Dendrobates tinctorius 'Azureus’ – drzewołaz niebieski

Dendrobates tinctorius „Azureus” – Dendrobates tinctorius – drzewołaz malarski

Dendrobates tinctorius 'Azureus’ – drzewołaz niebieski

Drzewołazy należą do rzędu neobatrachia (płazów bezogonowych). Niektórzy autorzy klasyfikują drzewołazy do Bufonoidea inni zaś do Ranoidea. Jednak bardziej przekonująca jest przynależność tej grupy płazów do Ranoidea. Posiadają one kilka cech synapomorficznych (wspólnych), są nimi np. występujące chrząstki mostka czy nieprzyrośnięty język.

Najnowsze badania dowodzą że Dendrobates azureus to Dendrobates tinctorius 'Azureus’ czyli odmiana Dendrobates tinctorius.

Nazewnictwo

Nazwa polska: Drzewołaz niebieski, drzewołaz lazurowy, drzewołaz błękitny
Nazwa angielska: Blue Poison Dart Frog, Blue Poison Arrow Frog
Nazwa niemiecka: Der Blaue Baumsteiger, Blauer Pfeilgiftfrosch
Nazwa czeska: Pralesnička azurová

Indianie Tirio nazywają je Okopipi

Systematyka

Królestwo: Zwierzęta Animalia

Typ: Strunowce Chordata

Podtyp: Kręgowce Vertebrata

Klasa: Płazy Amphibia

Rząd: Płazy bezogonowe Anura

Rodzina: Drzewołazowate Dendrobatidae

Rodzaj: Drzewołazy Dendrobates

Gatunek: Drzewołaz niebieski Dendrobates tinctorius (G. Cuvier, 1797)

Długość życia

W środowisku naturalnym dożywają 4-6 lat, w niewoli żyją średnio ok. 10 lat, mogą nawet dożyć do 15 lat.

Wygląd

Grzbiet, boki i brzuch są barwy jasnoniebieskiej, a podgardle i kończyny są ciemnoniebieskie. Ciało pokrywają różnej wielkości czarne plamy i punkty. Nogi zazwyczaj są ich pozbawione. Skóra jest gładka, ale często wewnętrzna powierzchnia ud posiada granulowatą teksturę. Posiadają cztery palce na każdej stopie, z których każdy posiada szeroki spłaszczony, kielichowatego kształtu opuszek.

Dendrobates tinctorius 'Azureus’ jest dużą żabą o wadze ok. 3 g i wielkości od 38 do 45 mm.

Występowanie

Dendrobates tinctorius 'Azureus’ występuje jedynie w południowej części Ameryki Południowej, Surinamie w regionie Sipaliwini Savannah. Zamieszkuje on małe wydzielone obszary leśne otoczone przez suche tereny preriowe podobne do Sipaliwini Savannah na wysokości od 315-430 m.

Cechy szczególne

Dorosłe osobniki nie posiadają uzębienia. Pomiędzy palcami nie występuje błona pławna. Brak ampleksusu. Kijanki posiadają 5 rzędów ząbków rogowych przy pomocy których zeskrobują glony z różnych powierzchni, jak również pobierają pokarm zwierzęcy (są drapieżnikami z instynktem kanibalistycznym). Odbyt u kijanek występuje w tylnej części ciała, pod płetwą ogonową i zajmuje centralne miejsce. U innych gatunków drzewołazów może być przesunięty w prawo lub w lewo.

Ciekawostki

Dendrobates tinctorius azureus jest częścią grupy tinctorius, która obejmuje również Dendrobates auratus, Dendrobates galactonotus, Dendrobates leucomelas, Dendrobates tinctorius i Dendrobates truncatus. W obrębie tej grupy możliwe jest krzyżowanie się osobników poszczególnych gatunków między sobą. Pojawiają się wówczas różne, ciekawe, odmiany barwne. Jednak nie stwierdzono czy takie potomstwo jest płodne.

W jego skórze znajdują się silnie działające alkaloidy pochodzące z pożywienia.
Ich skóra stale pokryta jest lepką wydzieliną, która nie tylko pomaga w utrzymaniu jej odpowiedniej wilgotność, ale również umożliwia kijankom lepsze przyczepienie się do grzbietu rodzica podczas transportu do zbiorników gdzie będą dorastały.

Zachowanie

Dendrobates tinctorius 'Azureus’ są samotnikami. W interakcje z innymi osobnikami wchodzą tylko w czasie walk terytorialnych i w czasie rozmnażania. Dendrobates tinctorius 'Azureus’ przebywa głównie w pobliżu źródła wody, jak np. strumienie. Osobniki tego gatunku są bardzo agresywne zarówno wobec własnego jak i obcych gatunków. Są również bardzo terytorialne, zwłaszcza samce, które znane są z walk o swoje terytorium (rozmiary terytorium są nieznane). Zachowanie Dendrobates tinctorius 'Azureus’ składa się zwykle ze śpiewu, pościgów i walk. Walki występują zazwyczaj pomiędzy osobnikami tego samego gatunku, ale zdarzają się walki pomiędzy samcami i samicami, a rzadko między osobnikami różnych gatunków.

Komunikacja

Niewiele wiadomo na temat komunikacji u tych żab. Jednakże podczas zalotów samce wydają szereg miękkich dźwięków w celu przyciągnięcia samic. Wydają również dużo słabych, cichych dźwięków, ale w jakim stopniu są one używane do komunikacji nie jest do końca wiadome.

Aktywność

Jest bardzo aktywny w ciągu dnia.

Biotop

Preferuje ciemne i wilgotne środowiska w pobliżu małych strumieni z kamieniami pokrytymi mchem. Zazwyczaj przebywa na ziemi, lecz niektóre osobniki były znajdowane na drzewach na wysokości 5m.

Terrarium

Minimalna wielkość terrarium dla trzech drzewołazów powinna mieć wymiary 40x60x60 cm (dł/szer/wys). Jednak im jest większe tym żabki będą się lepiej czuły. Najlepiej trzymać je w grupie 4-10 osobników, w stosunku 2:1 (samce:samice).

Terrarium najlepiej o orientacji pionowej. Najlepiej umieścić w nim basen z wodospadem i strumieniem. Można w nim umieścić granitowe kamienie, korzenie do wspinania się. Należy także zapewnić miejsce gęsto obsadzone roślinami o mocnych liściach, na których będzie mógł siedzieć. Woda powinna mieć temperaturę ok 22-24°C. Wodę wymieniamy codziennie. Najlepsza będzie woda po osmozie zmieszana ze zwykłą wodą wodociągową, która jednak musi odstać w naczyniu przez dobę. Nie należy podawać wody bezpośrednio z kranu. Jest ona po pierwsze za zimna (nasze żabki mogą się przeziębić), a po drugie zbyt twarda. Należy pamiętać, że w środowisku naturalnym nie ma wody wodociągowej tylko deszczówka, która jest miękka i ma zupełnie inny odczyn pH niż woda w kranie. A przecież zależy nam aby stworzyć naszym żabkom warunki zbliżone do tych w środowisku naturalnym.

Na dno możemy wyłożyć warstwę żwirku lub keramzytu i przysypać to torfem, najlepiej kwaśnym. Wtedy przy dużej wilgotności nie będą pojawiały się grzyby. Można też na dno wyłożyć kawałki kory sosnowej. Oczywiście najpierw należy pozbyć się z niej pasożytów i grzybów. Całość można przykryć dębowymi liśćmi i mchem. Liście należy wcześniej wyparzyć we wrzątku aby zabić drobnoustroje i inne pasożyty.

Umieszczamy kilka korzeni różnej wielkości oraz rośliny na różnej wysokości. Z tyłu terrarium najlepiej umieścić wysokie rośliny o mocnych liściach, np. Difenbachia, Dracena, skrzydłokwiat. Świetnie nadają się również rośliny z rodziny Bromeliaceae, np. Guzmania czy Vriesea splendens, w których pomiędzy wiązkami liściowymi zbiera się woda. Jest to świetne miejsce do składania skrzeku dla drzewołazów. Można wykorzystać również paprotki, czy bluszcz.

Dobrze jest umieścić puste orzechy kokosowe z wyciętą dziurą na wejście, które posłuży im jako schronienie, a także do składania skrzeku. Dodatkowo można umieścić pojemniki po filmach fotograficznych jako miejsce składania skrzeku. Do środka nalewamy niewielką ilość wody.

Oczywiście wystrój każdego terrarium zależy od pomysłowości każdego hodowcy i dostępnych funduszy. Można zainstalować, np. wodospad, czy generator mgły, ale to już dla bardziej zamożnych hodowców.

Oświetlenie

Terrarium można oświetlić zwykłą żarówką umieszczoną nad terrarium. Lepiej jednak nadają się do tego świetlówki, ponieważ dają jaśniejsze światło, oświetlają całe terrarium, a nie tak jak żarówka – punktowo. Najlepiej zastosować dwie świetlówki, jedną o barwie białej, drugą o barwie żółtej oraz jedną świetlówkę UV umieszczoną nad siatką wentylacyjną.Oświetlamy przez 12 godzin na dobę. Starajmy się unikać stawiania terrarium w pobliżu okna ze względu na wahania temperatury. A poza tym są to zwierzęta z dna lasu, gdzie stale panuje półmrok.

Temperatura

Temperatura powinna wynosić 28°C w dzień i 22°C w nocy. Zapewniamy ją umieszczając nad terrarium porcelanowy promiennik, punktowo nad jedną częścią terrarium. W ten sposób żabki będą mogły wybrać jakiej temperatury w danej chwili potrzebują.

Odradzałbym użycia kabla grzewczego ponieważ za bardzo wysusza podłoże, które musi być stale wilgotne, a umieszczenie go na tylnej szybie może spowodować przesychanie roślin.

Wilgotność

Wilgotność powietrza nie mniej niż 80%.

Żywienie

Dendrobates tinctorius 'Azureus’ odżywia się owadami. Na wolności w skład jego diety wchodzą mrówki, chrząszcze, muchy, roztocza, pająki, termity, robaki i gąsienice. Związki toksyczne w skórze Dendrobates tinctorius 'Azureus’ znane jako lipofilowe alkaloidy, znajdują się w wysokim stężeniu w ich ofiarach, szczególnie w mrówkach i chrząszczach. Tak, więc, po zjedzeniu toksyczne związki są wchłaniane do skóry i służą jako mechanizm obronny.

W terrarium karmimy je różnym pokarmem. Dla małych, dopiero, co przeobrażonych żabek najlepiej podawać skoczogonki (Colembola). Jest to najlepszy dla nich pokarm z tego względu, że wylęg świerszcza (Acheta domesticus, Gryllus bimaculatus, Gryllus sigillatus) jak również muchy owocowe (Drosophila melanogaster) są dla nich za duże; poza tym świerszcze mogłyby pogryźć małe żabki. Również to, że są to owady dosyć ruchliwe może w dużym stopniu stresować małe żabki.

Dorosłe osobniki bez problemu można karmić większymi świerszczami (Acheta domesticus, Gryllus bimaculatus, Gryllus sigillatus); chętnie zjadają również muchy, mole woskowe, prosionki (Procellio scaber), mrówki (Formicidae), małe mączniki (Tenebrio molitor), wylęg karaczanów (Gromphadorhina portentosa, Blaberus cranifer, Nauphoeta cinerea) i szarańczy (Locusta migratoria, Schistocerca gregaria). Bardzo chętnie polują na wszystkie owady. Oczywiście należy pamiętać o tym, aby podawać pokarm odpowiedniej wielkości, dostosowany do rozmiarów żabek. Owady najlepiej posypywać wapniem i witaminami – szczególnie w pierwszym okresie życia po przeobrażeniu, aby dostarczyć małym żabkom jak najwięcej witamin i mikroelementów do prawidłowego rozwoju.

Karmimy je codziennie. Nawet 48 godzin bez pożywienia może skończyć się dla nich śmiercią.

Dymorfizm płciowy

Samce i samice są dość podobne do siebie. Jednakże samica jest większa i bardziej masywna niż samiec. Samce rzadko kiedy osiągają 40 mm; samice dorastają nawet do 48 mm. Samce mają większe przylgi na palcach, w szczególności na drugim, trzecim i czwartym. U samców są one w kształcie serca, u samic bardziej okrągłe. Kijanka posiada długi ogon, którego używa do poruszania się. Płeć można rozpoznać w wieku 6-8 miesięcy. Zaczynają się rozmnażać w wieku 15-24 miesiące.

Rozmnażanie

Dendrobates tinctorius 'Azureus’ w środowisku naturalnym rozmnaża się tylko raz w roku podczas pory deszczowej (luty i marzec). Samiec zajmuje miejsce na liściu lub skale i zaczyna śpiew w celu przyciągnięcia samicy. Pomiędzy samicami dochodzi często do walk o samca. Samice są wobec siebie dosyć agresywne. Następnie zwycięska samica zaczyna rytualny taniec delikatnie dotykając końca pyska samca i przedniej części pleców. W rytualny taniec mogą wchodzić również przepychanki pomiędzy samicą i samcem. Wreszcie samiec prowadzi samicę do zacisznego miejsca, zazwyczaj osłonionego w pobliżu wody, w celu złożenia i zapłodnienia jaj. U tego gatunku nie występuje ampleksus.

Samica Dendrobates tinctorius 'Azureus’ składa jaja na terytorium samca, który agresywnie ich broni. Zarówno samiec jak i samica zwilżają i utrzymują w czystości miejsce, w którym zostały złożone jaja. Jajami głównie opiekuje się samiec czasem również samica. Samiec dba o to, aby jaja były ciągle zwilżone a niezanurzone w wodzie. Po 14 – 18 dniach wylęgają się kijanki. Samiec następnie przenosi kijanki na plecach do zbiorników z płytką wodą jak np. w bromeliach, pachwinach liści, dziuplach w drzewach. Czasami samica pomaga w transporcie kijanek. Kijanki umieszczane są pojedynczo w celu uniknięcia zjedzenia się nawzajem. Po rozniesieniu przez samca kijanek jego opieka kończy się. Czas potrzebny do metamorfozy waha się w granicach od 12 do 14 tygodni. Samica składa jednorazowo od 5 do 10 jaj.

W terrarium najlepiej zabrać złożony skrzek i samemu się o niego troszczyć. Najczęściej rodzice nie interesują się skrzekiem, a w niektórych przypadkach może nawet dojść do jego zjedzenia. Kijanki przeobrażają się po 84-102 dniach, w zależności od temperatury i składu pokarmu. Optymalna temperatura dla jaj i kijanek wynosi 18-23°C. Po zresorbowaniu ¾ ogona kijanki można przenieść do wspólnego zbiornika. Jest to możliwe tylko na tym etapie, ponieważ zmieniają się ich nawyki żywieniowe i zanikają ząbki rogowe. Można je trzymać w małym akwarium z 1 cm wody i kawałków łupka, połówek doniczek czy orzecha kokosowego. Gdy ogon zostaje całkowicie wchłonięty wodę zastępujemy wilgotnym torfem i wstawiamy pojemnik z wodą, który w ¾ wypełniamy żwirem aby zapobiec przypadkowemu utonięciu. Od 2 miesiąca możemy zacząć naświetlać je promieniami UV w odległości 45 cm przez ok. 15 min raz w miesiącu, w celu zapewnienia prawidłowego rozwoju kości.

Uwagi

Mało płochliwy drzewołaz, którego łatwo można obserwować. Dorosłe osobniki w środowisku naturalnym, w zasadzie nie mają naturalnych wrogów. Wprawdzie polują na nie węże czy pająki ptaszniki, ale toksyny zawarte w skórze drzewołaza skutecznie zniechęcają drapieżniki do polowań na nie.

Dendrobates tinctorius został sklasyfikowany jako gatunek zagrożony (VU D2), znajduje się na czerwonej liście IUCN 2004 i są wymienione w załączniku II konwencji CITES
Opracowanie i źródła informacji
Janusz Płocidem na podstawie własnych spostrzeżeń i obserwacji oraz: