Gekko gecko – gekon toke

Nazewnictwo

Nazwa polska: Gekon Toke, Toke

Nazwa angielska: The Tokay Gecko

Nazwa niemiecka: Der Tokeh, Tokee

Nazwa czeska: Gekon obrovský

Wielkość

Gekko gecko (Linnaeus, 1758) należy do największych przedstawicieli gekonów, dorasta nawet do 40 cm, ale zazwyczaj osiąga 30-35 cm długości, z czego połowę stanowi ogon (oczywiście, jeśli całego lub części nie utraci, ale o tym później).

Długość życia

Do 25 lat.

Wygląd

Ubarwienie szare z wieloma odcieniami szarości, oliwkowe (nasycenie tych barw podstawowych uzależnione jest od kondycji i nastroju jaszczurki), na tym tle pomarańczowe, czerwone i niebieskawe plamki, zwłaszcza te ostatnie układają się zazwyczaj w poprzeczne szeregi. Brzuch jasnoszary ciemnoplamkowany. Osobniki młode są podobne do dorosłych jednakże ich ogony pokrywają czarno-białe, poprzeczne pasy, które wraz z dorastaniem jaszczurki zanikają, choć pręgowanie ogona dorosłych toke jest widoczne. Oko pokryte przeźroczystą zrośniętą powieką posiada czerwono-pomarańczową tęczówkę i pionową nie zawsze regularną źrenicę (co wskazuje na nocny tryb życia tej jaszczurki). W związku, że gekony maja zrośnięte powieki (tak jak węże)oczyszczają sobie oczy oblizując je swym mięsistym językiem.

Występowanie

Północno-wschodnie Indie, Bangladesz, Birma, Tajlandia, Wietnam, południowe Chiny, Indonezja, Filipiny.

Cechy szczególne

Jest to jeden z najpopularniejszych gekonów spotykanych w terrariach. Nazwa „Toke” wzięła się z dźwięków, jakie wydają z siebie samce informując o zajętym terytorium oraz nawołując samice. Brzmią one „to-ke”. Często tez wydają odgłosy brzmiące „ge-ko”. Najintensywniej odzywają się od marca do maja. Pora „cicha” trwa od sierpnia do grudnia. Jaszczurki te cechuje silny terytorializm. Bronią swego terytorium zaciekle przed każdym intruzem swego i innych gatunków (dlatego nie możemy hodować z toke innych gadów, a także trzymać w jednym terrarium dwóch dorosłych samców, bo grozi to śmiercią jednego z nich). Broniąc się odstraszają napastnika głośnym syczeniem z otwartą paszczą, wydają przy tym głośne gdaczące dźwięki. Fioletowo – różowo wybarwione wnętrze paszczy, głośne fuknięcia i energiczne podskoki skutecznie odstraszają nie jednego napastnika. Jeżeli gekonowi się nie uda wystraszyć agresora w ruch idą szczęki zaopatrzone w drobne i liczne ale dość ostre ząbki. Zaciśnięte szczęki trudno jest rozewrzeć nie uszkadzając paszczy gada, a ślady na skórze są bolesne i długo widoczne.

Odgłosy

Odgłos – Gekko gecko – gekon toke

Ciekawostki

W rejonach zamieszkiwanych w naturze jest uważany za zwierzę przynoszące szczęście, dlatego jest mile witany w obejściach domostw. Do jego odgłosów ludzie mają takie samo podejście jak u nas do śpiewu kukułki. Wierzy się, że gdy dziecko się rodzi przy odgłosach Toke wróży mu to szczęśliwe życie. Toke tak jak inne gady łuskonośne (tu zaliczamy jaszczurki i węże) rosnąc całe życie (co prawda po osiągnięciu dojrzałości wzrost ten jest minimalny), „wyrasta” ze skóry i przechodzi wylinkę. Gekony jednak nie zostawiają starego naskórka, ale wykorzystują jego wartości energetyczne i budulcowe – połykają go bez śladu. Dość często Toke atakuje drapieżnik, który łapie go za ogon. Podobnie jak u wielu innych jaszczurek Toke posiada zdolność odrzucenia ogona (który wije się intensywnie skutecznie odwracając uwagę drapieżnika od uciekającej jaszczurki) zjawisko to nazywamy autotomią. Oderwany kawałek ogona odrasta dzięki regeneracyjnym zdolnościom jego tkanek. Niestety ogon nie odzyskuje już swej poprzedniej długości, a i barwa i układ łusek jest inny, jednak nie należy mówić o „zeszpeceniu” jaszczurki po prostu ogon wygląda trochę inaczej. Podobnie jak inne gekony (choć nie wszystkie)Toke potrafi się poruszać po pionowych powierzchniach, a nawet po suficie i to nawet tych o największej gładkości. Uzyskuje to dzięki specjalnej budowie spodnich części palców, gdzie znajdują się tzw. lamelle. Struktury te zbudowane są z milionów mikroskopijnych szczecinek o bardzo dużej powierzchni przylegania i przyczepności do najmniejszych nierówności podłoża. W mechanizm działania tego skomplikowanego układu uzależniony jest od napięcia powierzchniowego podłoża (dlatego nawoskowany liść o niskim napięciu powierzchniowym jest „złym” podłożem do poruszania się dla gekona), a także funkcjonowania skomplikowanego układu naczyń krwionośnych w palcach tych jaszczurek oraz panującym w nich ciśnień krwi. Wprawny obserwator zauważy, że gekon kładąc palce na podłożu najpierw dotyka go środkiem stopy a dopiero potem kładzie końcówki palców odrywając kończynę od podłoża robi to z odwrotną kolejnością. Właśnie w ten sposób reguluje wspomniane ciśnienie w sieci naczyń krwionośnych ułatwiające działanie lamelli.

Aktywność

Zmierzch i noc. Za dnia ukrywa się w szczelinach skał, dziuplach drzew. Podobnie jak węże, gekony ze względu na zarośnięte powieki śpią z otwartymi oczami.

Biotop

Zamieszkuje tropikalne lasy, ale najczęściej spotkać go można na skałach, w opuszczonych budynkach, chętnie wchodzi do zamieszkanych domostw a nawet znajdujemy go w dużych aglomeracjach miejskich gdzie sprowadza go tu mnogość i łatwa dostępność owadów szkodników towarzyszących człowiekowi (tzw. synantropijnych).

Terrarium

Tylną i boczną ścianę terrarium pokrywamy kawałkami kory, korka, zaprawą „skalną” urządzamy też tu kryjówki. Przydadzą się także konary lub korzenie najlepiej z wydrążeniami by Toke mogły się tam schować w ciągu dnia. Dno pokrywamy mieszaniną piasku z torfem i mchem torfowcem. Toke rzadko schodzą na dno terrarium, ale jego skład pomaga w utrzymaniu należytej wilgotności w pomieszczeniu. Bez problemów można umieścić w terrarium żywe rośliny, które upiększą pomieszczenie hodowlane. Należy jednak umieścić gatunki niewymagające intensywnego oświetlenia. Świetnie nadają się do tego epifity z rodzaju np. Aechmea, Tilandsia, Cryptanthus, Asplenium. Ogrzewanie składa się z żarówek lub promienników, także zacementowany w jednej ze ścian terrarium kabel grzewczy, dostarczy do terrarium odpowiednią ilość ciepła. Cały „system grzewczy” (oczywiście nie dotyczy to oświetlenia) podłączyć możemy do termostatu, co zapewni stałość temperatury w terrarium. Nie należy jednak zapominać o spadku temperatury w ciągu nocy. Jako źródła ciepła w małych terrariach (np. w tych gdzie podrastają młode gekonki) możemy użyć butelki wypełnionej wodą z zanurzoną akwarystyczną grzałką zatapialną.

Wielkość terrarium

Dla stada dorosłych osobników (1 samiec i 2-3 samice) minimalne wymiary pomieszczenia hodowlanego to 70/60/100 cm. (terrarium typu wertykalnego tzn. wysokość jest największym wymiarem).

Oświetlenie

Cykl 10-12 godzinny.

Temperatura

Od 27 do 30°C, a pod promiennikiem ciepła temperatura może dochodzić nawet do 40°C, nocą koło 22-25°C.

Wilgotność

Utrzymujemy na poziomie 70-80%. Codziennie spryskujemy całe terrarium letnią, odstaną wodą. Pojnik nie jest wymagany choć niektórzy hodowcy informują, że jaszczurki te piją wodę z miseczki, z pewnością miseczka taka pomaga w utrzymaniu wilgotności w pomieszczeniu hodowlanym. Sprawdzoną metoda pojenia tych jaszczurek (choć z powodzeniem sprawdza się np. przy hodowli kameleonów) jest umieszczenie pojnika dla gryzoni z tzw. „wiszącą” kroplą. Zazwyczaj gekony spijają krople wody z wyposażenia terrarium, a także z własnych ciał.

Żywienie

Gekony Toke to drapieżniki w naturze zjadają wszelkie owady i inne bezkręgowce, małe płazy i gady. Nie gardzą też pisklętami i noworodkami ssaków. W hodowli terrarystycznej karmimy je szarańczami, larwami mącznika młynarka, świerszczami, karaczanami, noworodkami mysimi, a nawet kawałeczkami chudego mięsa. Konieczne jest „oprószenie”pokarmu dodatkami witaminowo mineralnymi (Roboran H, Vibovit), szczególnie jest to ważne dla młodych, szybko rosnących osobników. Aby mieć pewność, że gekon spożył podaną ilość witamin lepiej mu wkroplić preparat witaminowy do otwartego pyszczka, gdy Toke przyjmuje pozę odstraszającą.

Dymorfizm płciowy

Samce są większe od samic mają masywniejszą i szerszą głowę, a także pory nad kloaką będące ujściami gruczołów udowych.

Rozmnażanie

Dojrzewają zazwyczaj w wieku 1,5-2 lat (ale już niektóre roczne osobniki przystępują do godów). Rozmnożenie tego gekona nie sprawia trudności. Kopulacja inicjowana przez samca odbywa się kilkakrotnie w ciągu roku (oczywiście ze względu na nocny tryb życia tej jaszczurki akt ów ma miejsce nocną porą). Zazwyczaj samiec przytrzymuje samice swą paszczą za kark niekiedy raniąc ją nieznacznie, ale szybko się owe rany goją. Sama kopulacja trwa kilka minut i często uchodzi uwadze hodowcy. Samica składa zazwyczaj dwa okrągłe jaja średnicy około 2 cm w szczeliny lub przykleja je na ścianach terrarium, na szybie. Dorosła samica może składać kilkakrotnie w ciągu roku jaja, zazwyczaj, co dwa miesiące. Gdy w terrarium jest więcej samic składają one jaja w to samo miejsce tak, że po kilku zniesieniach stare wylęgłe skorupki sąsiadują z ze świeżo złożonymi jajami. Podobnie dzieje się w naturze samica składa zawsze jaja w to samo upatrzone i sprawdzone miejsce. Miękkie bezpośrednio po złożeniu jaja szybko twardnieją i sztywna skorupka chroni rozwijające się w nich zarodki. Zdarza się, że samica rzuca jajo na podłoże oznacza to, że jest ono niezapłodnione (podobne postępowanie obserwujemy u Phelsuma), jak samica rozpoznaje niezapłodnione jaja nie wiadomo. Tak zniesione jaja możemy pozostawić w terrarium lub przenieść do inkubatora (oczywiście nie odrywamy ich, bo uległy by zniszczeniu). Temperatura inkubacji może być zmienna od 27-33°C, a w nocy spadać nawet do 22°C ale niezbyt gwałtownie (ja preferuje stałą lekko zmienną temperaturę w granicach 29°C). Długość inkubacji uzależniona jest od temperatury zazwyczaj trwa 95-125 dni. Udowodniono wpływ temperatury inkubacji na stosunek płci wylegających się gekonków. W wyższych temperaturach wylęgają się głównie samczyki, a inkubacja trwa krócej, w temperaturach niższych (różni autorzy podają różne progi) wylegają się samiczki po dłuższym pobycie w jajach. Młode Toke mają po urodzeniu niecałe 10 cm i jak wcześniej wspominałem ich ogon jest poprzecznie prążkowany czarno biało. Po około 4 miesiącach uzyskują pełne ubarwienie dorosłych jaszczurek. Jeżeli inkubowaliśmy jaja w terrarium wraz z dorosłymi osobnikami musimy uważać przed wylęgiem młodych, bo zdarzają się przypadki kanibalizmu. Najlepiej na jakiś czas przed spodziewanym wylęgiem zabezpieczyć jaja obudowując je „budką” z siatki. Malutkie gekoniki dobrze jest bezpośrednio po urodzeniu przełożyć do osobnego terrarium gdzie łatwiej będzie można obserwować ich wzrost. Karmimy je tym samym pokarmem, co dorosłe, ale o mniejszym kalibrze. Dobrze karmione szybko rosną. W hodowli terrarystycznej osiągają wiek nawet ponad 10 lat.

Odgłos godowy – Gekko gecko – gekon toke

Uwagi

Jest to gatunek, który znajduje się na liście CITES (załącznik II) od 24 listopada 2019, przez co wraz z jego zakupem powinniśmy otrzymać odpowiednie dokumenty. Chwilowo nie znajduje się jeszcze w żadnym aneksie UE, przez co jego rejestracja nie na razie jest wymagana. W niedalekiej przyszłości może się to jednak zmienić.

Nie należy trzymać pary gekonów Toke razem z innymi gekonami gdyż te jaszczurki mają silnie rozbudzony instynkt terytorialny i bedą zaciekle bronić swojego terytorium przed intruzami, nie należy trzymać również dwóch samców razem, gdyż bedą toczyć ostre walki, czasem również samice są agresywne zwłaszcza, gdy brakuje im kryjówek.

Opracowanie i źródła informacji
Opracował: Witold „Wiciu” Borkowski na podstawie własnych doświadczeń oraz literatury:
Obrazowy atlas gekonu, L. Klatil
Chameleoni a gekoni, R. Kraus, M. Kocian
Chowame terariowe zvieriata, F. Szalay, H. Szalayova
Reptili w terrariumie, S. Kudriacew, S. Mamed
Zwierzęta w terrarium, C. Przybyszewski
Mały słownik zoologiczny – gady, W. Juszczyk
Encyklopedie teraristiky, E. Bruins
Encyklopedia zwierzęta – Płazy, gady

Liczba wyświetleń: 66323