Eurycantha calcarata – straszyk nowogwinejski

Systematyka

Straszyk nowogwinejski – PSG 23 (Eurycantha calcarata Lucas, 1869)

Nazewnictwo

Nazwa polska: Straszyk nowogwinejski

Synonimy

Eurycantha diabolus, Eurycantha sifia, Eurycantha willeyi

Długość życia

Długość życia tych owadów zależy od warunków w jakich żyją. Ilość pożywienia, jego rodzaj, temperatura, wilgotność – wszystko to ma wpływ na wiek straszyków. Odpowiednio hodowane w dobrych warunkach dorosłe żyją ponad rok, samce nieco krócej.

Wygląd

Bezskrzydły, grzbieto-brzusznie spłaszczony owad, z 6 centymetrowymi, wieloczłonowymi czułkami i małymi wyłupiastymi oczami, w porównaniu z patyczakami robi wrażenie bardzo masywnego. Wzdłuż boków ciała, na tułowiu i odwłoku znajduje się szereg, krótkich, twardych, ostrych kolców. Podobne kolce znajdują się na goleniach i udach nóg, mniejsze u samic, potężniejsze u samców. Pancerz jest raczej gładki, o oleistym połysku, z niewielkimi, usytuowanymi w dwóch rzędach wyrostkami po grzbietowej stronie odwłoka; na głowie 4 malutkie kolce/guzki.

Samice

Szeroki odwłok, zakończony 1,5 cm pokładełkiem, barwa ciała to różne odcienie brązu, aż do prawie czarnej.
Samce

Barwa: różne odcienie brązu do prawie czarnej, lekko jaśniejsze dwa ostatnie segmenty odwłoka; potężnie rozwinięte tylne odnóża z dużymi, hakowatymi wyrostkami.
Nimfy

Miniaturka owadów dorosłych, wyglądają jak mały, płaski kawałek kory. Barwa uzależniona głównie od podłoża, na którym przebywają młode: od jasnej zieleni z delikatnym jasnobrązowym marmurkowaniem, poprzez ciemnozielony z czarnym marmurkowaniem, jasnobrązowy z brązowym lub czarnym marmurkowaniem, aż do całkowitej czerni.
Jaja

opisane w dziale „rozmnażanie”.

Samica osiąga do 12-16 cm, samiec do 10-14 cm długości, waga do 25g.

Jak odróżnić E. calcarata oraz E. calcarata ssp.

Straszyki te są do siebie bardzo podobne. Najprawdopodobniej jest to nawet ten sam gatunek, różny natomiast jest podgatunek. PSG23 (straszyk nowogwinejski) to Eurycantha calcarata Lucas, a PSG44 (straszyk indonezyjski) to Eurycantha calcarata ssp. (synonim: Eurycantha sp.). Calcarata to nazwa gatunkowa, dalszy człon to podgatunek. Można powiedzieć, że są to dwie różne rasy (podgatunki) geograficzne: PSG23 żyje w Papui Nowej Gwinei, a PSG44 pochodzi z sąsiedniego archipelagu – Indonezji.

Różnice między tymi dwoma podgatunkami (gatunkami) są zauważalne już od stadium jaja, poprzez postacie larwalne, a na osobnikach dorosłych kończąc. Ogólnie można powiedzieć, że PSG44 jest jaśniej ubarwiony i większy od PSG23 (wielkość obu tych straszyków można sprawdzić na liście PSG podanej tu na stronce). Jaja PSG23 są ciemniej ubarwione – mają bardziej wyrazisty rysunek (marmurkowanie) na skorupce, a jaja PSG44 bywają nawet czasami bez rysunku – często są szare. Jaja PSG23 są też bardziej zaokrąglone na spodzie, pod wieczkiem od jaj PSG44, które zwężają się (robią się troszkę bardziej spiczaste) na dole. Jak wyglądają jaja tych dwóch gatunków można obejrzeć w wybranym opisie gatunku.

Wylęgnięte larwy też różnią się miedzy tymi dwoma gatunkami. U PSG23 larwy są ciemniejsze (mają bardziej wyraziste i ciemniejsze marmurkowanie) niż PSG44, które często po wykluciu są ciemnosłomkowe. Z kolei PSG23 po wykluciu są brązowo-brunatne z ciemniejszym marmurkowaniem (jak wspomniałem wcześniej). Straszyki po wykluciu na końcu czułków mają białą barwę. Otóż to białe pole jest trochę większe u PSG23 niż u PSG44 (to jaśniejsze zabarwienie końcówek czułków utrzymuje się nawet do ostatniego stadium larwalnego).

Zmienność zabarwienia stadiów larwalnych (już po co najmniej jednej wylince) jest mocno zróżnicowana u obu straszyków i zależy od kilku czynników, przede wszystkim od: barwy podłoża na którym straszyki przebywają, od wilgotności, od intensywności oświetlenia. Ale pomimo wielkiej różnorodności zabarwień larw tych straszyków, również istnieje możliwość rozpoznania z jakim gatunkiem mamy do czynienia. Wspomniałem powyżej, że można je rozpoznać po wielkości jasnego zabarwienia końcówek czułków (u PSG23 troszkę większe pola). Larwy PSG44 mogą przybierać barwy od jasnozielonej (zielonego jabłuszka, bez żadnego wzorku na ciele – marmurkowania), poprzez jasnozielony z lekkim ciemnobrązowym marmurkowaniem, ciemnozielone z ciemnobrązowym, do nawet całkowitej czerni.

Larwy PSG23 natomiast najjaśniej mogą być ubarwione jasnozielono z delikatnym jasnobrązowym marmurkowaniem, poprzez jasnobrązowy kolor z ciemnobrązowym marmurkowaniem, do niestety nie wiem jak ciemnej barwy, ale wydaje mi się, że larwy PSG23 też mogą być czarno zabarwione (proszę o informację hodowców tego straszyka – ja PSG23 hoduję dopiero od paru miesięcy).

Dorosłe osobniki też różnią się barwą no i oczywiście wielkością – PSG44 jest o około 1,5 – 2,5 cm większy od PSG23.

Dorosła samica PSG23 jest ciemno ubarwiona – ciemnobrązowa, aż do czerni, a samica PSG44 ma kolor ciemnooliwkowy (barwę taką uzyskuje w kilka tygodni po ostatniej wylince).

Dorosłe samce natomiast mało się od siebie różnią, z tym że samiec PSG23 jest trochę ciemniejszy od samca PSG44. I tak samiec PSG23 może osiągać barwę od średniociemnego brązu do czerni, a dorosłe samce PSG44 mogą być zabarwione od ciemnozielonego z bardzo intensywnym czarnym marmurkowaniem.

Cechy szczególne

Bardzo podobny do osiągającego troszkę większe rozmiary straszyka indonezyjskiego (Eurycantha calcarata spp.). Różnica zaznacza się głównie u dorosłych samic, których barwa jest ciemnobrązowa, do czarnej (samice u straszyka indonezyjskiego są ciemnooliwkowe), u dorosłych osobników straszyka nowogwinejskiego łączenia segmentów są beżowe, jasnobrązowe (u straszyka indonezyjskiego – jasnooliwkowe). Więcej różnic pomiędzy tymi straszykami można znaleźć w opisie straszyka indonezyjskiego.

Aktywność

Dzień spędzają w ukryciu, np. pod kawałkami kory. Larwy często chowają się pomiędzy podawane jako pokarm liście. Aktywność przejawiają od zmierzchu do wczesnych godzin porannych. Żerują głównie wieczorem (tuż po rozpoczęciu aktywności) i wczesnym rankiem (przed okresem dziennego braku aktywności). Wszelka aktywność w ciągu dnia może być oznaką choroby (np. niedożywienie, zatrucie, odwodnienie) bądź nieodpowiednich warunków panujących w terrarium (np. za wysoka temperatura, poszukiwanie miejsca do ukrycia się na czas dziennego spoczynku).

Biotop

Wilgotne, górskie lasy równikowe. Żyją nad rzekami, w dolnych partiach lasu, w niewysokich zaroślach roślin żywicielskich, na poziomie runa i podszytu leśnego.

Występowanie

Papua, Nowa Gwinea.

Terrarium

Średnio suche, przewiewne. Tylną ścianę wyklejamy gałązkami, korkiem i korą, celem ułatwienia owadom wędrówek i przechodzenia wylinek. Wewnątrz umieszczamy rozgałęzione konary lub korzenie. Podłoże, w które samice składają jaja, powinno mieć co najmniej 3cm grubości, lecz optymalnie 5-6cm. Dobrym podłożem jest gruba warstwa włókniny kokosowej (jej przewiewność zabezpiecza przed rozwojem pleśni). Można też użyć w tym celu wyprażony torf lub mieszaninę torfu z piaskiem w stosunku 2:1. Naczynie z wodą i roślinami przeznaczonymi na pokarm ustawiamy w bezpośrednim sąsiedztwie konarów i korzeni. Na dnie terrarium dobrze jest umieścić płytką kuwetę z wodą, z której owady będą zaspokajać pragnienie. Należy jednak zwrócić szczególną uwagę na głębokość naczynia, aby straszyki nie utopiły się pijąc.

Larwy, do wielkości około 8 cm, można trzymać w dużych pojemnikach z pleksi, które są dostępne w każdym sklepie zoologicznym. Dno należy wyłożyć dobrze chłonącym wilgoć podłożem, np. ręcznikami papierowymi bądź włókniną kokosową. Na dno stawia się 1 lub więcej małych, wypełnionych wodą słoików z podziurawionym wieczkiem, w które należy włożyć pędy i liście stanowiące pokarm dla straszyków. Liści podaje się takie ilości, aby sięgały aż po przykrycie tego prowizorycznego terrarium i aby larwy mogły się w nich swobodnie schować. Należy jednak pamiętać o pozostawieniu niezbędnej przestrzeni na swobodne poruszanie się straszyków oraz przejście wylinki. Takie przebywanie w liściach stymuluje wzrost maluchów. Aby zwiększyć wilgotność, można dodatkowo położyć na zbiornik np. szybę. Wystarczająca wentylacja zapewniona będzie przez boki przykrywki pojemnika. Wówczas zbędne staje się codzienne zraszanie, gdyż odpowiednią ilość wody owady uzyskają ze spożywanego pokarmu. Większe larwy i osobniki dorosłe należy przenieść do docelowego terrarium.

Wielkość terrarium

Zależna od ilości i wieku straszyków, im więcej owadów i większa ich liczba, terrarium powinno być większe. Te duże stosunkowo owady wymagają terrarium minimum 30x20x40/60 cm, oczywiście im większe i przestronniejsze, tym lepiej dla Eurycanth.

Oświetlenie

Nie ma zasadniczego wpływu na ich rozwój i hodowlę, wystarczy światło dzienne. Ważne natomiast jest zapewnienie rytmu dnia i nocy.

Temperatura

Powinna utrzymywać się w granicach 20-28°C, równie dobrze czują się w nieogrzewanym terrarium. Wyższa temperatura przyspiesza metabolizm owadów, a więc wpływa na szybkość rozwoju i długość życia straszyków.

Wilgotność

Utrzymujemy na poziomie około 70-80%. Terrarium powinno być przynajmniej raz dziennie spryskiwane wodą (najlepiej na wieczór), unikając roszenia samych owadów.

Żywienie

Pokarm stanowią pędy i liście: jeżyny i maliny (najbardziej polecane), róży, dębu, buku, leszczyny, drzew owocowych (jabłoń, grusza, śliwa, itp.), winorośli, bluszczu, olchy, osiki, truskawek, poziomek, rdestu, rododendronu. Zimą podajemy zimozielone rośliny takie jak: zimozielony gatunek jeżyny, bluszcz pospolity, truskawka, poziomka, niektóre odmiany róży ogrodowej, a także rośliny doniczkowe: bluszcz, filodendron, trzykrotka. W wyjątkowych sytuacjach można karmić nawet nacią pietruszki, sałatą i owocami. Nie polecam urozmaicania diety straszykom. Całe życie, bez żadnych negatywnych skutków, mogą być karmione np. tylko liśćmi jeżyn i malin. Częsta zmiana menu zmusza owady do ciągłego przystosowywania się do coraz to innego pożywienia, co może prowadzić do zaburzeń we wzroście nimf (osiąganie mniejszych rozmiarów), a u starych i słabych osobników nawet do śmierci. Należy unikać podawania straszykom liści pryskanych i z terenów o intensywnym ruchu ulicznym.

Dymorfizm płciowy

Płeć można odróżnić już u młodych larw po 2-3 wylince, gdyż u samiczek pojawiają się widoczne zaczątki pokładełka. Odwłok samicy szpiczasty, samców prostokątnie ścięty. Na goleniach samców duże, hakowate, twarde, ostre kolce.

Rozmnażanie

Rozmnaża się płciowo, jeśli brak jest samca, samica zdolna jest do rozmnażania partenogenetycznego. Kopulacja trwa krótko, a około 1,5 miesiąca po ostatniej wylince samica zaczyna składać brunatne, beczułkowate jaja wielkości 8×4 mm, które umieszcza w podłożu przy pomocy wykształconego na końcu odwłoka pokładełka. Jaja często składane są cyklicznie, tzn. samica po złożeniu w przeciągu kilku dni kilkunastu do około trzydziestu jaj, odpoczywa przez następne 2-3 tygodnie, produkując w odwłoku kolejną ich partię. Całkowita ilość złożonych przez samicę jaj waha się w granicach 140-220. Można je przenieść do pojemników z wilgotną włókniną kokosową, lub torfem. Inkubacja trwa 4-6 miesięcy, po którym to okresie z około 90% jaj wykluwają się 1,5-2 cm larwy, od razu podobne do osobników dorosłych. Rozwój larwalny trwa 4-6 miesięcy, w którym to czasie owady przechodzą 7 wylinek.

Uwagi

Straszyk nowogwinejski jest dość trudny w hodowli. Należy zachować ostrożność przy wszelkich manipulacjach w obrębie terrarium, w którym przebywają dorosłe samce. Podrażniony samiec podnosi w górę odwłok oraz tylne odnóża, zaopatrzone po jednym dużym ostrym wyrostku, który wbijany jest w napastnika podczas zakleszczania odnóży. Natomiast z końca odwłoka wydzielany jest zgryźliwy, ostry zapach. W celu uniknięcia zakleszczenia ręki, podrażnione samce należy brać, podsuwając powoli dłoń od strony głowy.

Samce z rodzaju Eurycantha są prawie takich samych rozmiarów jak samice (ta sama ilość wylinek). Dorosłe samce wabią samice i odpędzają rywali, nastukując odwłokiem w podłoże. Daje się wówczas słyszeć powtarzające się serie około 5 szybkich stuknięć. Samce są agresywne w stosunku do innych samców, dlatego w małych terrariach zaleca się trzymać tylko jednego samca z kilkoma samicami. Z uwagi na masywność dorosłych owadów oraz częste przebywanie samców na nimfach samic (niemożność przejścia wylinki), powinno się w małych terrariach trzymać oddzielnie larwy i osobniki dorosłe.

Najczęściej pojawiającym się problemem w hodowli tych straszyków jest odwodnienie i w rezultacie również niedożywienie rozwijających się larw, a co w późniejszym okresie odzwierciedla się w mniejszych ostatecznych rozmiarach straszyków. Rzucającym się w oczy objawem odwodnienia jest to, że nimfa po kolejnej z wylinek dostaje bardzo cienkiego odwłoku (odwłok na całej swojej szerokości cienki jak papier). W takiej sytuacji należy szybko ratować (napoić) takiego straszyka, bo może to skończyć się nawet jego śmiercią (brak wody w organizmie, a w rezultacie też nie przyjmowanie pokarmu). Aby uniknąć takich nieprzyjemnych sytuacji, należy regularnie zraszać terrarium, liście podawać wstawione do wody, a podrośniętym straszykom wstawić do terrarium spodeczek z wodą. Nie należy trzymać razem straszyków nowogwinejskich z innymi straszykami w obrębie rodzaju Eurycantha (chodzi głównie o E. calcarata spp., ale również E. horrida i E. coriacea) – potencjalna możliwość powstania krzyżówek (hybryd), a tym samym utrata wartości hodowlanej takiego potomstwa. Ze względu na uzyskiwane rozmiary, masywność oraz terytorializm dorosłych samców, nie poleca się trzymania tych straszyków z innymi gatunkami patyczaków/straszyków.

W celu uniknięcia negatywnych skutków chowu wsobnego, dobrze jest raz na kilka pokoleń pozyskać dodatkowe osobniki od innych hodowców, z niespokrewnionych hodowli.

Opracowanie i źródła informacji
Opracował Jaca na podstawie własnych doświadczeń.

Liczba wyświetleń: 22055