Cerambyx cerdo – kozioróg dębosz

Jest chrząszczem osiągającym długość od 24 do 60 mm. Czułki samca są 1,5 raza dłuższe od ciała, które jest błyszczącoczarne lub ciemnobrunatne. Pokrywy około 3,5 raza dłuższe od przedtuło wia, zwężają się ku tyłowi i mają czerwono brunatne lub rude zakończenie. Cała po wierzchnia pokryw jest ziarnkowo-chropo wata. Przedplecze poprzecznie listewkowo pomarszczone, pomiędzy rowkami gładkie, po bokach dwa wyrostki, jeden zakończony kolcem.

Owad ten występuje w wielu rejonach geograficznych – Cerambyx credo credo L. obejmuje zasięgiem występowania obszar od rejonu Morza Śródziemnego do południowej Szwecji i od Francji do zachodniej Ukrainy.

Postacie dojrzałe spotykane są od połowy ma ja do pierwszych dni września, a najliczniej w czerwcu. Rójka w godzinach wieczornych i o zmroku. Kozioróg jest owadem mało ruchliwym, opanowuje drzewa w bezpośrednim sąsiedztwie drzewa, z którego wyleciał.

Samice do złożenia jaj wybierają drzewa osłabione, dobrze naświetlone i z grubą, spękaną korą. żółtawe jaja składane są pojedynczo w szczeliny kory różnych gatunków dębów (w tym dąb korkowy w strefie śródziemnomorskiej), orzecha włoskiego, brzóz, jesionów, wiązów, lip, topoli i wierzb, rzadziej drzew owocowych.

Larwy lęgną się po 12-14 dniach. żerują i zimują w korze, następne la ta żerują i zimują wewnątrz pnia w drewnie. Chodniki w drewnie o przekroju owalnym i średnicy 15-45 mm zapchane brunatnymi trocinkami mają ściany sczerniałe w wyniku rozwoju grzybów. Po 3 latach kremowożółte larwy dorastają do 90 mm długości.

Przepoczwarczenie w hakowato zagiętej kolebce w drewnie. Zimą, przed rokiem rójki chrząszcz wychodzi z poczwarki, ale pozostaje w kolebce. Wygryza się owalnym otworem. Imago żyją od 1 do 1,5 miesiąca.

Niegdyś kozioróg był chrząszczem popularnym na terenie całego kraju, wszędzie tam, gdzie występowały skupiska starych dębów. Obecnie występuje liczniej wyspowo w Warszawie (basek Bielański), Wrocławiu (Park Szczytnicki i stare dęby na skarpie Warty), w Wielkopolsce na dębach rogalińskich i Płycie Krotoszyńskiej oraz na Nizinie Sandomierskiej i Pomorzu. W Polsce pełen rozwój trwa od 3 do 5 lat i jest uzależniony od stanowiska, gatunku drzewa-żywiciela (najdłużej trwa na grochodrzewiu, wiązach i „żelaznych” dębach) i warunków klimatycznych. Szereg pomnikowych dębów chronionych prawem jako pomniki przyrody jest niszczonych przez koziorogi – też chronione przez prawo. Rozwiązanie tego problemu w skali lokalnej należy do Wojewódzkich Konserwatorów Przyrody.

Oprócz coraz rzadszych miejsc lęgowych do zaniku koziorogów w wielu regionach kraju zadecydowały następujące czynniki: pasja kolekcjonerów i handlarzy owadów, niszczenie jaj przez pasożyty – np.. bleskotkowate (Chalcididue), larw przez gąsieniczniki (Ichneumonidae) i inne błonkówki (Hymenoptera) i dzięcioły, młode chrząszcze – przez ptaki i grzyb Penicilium brevicaule Sacc. Drapieżnikami są głównie ptaki, a w drewnie – gąsienica trociniarki będąca szkodnikiem technicznym, ale też nie stroniąca od kanibalizmu.

Kozioróg jest szkodnikiem gatunków drzew liściastych na południu Europy (Francja, Jugosławia, Albania), Kaukazie i Azji Mniejszej. W Polsce stanowi rzadkość faunistyczną.

Opracowanie Redan

Liczba wyświetleń: 204