[5]
Loading...
Diplopoda – krocionogi
Krocionogi są kosmopolityczne, występują praktycznie na całym świecie poza obszarami okołobiegunowymi i pustyniami. Większość spośród około 8000 gatunków (w tym największe) zamieszkuje strefę subtropikalną i tropikalną. Pełnią ważną role w ekosystemach jako producenci humusu, przetwarzając martwą materię roślinną.
Mierzące od 2mm do ponad 30 cm ciało krocionogów jest cylindryczne, z wyraźnie zaznaczoną segmentacją. Otwór gębowy osłonięty jest szczękami I pary przekształconymi w gnatochilarium, na którego płatach znajdują się po dwie głaszczki czuciowe. Jako zwierzęta typowo nocne krocionogi mają zredukowane oczy złożone (z 1-90 ocelli), których funkcją jest raczej określanie natężenia światła. Podstawowym narządem zmysłu i orientacji są zbudowane z 6-8 segmentów ruchliwe czułki. Tułów składa się z 11-120 segmentów, z których pierwszy (szyjny) oraz kilka ostatnich segmentów i telson pozbawione są odnóży, pozostałe zaś zwane diplosegmentami wyposażone są w odnóża kroczne (dwie pary na każdym segmencie). W każdym z diplosegmentów znajdują się dwie pary tchawek (u nasady odnóży), a od strony grzbietowej często występują, również parzyste ujścia gruczołów wydzielających substancje odstraszające. W ostatnich segmentach tułowia, pozbawionych odnóży krocznych, u niektórych gatunków występują brodawki z gruczołami przędnymi, których wydzielina służy m.in. samicom do wyściełania komór na jaja.
Chitynowy oskórek krocionogów jest silnie wysycony i utwardzony solami wapnia. Krocionogi w obliczu zagrożenia potrafią błyskawicznie zwinąć się w kłębek zasłaniając brzuszną, miękką część ciała. Dodatkowo bronią się wydzielając gruczołami substancje o intensywnym i bardzo nieprzyjemnym zapachu.
Krocionogi są świetnymi zwierzętami dla początkujących terrarystów, nie mają dużych wymagań, zarówno jeśli chodzi o pokarm, jak i terrarium. Są poza tym dosyć długowieczne – w niewoli zdarza się, że niektóre osobniki dożywają nawet 9 lat.
Systematyka
Typ: stawonogi (Arthropoda)
Podtyp: tchawkowce (Tracheata)
Gromada: wije (Myriapoda)
Dział: przodopłciowe (Progoneata)
Poddział: dwuprzysadkowe (Dignatha)
Podgromada : dwuparce (Diplopoda)
Rząd: Helminthomorpha
Popularne gatunki
Obecnie w hodowlach znaleźć można co najmniej kilkanaście gatunków krocionogów, wśród nich:
- Graphidostreptus virgator – pochodzi z Madagaskaru, jego dorastające do 10-12 ciało jest ciemnobrązowe z pomarańczowymi odnóżami.
- Spirostreptus seychellarum (olbrzym seyszelski) – ten pochodzący z Seszeli gatunek, uznawany jest za największego wśród krocionogów – osiąga długość nawet ponad 30 cm, przy grubości ciała do 2 cm. Jest brunatnoczarny, z czarnymi odnóżami.
Poza tym spotykane są liczne (często nieoznaczone) gatunki z rodzajów: Julius, Rhapidostreptus, Spirolobus, Spirostreptus, Orthophorus, różniące się wielkością i ubarwieniem (od białych, poprzez czerwone, brązowe aż do intensywnie czarnych.
Cechy szczególne
Młode po wykluciu przypominają osobniki dorosłe, ale mają jedynie 3 pary odnóży, kolejne segmenty ciała i odnóża pojawiają się po wylinkach. Krocionogi linieją przez całe życie. Wylinki przechodzą na ogół w ukryciu, zagrzebane w ziemi. Na kilka tygodni przed wylinką przestają żerować i ukrywają się pod ziemią, po wylince przez kilka dni (dopóki nie stwardnieje chitynowy pancerz) przebywają jeszcze w schronieniu, a samą wylinkę zjadają. Większość gatunków osiąga dojrzałość po 2-3 latach. Dorosłe samce są nieco mniejsze od samic – poza tym niestety dymorfizm płciowy jest niewielki. Jedyną znaczącą różnicą jest obecność u samców tzw. gonopodów na pozbawionym odnóży krocznych 7 segmencie ciała. Te haczykowate odnóża kopulacyjne powstały w wyniku modyfikacji odnóży krocznych i służą do przekazywania samicy spermatoforu (mlecznobiały wydłużony pęcherzyk o długości około 3 mm).
Terrarium
Wielkość terrarium powinniśmy dobrać kierując się liczbą osobników i ich wielkością. Dla pary krocionogów o długości 10 cm spokojnie wystarczy akwarium o wymiarach 30 x 20 x 30 cm (dł. x szer. x wys.). Jako podłoże zastosować można mieszankę torfu lub włókna kokosowego z piaskiem, mieloną korą oraz liśćmi bukowymi lub dębowymi – warstwa podłoża powinna mieć 8-10 cm grubości (do podłoża możemy dodać okruchy wapienia lub marmuru – mogące służyć krocionogom za źródła wapnia). Do terrarium możemy włożyć kawałki drewna i płaty kory. Krocionogi są stosunkowo odporne na przesuszenie, niemniej jednak najchętniej bytują w miejscach wilgotnych toteż ważne jest utrzymywanie stosunkowo wysokiej wilgotności podłoża.
Wszystkie bez wyjątku gatunki są zwierzętami nokturnalnymi, tak więc nie jest konieczne intensywne oświetlanie terrarium. Dla większości tropikalnych gatunków temperatura powinna wynosić około 24-27 stopni i może nieznacznie spadać w nocy.
Krocionogi możemy trzymać także w większym pojemniku razem z innymi zwierzętami, np. roślinożernymi jaszczurkami, modliszkami lub straszykami – ważne jest tylko zapewnienie odpowiedniej grubości podłoża i wilgotności.
Przypominające granulat odchody krocionogów są bardzo dobrym nawozem do roślin doniczkowych.
Żywienie
Wszyscy przedstawiciele gromady Diplopoda odżywiają się materią organiczną. Podstawowym składnikiem pokarmu są butwiejące szczątki roślinne, miękkie owoce i korzenie, chociaż krocionogi nie pogardzą też padliną. W warunkach hodowlanych pokarmem może być butwiejące drewno lub kora, owoce, znakomicie sprawdza się także nieco rozmoczona w wodzie sucha karma dla psów lub kotów. Należy oczywiście pamiętać o systematycznym usuwaniu resztek pokarmu, które mogą stać się pożywką dla pleśni.
Rozmnażanie
Są wspaniałymi kochankami, mogą praktycznie całe dnie spędzać w miłosnych uściskach. Samiec owija się wokół samicy i przy pomocy gonopodów przekazuje jej spermatofor. U niektórych gatunków samce składają spermatofor na ziemi, a samica pobiera go sama. Po kopulacji samica zagrzebuje się w ziemi i lepi komorę do której zaczyna składać białe lub żółtawe jajka. U niektórych gatunków składanie jaj trwa nawet kilka tygodni, a samica potrafi złożyć ich nawet 700. Inkubacja trwa około 4-6 tygodni. Młode po wykluciu pozostają pod ziemią. Niektóre gatunki zdolne są do partenogenezy.
Co ciekawe samce niektórych gatunków zdolne do rozrodu są tylko świeżo po wylince, zdarza się bowiem że tracą gonopody (nowe odnóża kopulacyjne są regenerowane dopiero podczas kolejnego linienia).
Opracowanie i źródła informacji
Opracowali: kudlaty & mantid 2003 na podstawie literatury:
Bezkręgowce. Czesław Jura. PWN 1996
Kleintiere im Terrarium. Haltung und Zucht wirbelloser Tiere. Stephan
Kallas, Michael Meyer, Wolfgang Schmidt, Rudiger Lippe. Landbuch Verlag 1996
Encyklopedie Teraristiky. Eugene Bruins. Rebo Productions 1999.
Życie zwierząt. Bezkręgowce. Alfred Brehm. PWN 1968.
Liczba wyświetleń: 14301
