Eunectes notaeus – anakonda żółta

Nazewnictwo

Nazwa polska: Anakonda żółta, anakonda paragwajska, anakonda południowa

Nazwa angielska: Yellow anaconda, Paraguayan anaconda

Nazwa niemiecka: Gelbe Anakonda, Paraguay-Anakonda, Südliche Anakonda

Nazwa czeska: Anakonda žlutá

Synonimy

Eunectes notaeus COPE 1862: 70
Eunectes murinus PERACCA 1895 (nec LINNAEUS)
Eunectes wieningeri STEINDACHNER 1903
Eunectes notaeus — KAHL et al. 1980: 207
Eunectes notaeus – CEI 1993
Eunectes notaeus — LEYNAUD & BUCHER 1999: 14
Eunectes notaeus — MCDIARMID, CAMPBELL & TOURÉ 1999: 201

Systematyka

Domena	Eukaryota – eukarionty
Królestwo	Animalia – zwierzęta
Typ	Chordata – strunowce
Podtyp	Vertebrata – kręgowce
Gromada	Sauropsida – zauropsydy
Podgromada	Diapsida – diapsydy
Nadrząd	Lepidosauria – lepidozaury
Rząd	Squamata – łuskonośne
Podrząd	Serpentes – węże
Infrarząd	Alethinophidia
Rodzina	Boidae – dusicielowate, dusiciele
Podrodzina	Boinae
Rodzaj	Eunectes
Gatunek	Eunectes notaeus – anakonda żółta (Cope, 1862)

Wygląd

Anakonda żółta ma dość masywne ciało. Jest ono koloru żółtego, czasem wpadającego w żółto-szary. Na grzbiecie czarne owalne plamy, na bokach plamy te są mniejsze. Brzuch biało-szary czarnymi plamkami. Głowa mało wyodrębniona od reszty ciała. Nozdrza i oczy umieszczone są wyżej niż u innych węży, umożliwia to lepsze ukrycie w wodzie, gdy wąż płynie lub zanurzony czeka na ofiarę, wystawiając tylko nozdrza i oczy ponad powierzchnie wody jak np. krokodyle. Ogon dość długi i cienki. Źrenice wyraźnie pionowe. Duże podobieństwo do tego gatunku obserwujemy u anakondy Conant`a (Eunectes deschauenseei).

Wygląd

Anakonda żółta (Eunectes notaeus Cope, 1862) to mniejszy kuzyn największego (a ściślej najmasywniejszego) węża Świata – anakondy zielonej (Eunectes murinus). W naturze dorasta do 3,5 m, ale są doniesienia literaturowe o osobnikach 4 metrowych. Natomiast informacje o 5 metrowych anakondach żółtych należy w bajki włożyć, bo jest to najprawdopodobniej pomyłka z zieloną kuzynką lub pomiar martwego osobnika czy jego skóry (wtedy długość wzrasta nawet o 1/3). W hodowli terraryjnej dorasta 3 m i z rzadka ten rozmiar przekracza. Samce są mniejsze od samic i dorastają najczęściej do 2,5 m.

Długość życia

Jak większość gatunków z rodziny dusicieli są to długowieczne gady i istnieją potwierdzone doniesienia o osobnikach przeżywających w terrariach ponad 20 lat. Najczęściej w hodowli terraryjnej osiągają wiek ponad 15 lat.

Występowanie

Gatunek ten występuje w Ameryce Południowej m.in. w takich krajach jak Argentyna, Brazylia, Boliwia, Paragwaj i Urugwaj. Anakondy najczęściej spotykane są w pobliżu zbiorników wodnych gdzie polują na ptaki, gryzonie, jaszczurki, ryby. Węże te bardzo dużo czasu spędzają w wodzie odpoczywając po polowaniu i trawiąc pokarm.

Cechy szczególne

Jest to przedstawiciel dusicieli o uzębieniu aglypha, a więc swoje ofiary łapie za głowę (najczęściej) licznie uzębioną paszczą i obezwładnia w splotach swojego ciała. Śmierć następuje z powodu utopienia lub uduszenia, bo silne mięśnie węża blokują ruchy oddechowe ofiary. Anakondy są głównie biernymi myśliwymi i zanurzone pod wodą wystawiają tylko oczy i nozdrza nad jej powierzchnie, czekając nad nadchodzącą zwierzynę przychodzącą ugasić pragnienie. Anakondy znakomicie pływają i nurkują (potrafią zanurkować nawet na 10 – 15 minut), dzięki czemu doskonale wykorzystują prawo Archimedesa dla swego masywnego ciała. Ogólnie opisując anakondy przejawiają one znaczną agresję wobec napastników i nawet po obfitym posiłku należy ostrożnie się z nimi obchodzić. W naturze po obfitym posiłku wylegują się wzdłuż brzegów rzek i wygrzewają w słońcu przyspieszając swój metabolizm.

Aktywność

Anakonda żółta to wąż nocny, ale i w dzień przemieszcza się, by uciec od palących promieni słonecznych. Jej aktywność jest największa w wodzie, gdzie znacznie zmniejsza się „opór”, jaki stawia duża waga węża. Aktywna jest także na lądzie, jednak prędkość anakondy poza środowiskiem wodnym jest zdecydowanie mniejsza. W warunkach chowu terraryjnego anakondy uaktywniają się pod wieczór i trwa to przez kilka godzin nocnych. W ciągu dnia najczęściej przebywają w basenie lub na podłożu w ukryciu, ale wzmożony ruch wokół terrarium może sprowokować ja do aktywności.

Biotop

Anakonda żółta spotykana jest przede wszystkim na terenach podmokłych w tropikalnych lasach deszczowych, podmokłych łąkach, bagniskach i rozlewiskach rzek. Preferują wody stojące, choć często wykorzystują do „transportu” cieki o szybszym nurcie. Niekiedy brak pożywienia skłania je do odwiedzenia suchszych okolic, ale utrudniona lokomocja sprawia, że szybko z nich wraca w bardziej mokre okolice.

Terrarium

Typu wilgotnego naśladujące dno lasu tropikalnego. Jako podłoża najlepiej wykorzystać włókno kokosowe (lignocel), bądź też torf odkwaszony, ale można także użyć trocin, gazet i innych materiałów. Odradzam stosowania żwirku i piasku, ponieważ zanieczyszczenia gromadzą się miedzy ich ziarnami, są dość ciężkie i mogą spowodować uszkodzenie skóry gada, a połknięte przypadkowo wraz z pokarmem mogą wywołać dolegliwości żołądkowo -jelitowe z niedrożnością jelit (zwłaszcza młodych osobników) włącznie. Na dnie kilkunastocentymetrowa warstwa podłoża powinna zawierać strefę wilgotną (ok 2/3 powierzchni) oraz suchą – dzięki temu wąż będzie mógł wybrać odpowiadające mu miejsce. Terrarium powinno być wyposażone w duży zbiornik z wodą – basen, taki, aby cały wąż mógł się w nim zanurzyć i z pewną swobodą po nim poruszać. Bardzo ważna jest częsta i regularna wymiana wody w basenie, bo anakondy często oddają do niej nieczystości, dlatego basen powinien być łatwo dostępny, by wymiana wody mogła być szybko i łatwo wykonana, bez narażania siebie na atak węża i zbytniego niepokojenia podopiecznego. Dobrze jest pomyśleć o podłączeniu basenu do systemu kanalizacji. W terrarium nie należy zapomnieć umieścić kryjówki w postaci skrzyń, wydrążonych pni itp, aby wąż mógł się tam schować i nie narażać na stresy z zewnątrz. W terrarium powinien znajdować się również jakiś korzeń, który ułatwi wężowi zrzucenie wylinki.

Wielkość terrarium

Duży i masywny wąż to i duże, bardzo solidne terrarium (niestety w statystycznym polskim „M” w bloku nie ma warunków dla zapewnienia minimum dla wymagań wielkości terrarium dla anakond żółtych). Minimum to długość 1/2 długości węża, a szerokość i wysokość pomieszczenia 1/3 długości węża. Dla młodego osobnika na rok czasu starczy terrarium 100/40/40 cm. Jednak należy pamiętać, że młody osobnik, który ma 40 cm, w ciągu roku może mierzyć ponad 1 m! I będzie trzeba mu zapewnić przynajmniej terrarium o wymiarach 200/100/100. Dla kilku osobników jeszcze większe powiększone o 50 cm w każdym wymiarze.

Temperatura

W ciągu dnia w różnych miejscach terrarium utrzymujemy temperaturę 26-32°C, w nocy może spadać do 26 – 24°C. Wodę w basenie podgrzewamy do temp 26-28°C (najczęściej wystarczy pod basenem umieścić kabel grzewczy). Do ogrzewania najczęściej używamy promienników o żarówkach o tak dobranej mocy, by w terrarium panowała wymagana temperatura. Powinny one dawać punktowe oświetlenie, gdyż anakondy jako zwierzęta o aktywności zmierzchowej i nocnej nie lubią intensywnego oświetlenia. W nocy do ogrzewania terrarium wykorzystujemy najczęściej terrarystyczne kable grzewcze ukryte w podłożu przed dostępem gadów celem uniknięcia ich poparzenia

Wilgotność

Z uwagi na tryb życia i występowanie anakonda żółta wymaga wysokiej wilgotności na poziomie 70 – 80%. W utrzymaniu jej pomaga podgrzewany basen (duża powierzchnia parowania) i częste zraszanie całego terrarium świeżą, letnią wodą przynajmniej raz dziennie. Można też podlać podłoże wodą. Ze względu na wysoką wilgotność ważna jest także doskonała wentylacja terrarium, bo „stojące” wilgotne i ciepłe powietrze sprzyja rozwojowi grzybów, drobnoustrojów, które nie tylko niszczą sprzęt i terrarium, ale także sprzyjają rozwojowi schorzeń jego mieszkańców. Dlatego przynajmniej połowa powierzchni ścian terrarium powinna być przepuszczalna, czyli być zbudowana z siatki, otworów i kratek wentylacyjnych. Ze względu na wysoką wilgotność i temperatury w terrarium należy zawsze szybko usuwać zanieczyszczenia organiczne (odchody, wylinki) zapobiegając ich rozkładowi grzybiczemu czy bakteryjnemu.

Żywienie

Młode anakondy można żywić małymi i średnimi myszami. Później można zacząć karmić szczurami, świnkami morskimi, a dorosłe można karmić królikami. Jest to wąż bardzo żarłoczny i zje pokarm o każdej porze dnia, przyjmuje pokarm także w czasie wylinki, ale należy unikać tego, bo najedzony gad może mieć problemy ze zrzuceniem starego naskórka. Zjada żywe jak i wcześniej ubite zwierzęta. Można także podawać im całe ryby słodkowodne (płocie, karasie) oraz kurczęta. Pamiętać jednak należy, że po takim pokarmie odchody węzy mogą być bardziej upłynnione, co jest naturalnym zjawiskiem. Przy karmieniu należy zachować szczególną ostrożność ze względu na możliwe wzmożenie agresji węży. Zawsze (!!!) należy podawać zwierzęta karmowe przy pomocy długich pęset, peanów, chwytaków. Powinno się zachować baczną uwagę podczas karmienia większej ilości osobników w terrarium, by uniknąć złapania tej samej ofiary i wzajemnego pokąsania lub nawet uduszenia walczących o smakowity kąsek węży. Młode osobniki karmimy dwa razy w tygodniu, podrostki raz na tydzień, 10 dni, natomiast dorosłe sztuki można karmić co dwa tygodnie, albo i rzadziej (wszystko zależy od płci, kondycji i cyklu życiowego gada). Preferuje się karmienie kilkoma sztukami zwierząt pokarmowych do syta.

Dymorfizm płciowy

Samice są większe i masywniejsze od samców. Samce posiadają także dłuższe i bardziej widoczne pazurki odbytowe. Płeć dla większej pewności należy sprawdzać przez sondowanie. Zabiegu tego powinien dokonać doświadczony terrarysta. U samców sonda wchodzi w nasadę ogona na 5 – 7 (a czasami nawet na 9) łusek podogonowych, u samic najwyżej na 4 łuski podogonowe. U bardzo młodych osobników doświadczona osoba może wykonać wypychanie półprąci, u samców wychodzą one bez problemów i samic takiego efektu nie będzie.

Rozmnażanie

Gatunek ten jest dużo częściej rozmnażany w niewoli niż jego zielone kuzynki. M. in. dlatego, że jest częściej hodowany przez w amatorskich hodowlach z powodu osiąganych mniejszych rozmiarów i mniejszej agresji. Samica dojrzewa po około 4 latach (po osiągnięciu około 200 cm), natomiast samce w wieku 3 lat (przy długości 150 cm). Gody następują od października do kwietnia (w naturze pora deszczowa). W naturze zaloty mogą trwać do kilku miesięcy, natomiast w terrarium stymulujemy je skracając cykl oświetlenia do 8 godzin oraz obniżając temperaturę. Ciąża trwa do 6 miesięcy. Po tym okresie, samica wydaje na świat młode w ilości 20 – 40 sztuk. Młode po urodzeniu mają ok. 45 cm. Wyglądają jak dorosłe osobniki tylko mają wyraźniejsze i ciemniejsze wzory. Są bardzo kąśliwe nawet wobec siebie, dlatego dobrze jest je rozdzielić do większych terrariów po kilka sztuk.

Uwagi

Anakonda żółta, tak jak jej większa kuzynka – anakonda zielona (Eunectes murinus), jest wężem wykazującym zwiększoną agresję. I choć nie wszystkie osobniki kąsają „wszystko, co się rusza w ich okolicy” to należy zawsze zachować rozwagę przy manipulacjach z nimi nawet, gdy mamy do czynienia z małymi osobnikami. Zwłaszcza młode osobniki instynktownie kąsają wszystko dookoła broniąc się instynktownie przed potencjalnymi „drapieżnikami”. W miarę obcowania z człowiekiem i jego otoczeniem anakondy przyzwyczajają się do nich i są mniej agresywne. Ale zawsze należy pamiętać, że agresja jest cechą osobniczą, a nie tylko gatunkową, jeśli wąż będzie mieć zapewnione odpowiednie bezstresowe warunki mamy szanse na posiadanie spokojnego osobnika. Przed zakupem warto się zastanowić czy podołamy takiemu wyzwaniu. Stwierdzenie typu „dam sobie radę” raczej nie sprawdzi się przy tym gatunku, szczególnie przez początkującego terrarystę. Jest to duży i silny wąż, więc nie należy bagatelizować zagrożenia z jego strony, zwłaszcza w momencie karmienia, godów i porodu. Przyjmuje się zasadę, że przy przenoszeniu węża powyżej trzech metrów długości na każdy jego metr powinien przypadać jeden dorosły człowiek i tej zasady radzę się trzymać. Także obsługę tak dużych osobników warto zabezpieczyć towarzystwem kogoś silnego. Istnieje pogląd, że anakonda żółta nie przyjemnie pachnie. Wynikać to może z po pierwsze diety węża – jeśli ktoś karmi węża rybami czy kurczakami to jego odchody są nieco luźniejsze i przez to bardziej „trącą”. Po drugie anakonda głównie przebywa w wodzie, gdzie także się wypróżnia. Wystarczy kilka godzinek, by podgrzana do ponad 20 stopni zmieszana z wężowymi odchodami spowodowała nieprzyjemny fetor. Jednak jeśli sprzątamy nieczystości z terrarium i wymieniamy wodę bezpośrednio po jej zanieczyszczeniu, to nie będziemy mieli takiego problemu.

Opracowanie i źródła informacji

Krzysztof Friszke (TylerPL) i Bart – IroNKapeL na podstawie poniższej literatury:
„Życie zwierząt: ryby, płazy, gady” Alfred Brehm
internet
Opis uzupełnił i poprawił Witold „Wiciu” Borkowski na podstawie poniższej literatury, doświadczeń własnych oraz innych hodowców
Bartlett, Boas. A complete owner manual
Cooper J. C., Zwierzęta symboliczne i mityczne
Juszczyk W., Gady, płazy – mały słownik zoologiczny
Kocian M., Hroznyśi a krajty
Petzold H., Die anakondas
Walls, The Living Boas
Wengler W., Reisenschlangen
¹ http://reptile-database.reptarium.cz/species.php?genus=Eunectes&species=notaeus

Liczba wyświetleń: 12907