Coffea – kawa

Nazwa botaniczna: Coffea, 70 gatunków

Rodzina: Marzanowate (Rubiaceae)

Wielkość: W naturze do 10 m, w domu maksymalnie do 1.5 metra.

Wygląd: Tworzy niewysokie drzewa (6-10m) o gałęziach symetrycznie i prawie prostopadle umieszczonych na pniu, którego jasnobrązowa kora charakterystycznie złuszcza się wąskimi pasmami. Liście ma lancetowate, wyraźnie unerwione, ciemnozielone i mocno błyszczące. Kwiaty są białe, o słabym lecz miłym zapachu. Owoce są ciemnoczerwone (rzadziej żółte) zawierają w sobie po dwa nasiona. Rozwijają się nawet do kilkunastu miesięcy, często nie synchronicznie, przez co można na jednej roślinie obserwować jednocześnie kwiaty i dojrzałe owoce. Nasiona (zwane ziarnami kawy) zawiązują się bez zapylania, zawierają 1,5-3% kofeiny, garbniki i cukier, który przy paleniu zmienia barwę i nadaje ziarnom brunatny kolor.

Gatunki/odmiany:

Coffea arabica (Kawa arabska) – pochodzi z Etiopii, jest najbardziej wymagająca w uprawie, wrażliwa na zmiany klimatyczne i choroby, daje najwartościowsze ziarno (mocny, przyjemny aromat, około 1,5 % kofeiny), jej uprawa stanowi 90% światowej produkcji.
Coffea canephora (Kawa koszykowa) – pochodzi z Kongo i Wybrzeża Kości Słoniowej, ustępuje jakościowo kawie arabskiej, ale jest łatwiejsza w uprawie, wydajniejsza, odporniejsza na choroby i zawiera dwa razy więcej kofeiny;
Coffea liberica (Kawa liberyjska) – pochodzi z Afryki Zachodniej, jest bardziej odporna na szkodniki niż kawa arabska i daje większy plon, ale jest mniej aromatyczna.
Arabusta Coffea „arabusta” jest krzyżówką Coffea arabica i C. canephora f. robusta, zawiera około 2,5 % kofeiny, jest odporniejsza na choroby od kawy arabskiej i jakościowo lepsza od kawy koszykowej, uprawiana głównie na Wybrzeżu Kości Słoniowej.

Występowanie: Etiopia (kawa arabska), Afryka Zachodnia (kawa liberyjska), Afryka Centralna (kawa koszykowa)

Informacje dodatkowe: Kawa jest starą rośliną uprawną, najwcześniej była użytkowana w Etiopii. Zwyczaj picia naparów z kawy rozpropagowali w świecie muzułmańskim Arabowie w późnym średniowieczu. Uprawy kawy rozprzestrzeniły się w Persji, Indiach, a w XVII wieku za sprawą Holendrów znalazły się na Jawie, a później w Surinamie. Kawa kolejno zdobywała kraje Ameryki Środkowej i Południowej, m.in. Brazylię. W Europie kawę zaczęto pić w połowie XVII, chociaż był to jeszcze czas popularności czekolady. Ta ostatnia stopniowo była wypierana przez kawę, a później także herbatę.

Zastosowanie: Wskazane terrarium średnio wilgotne (60-70% wilgotność). Nie nadaje się do wspinaczki ze względu na wiotkie łodygi.

Stanowisko: Jasne, ale nie nasłonecznione, średnio ciepłe (temp. powyżej 18-24°C), o średniej wilgotności powietrza. Gleba najlepiej żeby była lekka, wilgotna i żyzna.

Hodowla: Jeżeli nasze, nieco nadwrażliwe drzewka kawowe przetrwa bez szkody pierwsze 4 lata, zadziwi nas bogactwem wspaniale pachnących kwiatów. Jednak uzyskanie nasion, czyli ziaren kawy, jest możliwe tylko wtedy, gdy za pomocą pędzelka przeniesiemy pyłek z jednego kwiatu na inny. Podlewanie powinno być umiarkowane, ale regularne (wskazane spryskiwanie miękką wodą). Twarda i zimna woda to dla kawy trucizna! Co rok lub dwa, starsze rośliny należy przesadzać w większych odstępach czasu.

Rozmnażanie: Możliwe cały rok. Najlepiej wysiewać dojrzałe nasiona od listopada do stycznia w żyznej ziemi z torfem i piaskiem. Trzymać w ciemności, przykryte kartonem. Kiełkuje w nieregularnych odstępach czasu.

Uwagi: Zbytnie przesuszenie powietrza może prowadzić do pojawienia się na roślinie tarczników i przędziorków. Nagła utrata liści to skutek zmiany miejsca lub przeciągów. Brak wilgoci w powietrzu prowadzi do zrzucania pąków i zwijania liści. Podlewanie zbyt twardą wodą powoduje brązowienie liści i uszkodzenie korzeni, zaś zbyt silne nasłonecznienie wywołuje poparzenie liści.

Opracowanie i źródła informacji

Na podstawie własnych doświadczeń oraz literatury