Eutropis (Mabuya) multifasciata – mabuja wielopręga*

Eutropis (Mabuya) multifasciata – mabuja wielopręga*

Eutropis multifasciata (Kuhl, 1820) to piękna jaszczurka, szczególnie zwraca uwagę w jej wyglądzie zewnętrznym smukły, wrzecionowaty kształt ciała, rozpoczynający się dość szpiczastym pyskiem i zakończony długim ogonem (u nasady dość grubym, ale dalej silnie zwężającym się ku końcowi), przepięknie lśniąca, gładka (wręcz śliska, stąd dawniej scynki nazywano ślizgami) skóra, której wytwory – płytki przypominające rybie łuski dachówkowato na siebie zachodzą oraz relatywnie małe kończyny. W obrębie głowy znajdują się ruchome powieki oraz bardzo dobrze widoczne otwory słuchowe. Połyskujące barwy tych jaszczurek w zasadzie tworzy rozległa paleta brązów – od oliwkowego do ciemnobrązowego. Dodatkowo występują liczne, czarne (po bokach także jasne) cętki/plamki/kropki, zwykle układające się w cienkie rzędy czy pasy. I tu ciekawostka – bywają osobniki, u których owe „pręgowanie” jest dobrze widoczne (np. jak u mojej samicy) lub ledwie zauważalne (jak u mojego samca). Dodatkowo spotyka się egzemplarze z podgardlem zabarwionym na złotożółty kolor (szczególnie wyraźnie widoczne u mojego samca), jak również z pomarańczowo-czerwonymi bokami (rzadko). U mabui wielopręgiej podobnie jak u wszystkich scynków nie występują otwory udowe. Dorasta do około 30 cm długości z czego na ogon przypada ponad połowa.

Nazewnictwo

Mabuja wielopręga zwana jest również scynkiem paskowanym lub wielopręgim. Jej nazwy w języku angielskim są różnorodne. Poprzednia nazwa łacińska Mabuya multifasciata.

* W związku ze zmianą rodzaju, nazwa mabuja wielopręga staje się nazwą nie aktualną.

Nazwa angielska

• Many-lined sun skink
• Shiny multi-striped skink
• Common sun skink
• Multi-striped skink
• Indonesian skink
• East Indian brown mabuya

Nazwa polska:

• Mabuja wielopręga, mabuja paskowana

Cechy szczególne

W Azji Południowo-wschodniej mabuje wielopręgie zarażone są niekiedy zarodźcem – Plasmodium saurocaudatum. Jest to pierwotniak, który u swego żywiciela wnika do czerwonych krwinek i wywołuje malarię. W sytuacji skrajnego zagrożenia życia scynki mają zdolność do odrzucania ogona (autotomia), stąd przy chwytaniu ich trzeba zachować daleko idącą ostrożność. Potrafią też polować na mniejsze jaszczurki. Kiedyś podczas czyszczenia swoich wiwariów przez nieuwagę wpadła mi do terrarium z dorosłymi mabujami jaszczurka tęczowa. W mgnieniu oka została pochwycona i pożarta.

Występowanie

Ojczyzną mabui wielopręgiej jest rozległy obszar od Indii i południowych Chin poprzez Azję Południowo – Wschodnią, po wyspy Indonezji i Filipin. Zamieszkuje dość suche, nasłonecznione i porośnięte krzaczastą roślinnością skraje lasów, plantacji, brzegów rzek, wsi, polan oraz miejsca zmienione działalnością człowieka (np. powstałe po wycince lasów poręby). Spotykana jest także w rzadkich lasach, w których do poszycia dochodzą promienie słoneczne umożliwiające jaszczurkom wygrzewanie się.

Aktywność

Mabuja wielopręga wykazuje aktywność dzienną.

Zachowanie

Jaszczurki te są bardzo zwinne – potrafią w razie potrzeby szybko i sprawnie biegać. W przeciwieństwie do wielu innych gatunków scynków (np. z rodzaju Eumeces) nie zakopują się w podłożu. Uwielbiają wygrzewać się pod źródłem ciepła. Gdy jest im jednak za ciepło przechodzą w chłodniejsze miejsca w terrarium – u mnie jest to pęk sztucznych roślin liściastych, w których gąszczu chętnie odpoczywają. Przy karmieniu wyraźnie się ożywiają. Aktywnie polują na świerszcze i karaczany biegając za nimi po podłożu. Chętnie też zlizują wodę językami ze ścianek terrarium, rzadziej piją ją bezpośrednio z „baseniku”, w którym nawet czasem brodzą. Początkowo po wpuszczeniu do nowo urządzonego terrarium są bardzo płochliwe. Z czasem oswajają się z widokiem człowieka i nie uciekają (np. podczas robienia im zdjęć), jednak nie dają się dotknąć. Można co najwyżej przyzwyczaić je do brania pokarmu z pęsety. Najlepiej utrzymywać parę zwierząt lub samca i 2-3 samice. Dorosłe samce wykazują bowiem zachowania terytorialne. Można także utrzymywać jaszczurki pojedynczo, ale wówczas odbierzemy sobie całą przyjemność obserwacji pełnej biologii gatunku.

Terrarium

Im większe terrarium, tym oczywiście lepiej, ale dla parki dorosłych jaszczurek wystarczy takie o wymiarach: 70x40x40 cm. Najlepiej jest urządzić je w typie leśnym z wykorzystaniem konarów, gałęzi, płatów kory, korka (tylna ściana), kilku kamieni, sztucznych i żywych (np. scindapsus, fikus) roślin (łatwiej wtedy utrzymać wilgoć w wiwarium) oraz korzeni. Z innym elementów dekoracyjnych można wykorzystać gliniane doniczki, pnie z wydrążonym środkiem, łupiny orzecha kokosowego, bambusy itp. Jako podłoża używamy włókna kokosowego zmieszanego z czystym, drobnym piaskiem. Osobiście uważam, że obszar jednej trzeciej do połowy powierzchni dna powinien być wyłożony samym piaskiem. W tym miejscu dobrze jest umiejscowić niewielki, płytki basenik, co sprawi, że piasek będzie zawsze mniej lub bardziej wilgotny. Dodatkowo 3-4 razy w tygodniu terrarium należy zraszać wodą o temperaturze pokojowej.

Terrarium powinno być wyposażone w źródło ciepła np. żarówkę o takiej mocy, aby w dzień temperatura powietrza bezpośrednio pod nią (na stabilnej platformie, gdzie scynki bardzo chętnie przebywają) wynosiła 30-35°C. W nocy ciepłota może spaść do 18-19°C. Moim zdaniem, nie ma potrzeby stosowania mat grzewczych chyba, że w danym pomieszczeniu temperatura powietrza spada w nocy poniżej 15°C. Polecam natomiast zainstalowanie dodatkowego oświetlenia w postaci świetlówki z emisją 5 % UVB. Konieczne jest zapewnienie dobrej wentylacji.

Żywienie

Scynki te nie są wybredne i zjadają głównie owady. Najchętniej polują na świerszcze, karaczany, ćmy, pajęczaki, motyle – szkodniki (np. bielinek kapustnik), nagie ślimaki. W okresie letnim doskonale odchowują się na planktonie łąkowym. Od czasu do czasu dorosłe sztuki nie gardzą również noworodkami mysimi oraz mącznikami. Próbowałem swoje jaszczurki przyzwyczaić do pobieranie czerwonych robaków kompostowych, ale bezskutecznie. Zwierzęta nawet głodne co najwyżej brały je do pyska, ale nie połykały. Omawianym scynkom można również podawać kawałki słodkich i miękkich owoców (brzoskwinie, banany, kiwi itp.). Owoce to najlepszy substrat do podania sypkiej mieszanki mineralno-witaminowej (w przeciwnym razie należy posypywać nią zwierzęta karmowe). Nie wszystkie jednak osobniki chętnie jedzą pokarm pochodzenia roślinnego.

Rozmnażanie

Dymorfizm płciowy jest bardzo słabo zaznaczony, choć mówi się, iż u jednakowej długości osobników samce mają większe głowy i są jaskrawiej ubarwione. U dorosłych jednak samców wprawny i doświadczony terrarysta potrafi bez trudu wynicować hemipenisy i jest to najpewniejszy sposób określania płci. Należy jednak pamiętać, że czynność ta wiąże się z dużym stresem dla zwierzęcia, stąd nie powinni jej wykonywać niedoświadczeni hodowcy.

Kopulacja przebiega u mabui w typowy dla jaszczurek sposób. W mojej hodowli do zbliżeń dochodziło zawsze na podłożu, przy czym zwierzęta nie zdradzały jakiejkolwiek płochliwości przed obserwującym je i robiącym im zdjęcia hodowcą. Samiec za to chwytał pyskiem samicę bądź za jedną z przednich kończyn lub tez za skórę na karku.

Mabuja wielopręga jest gatunkiem jajożyworodnym. Ciąża trwa około 12 tygodni. Młode opuszczają otoczki jajowe jeszcze w końcowym odcinku dróg rodnych, bądź zaraz po wydostaniu się jaja na zewnątrz. O zbliżającym się porodzie świadczy coraz większe powiększenie powłok brzusznych samicy. Rodzi ona od 2-7 młodych.

Młode należy oddzielić do osobnego terrarium – odchowalni i zapewnić im dobre warunki środowiskowe. Nie należy wstawiać baseniku, lecz wodę podawać jedynie w spodku lub nakrętce od słoika, co zapobiegnie ewentualnemu utopieniu się. Młode najchętniej jedzą małe świerszcze. Nie są zbytnio płochliwe, a raczej ciekawskie. Wskazane jest częste spryskiwanie terrarium odstaną, letnią wodą.

 

Uwagi

Scynki z rodzaju Mabuya nie goszczą zbyt często w terrariach miłośników jaszczurek w Polsce. Według różnych szacunków w obrębie rodzaju zgrupowanych jest ponad 100 gatunków. Ich precyzyjna identyfikacja często napotyka na duże trudności z uwagi na podobieństwa i dużą zmienność kolorystyczną w obrębie taksonu.

Opracowanie i źródła informacji

Dr Hubert Zientek

Liczba wyświetleń: 6445