwolniejszym metabolizmem oraz najwolniejszą zdolnością trawienia spośród wszystkich pytonów występujących w Australii.

Dymorfizm płciowy

Samice osiągają większe rozmiary od samców. U tych drugich zaobserwować można bardziej rozwinięte i większe pazury odbytowe niż w przypadku samic. Najpewniejszym sposobem rozpoznawania płci jest sondowanie; u samców sonda wchodzi na głębokość między 10 a 12 łusek odbytowych, u samic między 3 a 7.

Rozmnażanie

Do kopulacji może dochodzić przez cały rok, aczkolwiek komórki jajowe mogą zostać zapłodnione w okresie od lipca do września. Samica znosi je wówczas odpowiednio w październiku do grudnia. Nie ma potrzeby stymulacji węży przez okresowe schłodzenie, gdyż węże te wykazują dużą chęć do kopulowania, bez dodatkowego wpływu zmian środowiskowych. Jednocześnie samce pytona czarnogłowego walczą w naturze w czasie okresu godowego. Te zazwyczaj spokojne i powolne pytony stają się wyjątkowo agresywnie. Walki samców w obrębie tego gatunku bardzo często kończą się śmiercią słabszego węża. Ciężkie zranienia w wyniku pogryzień stanowią częsty widok. Jednorazowo kopulacja trwa od 10 do 150 minut. Przez wiele dni może dochodzić do wielu kopulacji, jednakże zaobserwowano samice w ciąży po jednej kopulacji z samcem. Po zakończeniu okresu kopulacji samica spędza dużo czasu przewrócona na grzbiet, w zwiniętej pozycji, przybierając na wadze, przy jednoczesnym odmawianiu pokarmu. Okres trwania ciąży u Pytona czarnogłowego wynosi około 145 dni i jest najdłuższy pośród wszystkich pytonów australijskich. Po tym czasie samica składa zwykle od 4 do 18 jaj (choć bywają i większe zniosy)średnia 8,6) o średniej masie 115g, z których po między 60 a 78 dniach wykluwają się 50-cio centymetrowe młode. Temperatura w inkubatorze powinna wynosić 32°C.

Uwagi

Jest to dość prosty wąż w utrzymaniu i nie powinien stanowić problemu dla średnio zaawansowanego terrarysty. Pyton czarnogłowy stanowi marzenie większości hobbystów, jednak z powodu jego ceny rynkowej stanowi dużą rzadkość. Cena waha się pomiędzy 4000 a 5500 euro za parę.
Na dzień dzisiejszy znane są mutacje barwne tego gatunku osiągają gigantyczne ceny kilkunastu tysięcy EUR/U$D za sztukę.

 

Opracowanie i źródła informacji

Opracował Piotr Wardęga „Obywatel_Snejk” uzupełnił Witek „Evoker”.

Literatura
Jerry G. Walls „The living pythons”
Geordie Torr „Pythons of Australia”
David G. and Tracy M. Baker „Pythoons of the World Volume I”
Stephan Hetroy, James Cook University 1999 „Aspidites melanocephalus”

Liczba wyświetleń: 5078