Corallus caninus – boa psiogłowy

Systematyka

Boa psiogłowy (Corallus caninus Linnaeus, 1758)

Nazewnictwo

Nazwa polska: Boa psiogłowy

Nazwa angielska: Emerald tree boa

Nazwa niemiecka: Die Grüne Hundskopfboa, Grüner Hundskopfschlinger

Nazwa czeska: Psohlavec zelený

Synonimy

Boa canina LINNAEUS 1758: 215
Boa Hipnale LINNAEUS 1758: 215
Boa thalassina LAURENTI 1768: 89 (nomen subst. pro Boa canina LINNAEUS).
Boa aurantiaca LAURENTI 1768: 89
Boa exigua LAURENTI 1768: 89 (nomen substitutum pro Boa hipnale)
Xiphosoma araramboya WAGLER 1824: 45
Xiphosoma caninum — DUMÉRIL & BIBRON 1844: 540
Xiphosoma caninum — JAN 1864
Xiphosoma caninum — LOCKINGTON 1886: 300
Corallus caninus — BOULENGER 1893: 102
Corallus caninus — STIMSON 1969
Corallus caninus — GASC & RODRIGUES 1980
Corallus caninus — STARACE 1998: 94
Corallus caninus — MCDIARMID, CAMPBELL & TOURÉ 1999: 190

źródło reptile-database.org

Długość życia

Około 20 lat.

Wygląd

Corallus caninus charakteryzuje się relatywnie dużą, szeroką głową, bardzo wyraźnie odróżniającą się od szyi. U nasady głowy, przy szyi po bokach znajdują się dwa wyrostki, które prawdopodobnie magazynują energię – głodujące przez dłuższy czas węże tracą te wyrostki. Dalej głowa dość gwałtownie się zwęża, a w miejscu zwężenia znajdują się oczy. Z przodu po bokach znajdują się receptowy termiczne – doskonale widoczne i bardzo czułe. Węże te posiadają termoreceptory zarówno na górnej jak i dolnej szczęce. Ciało caninusa jest stosunkowo grube – najgrubsze ze wszystkich corallus’ów. Jest ono zielonego koloru, na stronie brzusznej występują kolory od kremowego do soczystej żółci. Na grzbiecie występują białe lub szare trójkąty, czasem układające się na wzór zębów piły do drewna. Zakończeniem ciała jest bardzo silny ogon, umożliwiający chwytanie gałęzi i owijanie się dookoła ich w oczekiwaniu na zdobycz.

Wygląd

W zależności od populacji. Węże z dorzecza Amazonki są największe i osiągają 2,5-3 metrów, chociaż zanotowane są przypadki 3,5 metrowych węży. Węże z Peru są drugie co do wielkości i osiągają 1,5-2 metrów. Pozostałe populacje raczej nie przekraczają 1,5 metra.

Występowanie

Rozróżniane są następujące populacje, w zależności od regionu występowania:

Boa z dorzecza amazonki (ang. Amazon Basin): W przeciwieństwie do boa z Guyany, te z dorzecza Amazonki mają zwykle zółtą część brzuszną. Ich ciało jest ciemniejsze i na grzbiecie występuje biały pasek, który bardzo często otoczony jest bardzo delikatną, czarną obwódką. Są to największe węże z gatunku Corallus caninus.
Boa z Ekwadoru: Jest to nieczęsto widywany poza rejonem naturalnego występowania wąż. Charakteryzuje się obecnością na bokach ciała białych plam, ciągnących się wzdłuż całego ciała, które czasami stykają się z częścią brzuszną tego samego koloru.
Boa z Guyany, Surinamu, określany jako populacja północna: Jest to najpopularniejszy w hodowlach wąż z gatunku Corallus caninus. Charakteryzują się bardzo żywym, lecz jaśniejszym odcieniem zieleni. Łuski w okolicy nozdrzy są większe niż u pozostałych populacji. Plamy na grzbiecie mają kształt zębów piły i mają kolor biały bliżej ogona, od strony głowy zaś są zwykle szare. Podbrzusze zwykle jest białe lub kremowe, czasami z żółtym odcieniem. Zdarzają się osobniki z bardzo małą ilością lub praktycznie bez białych czy szarych plam.
Populacja peruwiańska: osobniki z Peru są bardzo podobne do tych z dorzecza Amazonki, jednakże są minimalnie mniejsze. Zwykle charakteryzują się ciemniejszym kolorem zielonym, który bardzo mocno kontrastuje z białymi plamami. Kształt plam jest trójkątny, przechodzący trochę w kształt łzy.

Cechy szczególne

Tak jak wszystkie boa i pytony, Corallus caninus posiada pazurki odbytowe w pobliżu otworu kloakalnego, jednakże ich wielkość jest bardzo zbliżona w przypadku obu płci, w związku z czym jej rozpoznanie jest praktycznie niemożliwe na podstawie wielkości pazurków. Większość młodych caninusów jest pomarańczowych, czerwonych lub w odcieniach żółtego. Zielone młode należą do rzadkości. Różnice w kolorach młodych węży określane są jako polimorfizm młodzieńczy. Tak naprawdę wciąż nie wiadomo do końca dlaczego występują tak duże różnice w ubarwieniu młodych osobników. Jedna z hipotez głosi iż młody wąż upodabnia się do kolorowych, występujących w rejonie Ameryki Centralnej i Południowej żmij. Jako dorosłe nie potrzebują już barw ochronnych, raczej kamuflażu i dlatego stają się zielone. Proces zmiany kolorów z ubarwienia młodzieńczego na ubarwienie osobników dorosłych trwa od 6-20 tygodni. Generalnie, jego zmiana rozpoczyna się w wieku około 6-12 miesięcy, kiedy węże te mierzą 60 cm lub więcej. Nie są znane przypadki węży, które nie przeszły tej zmiany koloru.

Corallus caninus jest wężem typowo nadrzewnym, mającym stosunkowo wolny metabolizm dojrzałość osiąga rok lub dwa lata później niż większość dusicieli.

Aktywność

Boa drzewne są typowymi wężami aktywnymi w nocy.

Synonimy

Żyje w koronach wiecznie wilgotnych lasów deszczowych Ameryki Południowej. Szuka miejsc zacienionych, większość czasu w ciągu dnia spędzając w charakterystycznej pozycji zawinięty na poziomej gałęzi.

Terrarium

W przypadku młodych węży terrarium nie powinno być zbyt duże – wielkość 40-50 litrów będzie wystarczająca na jakiś czas. Terrarium powinno zawierać kilka poziomych gałęzi różnej grubości, zbliżonej do grubości węża. Nowo nabyte węże powinny być pozostawione w spokoju przez 2-3 tygodnie. Dopiero potem zaleca się próbę karmienia. Terrarium powinno być tak skonstruowane aby było odporne na dużą wilgoć, a jako ściółkę należy zastosować materiał który pomoże wilgoć utrzymać. Doskonałym materiałem na ściółkę jest prasowany kokos mielony, dostępny w sklepach zoologicznych w kostkach, wymieszany z piaskiem mniej więcej w stosunku 1:1. Piasek jest bardzo istotny przede wszystkim w przypadku ogrzewania podłogowego, które w terrariach dla węży typowo nadrzewnych zdaje doskonale egzamin, gdyż wąż praktycznie nie schodzi na ziemię. W terrarium wąż powinien mieć kilka osłoniętych miejsc – najlepiej zasłoniętych za pomocą sztucznej roślinności. To pozwoli na przyjęcie odpowiedniej pozycji w ciągu dnia, kiedy węże te praktycznie nie ruszają się i nie zmieniają miejsca swojego położenia. Należą one również raczej do cieniolubnych, w naturze spędzają cały dzień w koronach drzew pomiędzy liśćmi gdzie nie dociera duża ilość promieni słonecznych. Terrarium powinno być wyposażone w kilka poziomych gałęzi różnej grubości, zamocowanych na różnej wysokości. Do takiego terrarium warto zainstalować system zraszający, ze względu na bardzo wysokie wymagania wilgotnościowe. Istnieje powszechne przekonanie iż boa drzewne nie korzystają ze zbiorników wodnych i tylko spijają wodę ze swoich splotów, jednakże udało mi się kilkakrotnie zaobserwować je pijące więc zbiornik ze świeżą wodą jest w terrarium konieczny.

Wielkość terrarium

Idealna wielkość dla dorosłego osobnika to 80x100x120-150cm.

Oświetlenie

Cykl dobowy 12 godzinny.

Temperatura

Temperatura powietrza w terrarium powinna wynosić około 27-28°C w ciągu dnia do około 25°C w ciągu nocy. Najlepiej jest zapewnić gradient temperatury w dzień w zakresie od 25-26°C do maksymalnie 34-35°C bezpośrednio pod lampą grzewczą. W większości przypadków boa drzewne nie będą się wygrzewać pod lampą, potrzebna więc jest temperatura powietrza w terrarium osiągająca 29°C. Należy bardzo uważać na zakres temperatur ze względu na dużą delikatność tego gatunku – w przypadku temperatur przekraczających 35°C lub niższych niż 25°C często następują wymioty.

Wilgotność

Wilgotność powinna przez cały czas wynosić co najmniej 70% – niższa spowoduje odwodnienie węża. Sama jednak wilgotność nie wystarczy, aby zapobiec odwodnieniu – konieczne jest spryskiwanie terrarium w taki sposób aby wąż miał możliwość spijania wody ze splotów ciała oraz umieszczenie pojemnika z wodą pitną. W najlepszym przypadku – wilgotność powinna być najwyższa rano i przed południem, stopniowo spadając do 70-75% wieczorem.

Żywienie

Powszechnie panuje przekonanie iż boa drzewne żywią się praktycznie wyłącznie ptakami. Uważa się iż są one w stanie pochwycić ptaka w locie, a ich długie i ostre zęby umożliwiają przebicie się przez pióra i dokładne złapanie ofiary. Jednakże większość dotychczasowych badań wskazuje iż jest zupełnie inaczej. Boa drzewne żywią się głównie ssakami. Bardzo poważną wskazówką są czułe termoreceptory na głowie węży, które byłyby mało efektywne przy wykrywaniu latających ptaków. Pomimo iż ptaki są również endotermiczne, nie wydzielają jednak takiej ilości ciepła jak ssaki. Robert Henderson (Henderson 1993c) zbadał zawartość żołądków 11 boa drzewnych. W 10 przypadkach znalazł gryzonie, głównie pewien gatunek szczura drzewnego (szczur ryżowy, ang. rice rat). Inni autorzy podają iż dieta boa drzewnych zawiera małe małpy, wiewiórki, szczury, ptaki oraz nietoperze. Długie oraz bardzo ostre zęby prawdopodobnie nie są potrzebne do przebijania się przez pióra, ale do przytrzymania zdobyczy i uniknięcia jej wypadnięcia. Ponieważ boa drzewne mają dość powolny metabolizm, zejście z dużej wysokości byłoby dużą stratą bardzo cennej energii. Kąt pod jakim zęby są umieszczone w szczęce – bliski 90 stopni również zdaje się potwierdzać przypuszczenia iż są one raczej przeznaczone do przytrzymania zdobyczy w trakcie polowania i duszenia niż łapanie ptaków. Moje osobiste obserwacje pokazały iż boa drzewne polują w dość charakterystyczny sposób, uderzając z góry i chwytając ofiarę w okolicy szyi. Zęby zostają wbite w szyję a wąż owija się wokół ofiary dusząc ją. Przez cały czas polowania, duszenia oraz przełykania ofiary boa drzewne wiszą pionowo w dół, trzymając się gałęzi za pomocą bardzo chwytnego ogona. Przełykanie odbywa się w ten sposób iż wąż ustawia sobie ofiarę głową w dół, wciąż trzymając ją w splotach swojego ciała i zaczyna przełykanie od dołu, co minimalizuje ryzyko wypadnięcia ofiary z pyska. W niewoli drzewne boa karmi się raz na dwa tygodnie, jednym gryzoniem. W przypadku dorosłego węża może to być dorosły szczur – ale raczej niezbyt wielki ze względu na powolny metabolizm tych węży. Zaleca się karmienie martwym pokarmem, chociaż czasami dość trudno przekonać drzewnego boa do przyjmowania martwego pokarmu. Młode węże karmi się co 7-10 dni, odpowiednio małym pokarmem. Pierwsze karmienie należy wykonać po co najmniej tygodniu, najlepiej dwóch tygodniach od przeprowadzki. Bardzo często wąż przyjmie pokarm wcześniej, ale w wielu przypadkach może to się skończyć zwróceniem posiłku, ze względu na wciąż przeżywany stres. Przy karmieniu tych węży trzeba się uzbroić w cierpliwość – czasami wydaje się że wąż szuka pożywienia, jest w nocy bardzo aktywny a mimo to nie przyjmie pokarmu od razu. Należy spróbować podać jedzenie raz, następnie drugiego dnia. Jeśli wtedy również nie przyjmie – należy odczekać kilka dni aby dodatkowo nie stresować węża. Są one bardzo czułe na stres, który w takich sytuacjach powoduje dość często wymioty.

Dymorfizm płciowy

Dymorfizm płciowy jest bardzo słabo widoczny – różnica w wielkości pazurków odbytowych jest na tyle mała iż rozpoznanie płci na jej podstawie jest praktycznie niemożliwe. Pewną metodą jest sondowanie.

Rozmnażanie

Wbrew obiegowym opiniom, rozmnażanie boa drzewnych jest dość dobrze poznane. W renomowanych hodowlach, głównie w USA węże te rozmnażają się dość często. Samce osiągają dojrzałość płciową w wieku 3-4 lat, samice zaś w wieku 4-5 lat. Ciąża trwa 7 miesięcy i po niej rodzi się zwykle 3-8 młodych, chociaż znane są przypadki urodzenia 19 młodych. Przygotowanie do rozmnażania polega przede wszystkim na bardzo dokładnej kontroli trzech parametrów: cyklu świetlnego, temperatury oraz wilgotności.

Uwagi

Jest to trudny w hodowli wąż, bardzo rzadki na rynku terrarystycznym ze względu na swoją delikatność, oraz fakt iż jest on umieszczony na tzw. czerwonej liście na której znajdują się najbardziej zagrożone gatunki. Dodatkowo wysoka cena również odstrasza potencjalnych hodowców. Trzeba koniecznie dodać, iż większość osobników pochodzących z odłowu nie przeżywa kilku pierwszych miesięcy, więc zdecydowanie odradzam ewentualny zakup z niewiadomego źródła.

Opracowanie i źródła informacji

Opracował SNAKES na podstawie artykułów Paul’a Huang’a, doświadczeń własnych oraz:

Liczba wyświetleń: 18573