[51]
Loading...
Euprepiophis mandarinus – wąż mandaryński
Euprepiophis mandarinus (Cantor, 1842) to prawdziwy klejnot spośród azjatyckich węży. O smukłej budowie, z niewielką głową, delikatnie odznaczającą się od reszty ciała. To gatunek wykazujący znaczną różnorodność pod względem osiąganych rozmiarów – do jednych z najmniejszych należą osobniki z chińskiej populacji – z prowincji Hunan, a największe pochodzą z terenów Wietnamu. Równie zmienna jest kolorystyka ubarwienia; mogą też różnić się wzorem na grzbiecie. Oczy średniej wielkości, z okrągłą źrenicą; tęczówka w kolorze od ciemnobrązowego po czarny. O ubarwieniu bazowym w różnych odcieniach szarości – od jasnoszarego po czerwono-szary, z rysunkiem wzoru w części grzbietowej zazwyczaj składającym się z wyraźnych, czarno ubarwionych rombów, z żółtymi jego krawędziami oraz żółtym środkiem; na głowie naprzemienne, żółte i czarne pręgi, w tym tworzące rysunek szewronu. Strona brzuszna jasno zabarwiona, często żółtawa, na tym tle mogą też występować ciemne (czarne) znaczenia (Bartlett & Bartlett, 2006).
Euprepiophis mandarinus mogą dorastać średnio do 130 cm. W 2004 r. niemiecki herpetolog Andreas Gumprecht poinformował o znalezieniu rekordowo dużego przedstawiciela gatunku – była to samica z wietnamskiej populacji, która mierzyła aż 185 cm, z wagą 750 gramów (Gumprecht, 2004).
Nazewnictwo
Nazwa polska: Wąż mandaryński
Nazwa angielska: Mandarin Ratsnake
Nazwa niemiecka: Mandarinnatter
Synonimy
Coluber mandarinus CANTOR 1842: 483
Coluber mandarinus — BOULENGER 1894: 42
Ablabes pavo ANNANDALE 1912 (fide SMITH 1943)
Elaphe mandarinus STEJNEGER 1925
Elaphe takasago TAKAHASHI 1930
Holarchus roulei ANGEL & BOURRET 1933 (fide SMITH 1943)
Elaphe mandarina — SMITH 1943: 157
Elaphe mandarinus — FLECK 1985
Elaphe mandarina — DAS 1996: 56
Elaphe mandarina — SCHULTZ 1996
Euprepiophis mandarinus — UTIGER et al. 2002
Euprepiophis mandarinus — GUMPRECHT 2003
źródło reptile-database.org
Systematyka
Gromada: Reptilia – gady
Podgromada: Lepidosauria – lepidozaury
Rząd: Squamata – łuskonośne
Podrząd: Serpentes
Rodzina: Colubridae
Podrodzina: Colubrinae
Rodzaj: Euprepiophis
Gatunek: Euprepiophis mandarinus
Na podstawie analizy DNA, w 2002 roku 3 gatunki zostały wydzielone z rodzaju Elaphe i są obecnie przedstawicielami rodzaju Euprepiophis (Utiger i współ., 2002):
1. Euprepiophis conspicillata (Boie, 1826)
2. Euprepiophis mandarinus (Cantor, 1842)
3. Euprepiophis perlacea (Stejneger, 1929)
Odmiany barwne
U Euprepiophis mandarinus obecnie rozpoznajemy tylko parę odmian barwnych – hypomelanistic, patternless (praktycznie nie dostępne w ofertach), axanthic oraz selektywne odmiany takie jak „red phase” i „high yellow”.
Inną kwestią są odmiany terytorialne, które różnią się wzorami, rozmiarem oraz brakiem lub mniejszą ilością danej barwy.
Znane występujące formy terytorialne:
Vietnam – dużo żółtego barwnika, zredukowany czerwony, osobniki potrafią być dwa razy większe od węży występujących na innych terytoriach!
To właśnie w Wietnamie występuje wersja „Axanthic”, której młode rodzą się w takim samym kolorze jak „klasyczne”, a po roku zaczynają „blaknąć” i stopniowo stają się czarno-białe.
Od tej formy także selektywnie utworzono „hi yellow” – nie powinna ona zawierać ani czerwonej ani szarej barwy. Jedynie czerń i żółć.
Sichuan (Chiny) – brak czerwonego barwnika – żółty występuje w „trapezach” (grubo podkreślonych czarnym) i nieco pomiędzy, zaś poza wzorami dominuje barwa szara.
Hunan (Chiny) – brak czerwonego barwnika, szary i żółty, który „wgryza się w czarny” dominują, a „trapezy” na grzbiecie są szersze niż u innych odmian
Yunnan (Chiny) – dużo czerwonego barwnika, w miejscach gdzie zwykle występuje szary przebija go czerwień, żółty mocno zredukowany, na koszt czarnego
Występowanie
Obszarem występowania węży mandaryńskich jest Azja Południowo-Wschodnia, obejmując swoim zasięgiem Chiny (wraz z Tybetem), Wietnam, Laos, Birmę (Myanmar) oraz Indie. Występują w zróżnicowanych siedliskach, preferując te bardziej wilgotne i chłodne tereny – od ok. 300 do 3000 m n.p.m.
Biotop
Są przede wszystkim mieszkańcami dna deszczowych lasów wyżynnych i górskich, spotykane na polach ryżowych i plantacjach w pobliżu zbiorników i cieków wodnych. Wąż mandaryński jest gatunkiem o niezwykle skrytym, w dużej mierze podziemnym trybie życia.
Aktywność
To węże o aktywności głównie w porze zmierzchu, ale widoczne są również we wczesnych godzinach porannych.
Cechy szczególne
Gatunek uważany za dość delikatny i dość wysokim stopniu pobudliwości. Mogą zdarzyć się też osobniki o wyższym niż zazwyczaj stopniu agresji, które potrafią zaatakować aczkolwiek nie stanowi to żadnego zagrożenia dla opiekuna.
Bardzo lubią się zakopywać – w naturalnym środowisku znaczną część swego życia spędzają zarówno w swoich podziemnych kryjówkach jak i przeszukując nory innych zwierząt w poszukiwaniu pokarmu.
Długość życia
Mogą dożywać do ok. 15 lat.
Żywienie
W skład ich diety w środowisku naturalnym wchodzą przede wszystkim małe ssaki – ryjówki, gryzonie, sporadycznie jaszczurki oraz ich jaja. W warunkach niewoli podstawą diety węży mandaryńskich będą gryzonie karmowe. Pomimo osiąganych rozmiarów węże te preferują mniejszą zdobycz – dorosłym osobnikom zamiast jednej, dorosłej myszy lepiej jest podać posiłek składający się np. z kilku osesków szczurzych. W przypadku młodych węży dość częstym zjawiskiem jest ich wybredność pokarmowa. Zazwyczaj nie są zainteresowane nieruchomym, martwym i nieatrakcyjnym dla nich – bo prawie pozbawionym zapachu pokarmem. Sprawdzonym sposobem aby nakłonić młode węże do jedzenia jest wysmarowanie osesków trocinami przesiąkniętymi moczem gryzoni o tzw. „mysim zapachu”. Tak przygotowane, wydzielające intensywny zapach oseski z pewnością spowodują u takich węży znacznie większe zainteresowanie, ułatwią im ponadto namierzenie zdobyczy co zwiększy szansę na spożycie. Często skutecznym sposobem na karmienie jest umieszczenie pojemniczka z gryzoniem pod torfem, z dostatecznym otworem tak, aby wąż podczas swych wędrówek po tunelach torfowych mógł do niego się dostać – chodzi o zainicjowanie „karmienia pod ziemią”.
Nie należy przesadzać z ilością jak i częstotliwością podawania pokarmu – przy zbyt obfitym karmieniu węże mandaryńskie narażone są na dość szybkie otłuszczenie co może być przyczyną dysfunkcji narządów wewnętrznych, a konsekwencją długotrwałego takiego stanu rzeczy będzie przedwczesny zgon.
Młodziutkie osobniki – w fazie najszybszego rozwoju karmimy co ok. 5 dni, podrostki z częstotliwością 1x na 10 dni, a dorosłym wystarczy podawać pokarm raz na 2 tygodnie.
Warto mieć świadomość, że węże po wykluciu w wielu przypadkach nie chcą przyjmować pokarmu bez uprzedniego zimowania. Tak – należy zimować noworodki, gdyż w naturze właśnie po zimowaniu zaczynają przyjmować pokarm. Ja daję sobie około 4 tygodnie prób rozkarmienia po urodzeniu bez zimowania, i te osobniki które nie jedzą zimuję.
Terrarium
W przypadku tego gatunku najważniejsza jest powierzchnia dna zbiornika. Najlepszym rozwiązaniem wydaje się być chów tych węży pojedynczo, łącząc je w pary jedynie w sezonie rozrodczym. Oczywiście można też utrzymywać je w parach czy grupach przez cały rok, ale w takim przypadku należy zwracać baczną uwagę na to czy wszystkie pobierają pokarm i czy samiec nie zamęcza samic. Dla dorosłego osobnika terrarium o wymiarach 100x50x50 cm (dł.x szer.x wys.) będzie już odpowiednie. Jako podłoże dobrze sprawdzi się gruba, co najmniej kilkucentymetrowa warstwa luźnego substratu, umożliwiająca tym wężom rycie i zakopanie się w podłożu. Ja stosuję torf kokosowy pomieszany z wermikulitem. Warto także dodać substrat z mchu torfowca, a to ze względu na jego właściwości bakterio- jak i grzybobójcze. Uzupełnieniem wystroju może być roślinność – zarówno ta naturalna jak i sztuczna oraz płaski kamień jako miejsce do wygrzewania się oraz korzeń czy też gałąź, choć trzeba podkreślić, że pomimo posiadania umiejętności wspinania się to węże te rzadko z niej korzystają. Nieodzownym elementem wyposażenia będzie naczynie z czystą wodą – Euprepiophis mandarinus w warunkach terraryjnych chętnie załatwiają swe potrzeby fizjologiczne właśnie w wodzie, stąd konieczność częstej jej wymiany (obowiązkowo po każdej defekacji!). Równie ważne jest przygotowanie dla nich kryjówki wypełnionej wilgotnym mchem torfowcem- najprostsze możemy wykonać z plastikowego pojemnika.
Oświetlenie
Ok. 10-12 godzin dziennie – nie wymagają silnego źródła światła.
Temperatura
Euprepiophis mandarinus nie należy do gatunków wymagających wysokich temperatur – wystarczające będą na poziomie 21-24°C w ciągu dnia, punktowo – np. pod promiennikiem do ok. 28°C (dostęp do wyższej temperatury pozwoli na możliwość wygrzania się wężom i będzie mieć z pewnością pozytywny wpływ na prawidłowy przebieg procesu trawienia pokarmu u naszych podopiecznych). Zamiast promiennika może być też kamień grzewczy (kontrolowany termostatem, aby za mocno się nie nagrzewał) lub kabel grzewczy na małym odcinku terrarium. Nocne obniżenie temperatury do ok. 18°C. W przypadku mniejszych terrariów, aby promiennik/żarówka punktowa nie zwiększały zbyt mocno temperatury w całym terrarium – dobrym pomysłem będzie mały odcinek kabla grzewczego/mata/skałka podłączona pod termoregulator.
Wilgotność
Na poziomie około 65%,w wilgotnych kryjówkach z mchem torfowcem 80%.
Dymorfizm płciowy
Dojrzałość płciową osobniki tego gatunku uzyskują w wieku powyżej 3 lat. Samce są mniejsze i bardziej smukłej budowy niż samice. Z szerszą nasadą ogona u samców – wynika to z obecności podwójnego narządu kopulacyjnego – hemipenisów. Ponadto ogon u samców jest dłuższy o ok. 1/3.
Płeć możemy również określić przy pomocy sondowania, ale czynność ta powinna być wykonana z dużą dozą ostrożności – niewprawne jej wykonanie może stać się przyczyną bezpłodności naszych podopiecznych. Kolejną, ale również pociągającą za sobą (mniejsze) ryzyko metodą jest wyciskanie – „popping”, stosowany jedynie w przypadku młodziutkich osobników. Najbezpieczniejsze metody rozróżniania płci to badania diagnostyczne przeprowadzane przez doświadczonego lekarza weterynarii – specjalisty od gadów, których jak wiemy jest niewielu.
Rozmnażanie
Nieodzownym warunkiem stymulującym rozród u Euprepiophis mandarinus jest poddanie ich 3 miesięcznemu okresowi zimowego spoczynku, ze stopniowym obniżaniem temperatury do poziomu 10-11°C. Do zimowania powinny przystąpić węże zdrowe i w dobrej kondycji. Należy pamiętać, aby przed rozpoczęciem zimowania nie karmić węży przez okres 3 tygodni, i zadbać o to by podeszły do niego wypróżnione. W kilka tygodniu po przywróceniu pierwotnych wartości w zbiorniku powinien rozpocząć się czas godów uwieńczony kopulacjami. W 6-8 tygodni od kopulacji samica składa od 3 do 12 jaj. Jaja przenosimy do wcześniej przygotowanego inkubatora. Czas inkubacji w temperaturze 25-26°C trwa od 45 do 60 dni.
Okres godów to czas rytualnych walk toczonych przez samce o możliwość zapłodnienia samicy. W warunkach niewoli dołączenie do pary drugiego samca może być dodatkowym czynnikiem stymulującym rozród.
Wyklute wężyki mogą mierzyć ok. 25-30 cm (w przypadku populacji wietnamskiej nawet do ok. 40 cm), przenosimy je do niedużych terrariów/pojemników ze skromnym wystrojem; jako podłoże możemy wykorzystać sphagnum, torf czy włókno kokosowe. Konieczne jest też zapewnienie możliwości ukrycia się wężykom – choćby w postaci plastikowego pojemnika wypełnionego mchem torfowcem oraz stałego dostępu do wody.
Uwagi
Zła reputacja Euprepiophis mandarinus, dotycząca wyjątkowo trudnego chowu jak i wysokiego wskaźnika ich śmiertelności ma swoje uzasadnienie w przypadku osobników pochodzących z naturalnego środowiska. Ogromny stres spowodowany samym odłowem, tragiczne, długotrwałe warunki przetrzymywania jak i transportu, brak elementarnej wiedzy na temat potrzeb tego gatunku i to zarówno u importerów jak i kupujących, odwodnienie oraz wysoki poziom zapasożycenia sprowadzanych węży powodowały zgon, w krótkim czasie od zakupu. Aby móc cieszyć się przez lata obcowaniem z tym niezwykle pięknym gatunkiem wybierajmy jedynie osobniki urodzone w niewoli z którymi sprawa wygląda już zupełnie inaczej, nie są już aż tak wrażliwymi, nerwowo reagującymi wężami. Również adaptacja do nowych warunków nie będzie stanowić większego problemu. Wszelkie ewentualne problemy zdrowotne węży urodzonych w niewoli są jedynie konsekwencją braku zapewnienia odpowiednich warunków chowu przez opiekunów, lub wad genetycznych danego osobnika, czy zwierząt karmowych z niewiadomego pochodzenia.
Opracowanie i źródła informacji
Adam Czajor „Adams” (www.ilovesnakes.pl) & redakcja węży na podstawie własnych doświadczeń w chowie oraz m.in.
Ratsnake Foundation
Literatura:
- Klaus-Dieter Schulz „A Manograph of the Colubrid Snakes of the Genus Elaphe Fitzinger”
- Klaus-Dieter Schulz „Old World Ratsnakes”
Liczba wyświetleń: 9324
