Coleonyx variegatus

Coleonyx variegatus

Coleonyx variegatus (Baird, 1858) to niezwykle piękne, naziemne eublefary (wcześniej znajdowały się w rodzinie Gekkonidae więc były gekonami) pochodzące z kontynentu amerykańskiego przypominające swoim wyglądem tak popularnego w naszych terrariach eublefara (gekona) lamparciego (Eublepharis macularius). Smukłej budowy ciała, o dość zmiennym ubarwieniu i wzorze na grzbiecie oraz na ogonie: kremowo – żółty, różowawy, jasnoszary z ciemniejszymi, rdzawobrązowymi, nieregularnymi, poprzecznymi pasami oraz cętkami, które z wiekiem mogą zanikać. Boki i kończyny o delikatnym różowawym zabarwieniu. Podobnie jak w przypadku innych eublefarów gatunek ten nie posiada na spodniej stronie palców lamelli (przylg). Całe ciało pokryte małymi i delikatnymi łuskami. Duże oczy z pionową źrenicą i ruchomą powieką.

Różnice między podgatunkami mogą dotyczyć zarówno osiąganych rozmiarów jak i kolorystyki ubarwienia czy rysunku wzoru na grzbiecie.

Nazewnictwo

Nazwa amerykańska: Western Banded Gecko

Nazwa angielska: Banded Gecko

Nazwa niemiecka: Gebänderte Krallengecko

Nazwa czeska: Gekončík kalifornský

Rodzaj Coleonyx

 

W skład rodzaju Coleonyx wchodzi 7 gatunków – Coleonyx brevis, Coleonyx elegans, Coleonyx fasciatus, Coleonyx mitratus, Coleonyx reticulatus, Coleonyx switaki, Coleonyx variegatus.*

Podgatunki

W chwili obecnej, w samym gatunku wyróżniamy 5 podgatunków*:

• Coleonyx variegatus abbotti
  • Występuje w południowej Kalifornii, Baja California na północ od pustyni Vizcaino.
• Coleonyx variegatus bogerti
  • Obszarem swym obejmuje stan Arizona i południowo-zachodnią część Nowego Meksyku.
• Coleonyx variegatus sonoriensis
  • Występuje w Meksyku, na terenach stanu Sonora.
• Coleonyx variegatus utahensis
  • Znany z występowania w stanie Utah oraz tereny przygraniczne sąsiadujących stanów – Nevady i Arizony.
• Coleonyx variegatus variegatus
  • Występuje w Kalifornii oraz na południowych krańcach stanu Nevada, w zachodniej części Arizony i północno-wschodniej Baja California.

 

Wielkość

W zależności od podgatunku mogą osiągać do 13-15 cm długości całkowitej, samice wszystkich podgatunków z reguły osiągają nieco większe rozmiary od samców – ogon to prawie połowa całej długości tułowia (Viets, Ewert i współ. 1994).

Ogon pełni niezmiernie ważne funkcje u tych eublefarów (ale nie tylko u nich), warte podkreślenia – to w nim gromadzone są rezerwy energetyczne, które wykorzystywane są przez organizm jaszczurek w trakcie okresu zimowej, zmniejszonej ich aktywności i hibernacji. Ma też wpływ na prawidłową lokomocję i jej prędkość czy zachowanie równowagi – jego brak może zmniejszać więc szanse na ucieczkę przed drapieżnikami. Jest też ostateczną bronią defensywną – w przypadku zagrożenia może zachodzić zjawisko autotomii ogona (Verburgt, Batemann 2002).

Jednak jego odrzucenie tuż przed okresem zimowym może mieć decydujący wpływ czy tak osłabiona jaszczurka i pozbawiona nagle zgromadzonych rezerw przeżyje (regeneracja po autotomii przebiega zwykle bezproblemowo, szybko zamykają się naczynia krwionośne uniemożliwiając krwotok, to zregenerowany ogon często nie osiąga pełnych rozmiarów i może nie być już tak sprawny jak pierwotny).

Występowanie

Obszarem występowania tych jaszczurek są południowo – zachodnie stany USA oraz północno – zachodnia część Meksyku (tereny do wysokości ok. 1,500 metrów n.p.m.).

Biotop

Eublefary tego gatunku preferują półsuche i suche tereny porośnięte zaroślami. Są obecne na pustyniach takich jak Sonora czy Mojave oraz na skalistych zboczach i wzgórzach, również tych na wybrzeżu.

W jak niesprzyjających warunkach muszą czasem przetrwać Coleonyx variegatus niech świadczy fakt o ich występowaniu w takich siedliskach jak m.in. słynne Death Valley National Park czy Grand Canyon National Park – który dzielą wraz z wieloma innymi gatunkami jaszczurek (m.in. Aspidoscelis tigris, Crotaphytus collaris, Phrynosoma platyrhinos, Sauromalus ater, Sceloporus magister, Urosaurus ornatus, Uta stansburiana).

Aktywność

To typowe jaszczurki o nocnej aktywności, ale widywane są również wieczorem jak i krótko po wschodzie słońca. W dzień chronią się w wykopanych norach, jamach czy szczelinach.

Długość życia

Przy prawidłowej opiece mogą dożywać nawet 7-8 lat.

Terrarium

U samców występuje silnie rozwinięty instynkt terytorialny, z tego powodu w zbiorniku trzymamy zawsze tylko jednego samca. Dla grupy hodowlanej tych jaszczurek (samiec i 2-3 samice) terrarium o wymiarach 80x40x40 cm jest już wystarczające. Jako podłoże dobrze sprawdzi się kilkucentymetrowa warstwa drobnego piasku, mieszanka piasku i gliny czy też piasku z domieszką torfu. Nieodzownymi elementami wystroju są kamienie oraz nieduże zasuszone korzenie czy gałęzie. Na wyposażeniu terrarium muszą znaleźć się również kryjówki, które możemy wykonać z kawałków kory, tub dębu korkowego czy z łupin orzecha kokosowego. Aby uatrakcyjnić zbiornik możemy wykonać niezbyt wysokie skałki czy też ściankę strukturalną imitującą łagodne zbocze oraz posadzić rośliny – dobrze sprawdzi się np. Echeveria elegans, Sansevieria trifasciata czy też inne bezcierniowe sukulenty. Zamontowanie w terrarium nocnej żarówki pozwoli nam na obserwację mieszkańców w trakcie ich największej aktywności.

Naczynie z wodą nie jest obowiązkowym elementem wyposażenia (ale też nie zaszkodzi wstawienie niewielkiego poidełka z zawsze czystą wodą) – zapotrzebowanie organizmu na nią czerpią z pokarmu oraz z regularnego spryskiwania wodą zbiornika, zlizując ją z elementów wystroju czy też z szyby.

Oświetlenie

Oświetlamy terrarium 12-13 godzin dziennie. Z racji swego nocnego trybu życia nie wymaga silnego oświetlenia, nie jest również konieczne stosowanie lamp emitujących UVB.

Temperatura

W dzień 25-31°C. Z nocnymi spadkami do 20-22°C.

Wilgotność

Do ok. 40% w dzień, a nocą krótkotrwały jej wzrost nawet do 60-70%. Aby odzwierciedlić naturalne wahania wilgotności między dniem, a nocą jakie zachodzą w ich naturalnych siedliskach należy raz dziennie, wieczorem spryskać wodą terrarium.

Żywienie

W środowisku naturalnym eublefary te żywią się bezkręgowcami – w skład ich diety wchodzą termity, chrząszcze, koniki polne, pająki, a nawet młode skorpiony. W warunkach terraryjnych podstawą diety mogą być wszystkie łatwo dostępne owady karmowe: mniejsze szarańczaki, świerszcze, karaczany. Sporadycznie jako urozmaicenie diety larwy mącznika młynarka, larwy mola woskowego i drewnojady. W okresie od późnej wiosny do jesieni możemy podawać plankton łąkowy (koniki polne i pasikoniki, motyle, pająki) odławiany z miejsc czystych, oddalonych od często uczęszczanych dróg.
Nieodzowna jest suplementacja(w szczególności wapń).

Dymorfizm płciowy

W przypadku tego gatunku z łatwością możemy sami rozróżnić płeć – u samców parzyste wybrzuszenia na spodniej stronie nasady ogona wskazują na obecność hemipenisów. Ponadto w odróżnieniu od samic, na wewnętrznej stronie ud posiadają pory preanalne(w zależności od podgatunku od 6 do 10) oraz dobrze rozwinięte ostrogi po obu stronach nasady ogona, widoczne u dojrzałych osobników (Bartlett&Bartlett 1995, Behler&King 1979, Brennan&Holycross 2006).

Rozmnażanie

Dojrzałość płciową osobniki tego gatunku mogą osiągać już w wieku 10-12 miesięcy. Przed przystąpieniem do sezonu rozrodczego powinniśmy pozwolić naszym eublefarom na kilkutygodniowy odpoczynek zimowy, ze skróconym stopniowo dniem do 6-8 godzin i obniżoną temperaturą 18-22°C (dzień), a noc ze spadkami temperatury nawet do 15-17°C. Już w kilka tygodni po przywróceniu poprzednich warunków mogą nastąpić gody i pierwsze kopulacje. Pod koniec ciąży wstawiamy do terrarium pojemnik z wilgotnym substratem w którym to najprawdopodobniej samica będzie składać jaja.

W kilka tygodni od kopulacji samica Coleonyx variegatus składa 1-2 jaja (u podgatunku nominatywnego mogą zdarzyć się nawet 3 sztuki). Nie należy martwić się w przypadku nawet znacznych różnic w wielkości składanych jaj – świeżo złożone mogą mierzyć od 12,7 mm do 20,8 mm (Y.Werner 1967). W warunkach naturalnych może ich złożyć maks. do 3x w ciągu całego sezonu, natomiast w warunkach terraryjnych nawet powyżej 4 (Brennan, Koenig 2002).

Jajka inkubujemy w wilgotnym substracie – doskonale sprawdzi się perlit czy wermikulit, bądź ich mieszanka. Inkubacja w temperaturze 26-30°C. Wg prof. Y .Wernera (The Hebrew University) inkubowanie jaj w temp. 26,5°C trwa 59-81 dni – tak przynajmniej wynika z opisanych przez Niego doświadczeń w rozmnażaniu tego gatunku w San Diego Zoo.

Wyklute eublefary mierzą poniżej 7 cm długości całkowitej, w kilka dni od wylęgu rozpoczynają pobierać pokarm – mogą to być zarówno świerszcze czy karaczany rozmiarowo dobrane do wielkości maluchów, przy ich odchowie nieodzowna jest regularna suplementacja. Trzymamy je w warunkach zbliżonych do tych jak dorosłe osobniki, zwiększając jedynie wilgotność.

Uwagi

Gatunek efektowny, niezbyt trudny w chowie, oczywiście przy zachowaniu wszystkich wymogów – doskonały wybór zarówno dla początkujących jak i tych bardziej zaawansowanych terrarystów.

Coleonyx variegatus nie jest objęty obostrzeniami prawnymi Konwencji Waszyngtońskiej CITES i nie wymaga rejestracji zakupionych zwierząt.

*Dane dotyczące systematyki (gatunki i podgatunki) zaczerpnięte z ITIS i Reptile Database.

 

Opracowanie i źródła informacji
Janusz Jawor
Na podstawie artykułu U.Kaden, Ivan Vergner ,,POUSTNI GEKONI RODU COLEONYX’’
Akwarium – Terrarium 1984
Poprawki – M.I.R.A.S

Aktualizacja – redakcja jaszczurek.

Na podstawie:
1. Herpetological Review.
2. U.S.National Park Service.
3. A Field Guide to Western Reptiles and Amphibians R.C.Stebbins.
4. Observations on eggs of Eublepharid Lizards Y.Werner.

Liczba wyświetleń: 4030