Chondrodactylus angulifer

Chondrodactylus angulifer – gekon

 

Systematyka

Gromada: Reptilia – gady

Podgromada: Lepidosauria – lepidozaury

Rząd: Squamata – łuskonośne

Podrząd: Sauria – jaszczurki

Infrarząd: Gekkota

Rodzina: Gekkonidae

Podrodzina: Gekkoninae

Rodzaj: Chondrodactylus

Gatunek: Chondrodactylus angulifer (Peters, 1870)

 

W skład rodzaju wchodzą 4 gatunki:

1. Chondrodactylus angulifer

2. Chondrodactylus bibroni

3. Chondrodactylus fitzsimonsi

4. Chondrodactylus turneri

Podgatunki

Wyróżniamy dwa podgatunki:

1. Chondrodactylus angulifer angulifer

2. Chondrodactylus angulifer namibensis

Wygląd

To średniej wielkości przedstawiciel rodziny Gekkonidae, zamieszkujący kontynent afrykański – jest on jednym z najbardziej wytrzymałych i odpornych na trudne warunki życia gekonów świata. Może osiągać maksymalnie 15-17 cm długości, z czego ogon stanowi nieco mniej niż połowę długości całkowitej. Charakteryzuje się dość dużą głową z wyłupiastymi oczami i pionową źrenicą.

Ubarwienie grzbietu od jasnopomarańczowego po czerwono-brązowe o nieregularnym wzorze mozaiki – składającej się z nakładających się na siebie pasm i linii; tworzące również rysunek szewronu – o ciemnych jego krawędziach. Strona brzuszna jaśniejsza, różowawo-biała. Może zmieniać natężenie kolorystyki ubarwienia, ale w ograniczonym tylko stopniu – jest to uzależnione od nastroju samego gekona (np. w chwilach zagrożenia ze strony drapieżników, w trakcie zalotów do samicy, godowych walk z rywalami oraz podczas choroby).

Ciekawostki

W trakcie poruszania się tułów i ogon trzymany jest nisko nad powierzchnią ziemi. Spodnia część palców zaopatrzona w rzędy małych, kolczastych łusek ułatwiających poruszanie się po tak niestabilnym podłożu jakim jest piasek czy żwir oraz rycie w systemach wydmowych Namib i Kalahari.

Rdzenna ludność zamieszkująca te tereny wierzy w to, że jaszczurka ta posiada żądło i jest jadowita. To przekonanie wzięło się z niezwykle interesującego i charakterystycznego dla tego gatunku zachowania – w trakcie zagrożenia gekon ten wygina swój ogon do przodu, ponad grzbietem – naśladując tym samym typową postawę skorpionów (Fitzsimons & Brain, 1958).

Chondrodactylus angulifer w porównaniu do innych gekonów nie należy do wokalnych gatunków – jedyne dźwięki, które jest w stanie wydawać w chwilach silnego stresu to piski.

Występowanie, biotop i warunki klimatyczne

Obszarem występowania Chondrodactylus angulifer jest Afryka Południowa – wybrzeże Namibii, zachodnia część RPA oraz południowo-zachodnia część Botswany. Większość tych terenów to wyjątkowo nieprzyjazne obszary pustynne – pustynie Kalahari i Namib z wyjątkowo dużymi amplitudami temperatur, zarówno dobowymi jak i sezonowymi.

Kotlina Kalahari jedynie w części południowo-zachodniej zasługuje na miano pustyni i spełnia jej definicję.

Pustynia Namib rozciąga się wzdłuż wybrzeża Atlantyku na długości niemal 2000 km (Simmons, Griffin; 1998) i należy do najstarszych i najbardziej suchych pustyń na świecie. W jej skład wchodzą zarówno piaszczyste, przemieszczające się wydmy (jedne z największych na Ziemi – niektóre mogą osiągać 300 m wysokości), jak i z piaszczystych czy też twardych, żwirowych równin. Niektóre rejony pustyni usiane są dodatkowo ostańcami z granitu i wapienia (Barnard 1998). O niezwykle rzadkich, mniej niż skąpych i nieprzewidywalnych opadach atmosferycznych. Poziom opadów niezmiernie niski – w zależności od rejonu wynoszą od 2 do 85 mm w ciągu całego roku (Lovegrove, 1993), a nierzadko zdarzają się opady raz na przestrzeni kilku lat.

Mimo tak ekstremalnie trudnych warunków do życia pustynia Namib charakteryzuje się znaczną bioróżnorodnością, o wysokim stopniu endemizmu zarówno świata roślin jak i zwierząt. Doskonałym przykładem świata roślin jest Welwitschia mirabilis (welwiczja przedziwna) – wiek tych największych szacuje się na ok. 2,500 lat (White 1983, Armstrong, 1990; Lovegrove, 1993).

Natomiast bogactwo endemitów świata zwierząt jest szczególnie widoczne wśród chrząszczy i gadów (Lovegrove 1993).

Na skutek odziaływania zimnego Prądu Benguelskiego wilgoć w postaci mgły dociera na odległość ok. 50 km w głąb lądu, ich napływ trwa nieprzerwanie przez okres 100-200 dni w ciągu roku – pozwala ona przetrwać zwierzętom i roślinom żyjącym na tym obszarze. Jest też ważnym czynnikiem przyczyniającym się do różnorodności życia zwierzęcego w tym niezwykle suchym środowisku (Lovegrove 1993).

Przedstawiciele Chondrodactylus angulifer dzień spędzają w kryjówkach – często zajmują opustoszałe nory po innych pustynnych zwierzętach (w szczególności te wykopane przez skorpiony czy małe gryzonie) lub kopią własne o długości do ok. 90 cm i na głębokość 25 cm poniżej poziomu gruntu. Tuż po zachodzie słońca wychodzą z nich w poszukiwaniu pokarmu, poruszając się powoli z wielokrotnym zatrzymywaniem się, w celu zbadania otoczenia i wykrycia ewentualnego niebezpieczeństwa. A mają wielu wrogów – są nimi inne gady, w tym jadowite węże z rodzaju Bitis (B. arietans, B. caudalis, B. cornutum), ptaki takie jak płomykówka Tyto alba, puchacze Bubo lacteus i Bubo africanus czy ssaki – otocjony Otocyon megalotis i surykatki Suricata suricatta (Nel & Nolte, 1965).

Aktywność

To jaszczurki o typowo nocnym trybie życia.

 

Długość życia

Przy zapewnieniu optymalnych warunków chowu mogą dożywać do ok. 10 lat.

Terrarium

Najlepszym rozwiązaniem w przypadku tego gatunku jest całoroczny chów w parach lub haremie 1.2 z jednym tylko samcem w zbiorniku. Pozwoli to na wyeliminowanie nadmiernej agresji ze strony terytorialnego samca skierowanej nawet do nowo wprowadzanej do jego zbiornika samicy. Terrarium o wymiarach 60x40x30 cm (dł.x szer.x wys.)jest już odpowiednie dla pary czy tria tych gekonów.To urodzeni kopacze – z tego względu jest potrzeba zapewnienia grubej warstwy podłoża. Do tego celu możemy wykorzystać zarówno piasek z domieszką gliny, żwiru, włókna kokosowego lub torfu – co najmniej kilkucentymetrową warstwę substratu. Nieodzowne dla utrzymania dobrego samopoczucia i kondycji naszych gekonów jest zapewnienie kilku kryjówek – mogą to być kawałki tub dębu korkowego, połówki łupin orzecha kokosowego czy też szczeliny stworzone z odpowiednio ułożonych łupków piaskowca, odpowiednio zabezpieczonych przed osunięciem i ewentualnym przygnieceniem mieszkańców zbiornika. Uzupełnieniem dość monotonnego, pustynnego 'krajobrazu’ mogą być nieduże zasuszone gałęzie czy korzeń. Wszystkie elementy wystroju powinny być z łatwością wyjmowane w celu okresowego mycia czy dezynfekcji co z pewnością przyczyni się do zminimalizowania ryzyka rozwoju groźnych dla zdrowia gekonów bakterii chorobotwórczych.

Naczynie z wodą nie jest wymagane – zapotrzebowanie organizmu na wodę gekony te będą czerpać absorbując ją z podawanych owadów karmowych oraz z regularnego, codziennego, ale niezbyt obfitego zraszania wodą zbiornika.

Oświetlenie

12-14 godzin w ciągu dnia. W okresie zimowym skracamy do 8-10 h.

Temperatura

W dzień 28-29°C, lokalnie do 35°C. Nocą w okresie ich aktywności niewielki jej spadek do 24°C. W okresie zimowym – przez około 1 miesiąc temperatura (zarówno w dzień jak i nocna) powinna zostać obniżona o ok. 6-8°C.

Utrzymywanie takich parametrów najlepiej odzwierciedla warunki panujące w środowisku naturalnym tych gekonów i z pewnością będzie pomocne do stymulacji typowych zachowań godowych (R.Bartlett & P.Bartlett, 1995).

Wilgotność

Niska, 35-45%; zimą redukujemy ją do poziomu 25-35%.

Żywienie

W warunkach naturalnych, w skład ich diety wchodzą zarówno owady (termity, ćmy, chrząszcze i ich larwy, szarańczaki)i inne stawonogi – pająki i skorpiony oraz jaszczurki (z wielkim upodobaniem pożerają też małe gekony z rodzaju Ptenopus i Colopus). W warunkach terraryjnych sprawiają wrażenie jaszczurek o nienasyconym apetycie i co najważniejsze, nie są wybredne – możemy podawać im wszystkie łatwo dostępne owady karmowe stosowane w żywieniu innych jaszczurek (świerszcze, szarańcze, karaczany), a w okresie lata plankton łąkowy. Wiele dorosłych osobników chętnie pobiera noworodki mysie. Jako urozmaicenie możemy też podawać larwy mącznika czy mola woskowego.

Dymorfizm płciowy

Dość łatwy do odróżnienia – samce są nieco większe i o bardziej masywnej głowie niż samice, a widoczne parzyste wybrzuszenia na spodniej stronie nasady ogona wskazują na obecność hemipenisów (Branch, 1988). Ponadto w przypadku podgatunku nominatywnego Chondrodactylus angulifer angulifer występuje dychromatyzm płciowy, czyli różnice w ubarwieniu między samcami, a samicami. U samców na bokach widoczne są białe plamki w ilości od 1 do 4 par. W przypadku samic białe plamki nie występują.

Rozmnażanie

Dojrzałość płciową osobniki tego gatunku osiągają w wieku 10-12 miesięcy. Do rozmnażania powinny przystępować jedynie zdrowe gekony i w dobrej kondycji. Przed sezonem rozrodczym powinniśmy poddać je kilkutygodniowemu, lekkiemu zimowaniu z nieco tylko obniżoną temperaturą, przy niższej wilgotności i ze skróconym dniem. Po przywróceniu optymalnych warunków gekony powinny przystąpić do godów, uwieńczeniem których będą kopulacje. W około 30 dni od zapłodnienia samica jednorazowo składa 1-2 jaja (Pianka, 1986); w warunkach terraryjnych może składać do 4x w ciągu całego sezonu rozrodczego (Rogner, 1986). W środowisku naturalnym jaja składane są głównie w okresie od września do stycznia (Haacke, 1976; Auerbach, 1987). Natomiast w warunkach niewoli – na półkuli północnej samice składają jaja przede wszystkim w pierwszych miesiącach roku – od stycznia do marca (Klarsfeld, 2003; Goldberg, 2005). O twardej, ale jednocześnie niezwykle cienkiej i kruchej skorupie – tu należy zachować wyjątkową ostrożność w trakcie ich przenoszenia do inkubatora. Plastikowe pojemniki powinny być wypełnione do ok. 2/3 substratem – dobrze sprawdzi się perlit lub drobniejszy żwir. Jaja inkubujemy w temperaturze 28-30° C i wilgotności 90-95%. W takich warunkach inkubacja trwa 55-65 dni.

Do tej pory nie potwierdzono aby u Chondrodactylus angulifer występowała TSD – temperaturowa determinacja płci.

Wyklute maluchy mogą mierzyć 6,2-6,8 cm przy wadze 1,75-2,5 gramów. Trzymamy je w mniejszych pojemnikach, na ręcznikach papierowych – koniecznością w ich odchowaniu jest zapewnienie stosunkowo wyższej wilgotności niż u dorosłych osobników. Maluchy karmimy codziennie owadami dopasowanymi wielkością do rozmiarów gekonów; nieodzowny w prawidłowym rozwoju tak młodych organizmów jest dodatek suplementów witaminowo-mineralnych.

Uwagi

Chondrodactylus angulifer od dawna jest ulubieńcem wielu entuzjastów terrarystyki – zawdzięcza to swemu atrakcyjnemu wyglądowi, niedużym rozmiarom oraz łatwości w chowie – ale tylko pod warunkiem zakupu zwierząt urodzonych w niewoli!

Przy spełnieniu powyższego warunku nie powinien również stwarzać problemów adeptom tak wspaniałego hobby jakim jest terrarystyka i może być doskonałą alternatywą dla tak popularnych gatunków jak Eublepharis macularius.

Natomiast w przypadku gekonów z odłowu niezmiernie trudna może okazać się aklimatyzacja co z pewnością będzie miało negatywny wpływ na dalsze ich życie w niewoli (w tym i na jego długość).

 

Opracowanie i źródła informacji

Redakcja jaszczurki na podstawie
Ecology, Captive Husbandry and Breeding of Chondrodactylus angulifer Jonathan D.Klarsfeld
Field Guide to Snakes & Other Reptiles of Southern Africa William R.Branch
Namibia: Biodiversity and Conservation M. Griffin, E.Marais, R.Simmons

Liczba wyświetleń: 2847