Geolycosa vultuosa

Geolycosa vultuosa

Nazewnictwo

Nazwa węgierska – „Pokoli cselőpók” – dosłownie; piekielny pająk
Nazwa czeska – Slíďák balkánsk

Systematyka

Synonimy

Lycosa vultuosa – C. L. Koch, 1838: 102, f. 407, 408 (Dmf).
Lycosa infernalis – Motschulsky, 1849: 289, pl. 2, f. 1-2 (Dm; N.B.: considered a nomen dubium by Zyuzin & Logunov, 2000: 309).
Arctosa vultuosa – Simon, 1864: 346.
Trochosa infernalis – Thorell, 1875c: 172 (Df).
Trochosa infernalis – Lendl, 1887: 37, 51, f. 1-15 (mf).
Mimohogna vultuosa – Roewer, 1955c: 279.
Lycosa vultuosa – Fuhn & Niculescu-Burlacu, 1971: 202, f. 98a-b, 99a-f (mf).
Lycosa vultuosa – Miller, 1971: 154, pl. XXIII, f. 24, pl. XXIV, f. 5 (mf).
Lycosa vultuosa – Loksa, 1972: 51, f. 44C, 46C-D (mf).
Lycosa vultuosa – Mcheidze, 1997: 226, f. 474-475 (mf).
Geolycosa vultuosa – Zyuzin & Logunov, 2000: 308, f. 5-6, 10 (Tmf from Lycosa).
Geolycosa vultuosa – Kovblyuk et al., 2012: 246, f. 8, 11, 14, 18, 21, 27, 30, 36, 39, 43 (mf).

Wygląd

Geolycosa vultuosa osiąga około 3 cm ciała i do 8 cm całkowitej długości wraz z odnóżami, przy czym samce osiągają do 2 cm długości ciała. Jest to masywny i pięknie ubarwiony pająk. Młode pająki wyróżniają się szaro-brązowym ubarwieniem z żółtawymi elementami. Samce są  znacznie jaśniejsze, inaczej przedstawia się u nich rozłożenie ornamentacji na ciele, są proporcjonalnie inne, mniejsze od samic, podczas gdy samce Lycosa singoriensis są fizjonomicznie mniej odmienne od samic. Z drugiej strony dojrzałe samice Geolycosa vultuosa w związku ze zmiennością gatunkową mogą przybierać różne odmiany barwne w zależności od pochodzenia, o różnym zagęszczeniu kolorów. Niemniej jednak pula barw otwiera się u nich na czerni, odcieniach szarości i zamyka się na różnych konfiguracjach ciepłego kolorytu żółci, złota, pomarańczu i barw rzędu kremowych.

Dojrzałe, stare samice ciemnieją, tracą jednolitość wzoru i włoski na ciele, podczas gdy młode zachowują podstawowe barwy.

Jasne pasmo przechodzące przez środek prosoma, typowe dla Lycosidae, jest silnie rozdzielone u samic tego gatunku – ciemne i jasne rysy odchodzące od środka karapaksu w kierunku jego obrzeży, są grubsze i silniej kontrastujące. Zamiast tego na ciemnym tle dominują jasne, promieniste paski. Prosoma ma również szersze, nieregularne paski w obwodzie. U samców są one znacznie grubsze i gęsto pokryte jasnymi włosami. Ponadto obszar karapaksu, obszar wokół dołka i paski obwodowe są wyścielone gęstymi, jasnymi włoskami.

Kolejną cechą jest wypukły, nieznacznie bardziej podłużny karapaks niżeli u gatunku Lycosa singoriensis, której to karapaks jest okrągły a widok od strony frontalnej na oczy ujawnia układający się paraboliczny, stożkowaty wzgórek oczny.

Chelicery u Geolycosa vultuosa są dobrze widoczne, wypukłe, zaokrąglone i pokrywają je jaskrawe ceglastoczerwone, pomarańczowe lub ciemnozłotawe włoski, mające charakterystyczne wcięcie u nasady. Kolor tychże włosków jest intensywniejszy niż u Lycosa singoriensis.

Opisthosoma u samicy jest aksamitnie czarna od strony grzbietu i nosi dwa rzędy żółtych kropek połączone cienkimi liniami kątowymi. Brzegi odwłoku posiadają bardziej jednolite, zespolone plamki w kolorach od szarego do kremowego i złotego. Samce mają wzór średniego pasma, ciemnego serca, kątów i plam, typowy dla dużych pająków wilka. Relatywnie dobrze skontrastowane barwy wyróżniają znamienny wzór u pogońcowatych. Geolycosa vultuosa posiada niemalże w pełni wykształcony ornament, który pozwala podkreślić przejrzyste zróżnicowanie barwne. Podstawą są ciepłe tonacje kolorystyczne – w odróżnieniu do Lycosa singoriensis, która opalizuje głównie odcieniami ciemnych barw, nieregularnie przeplatanymi ostrymi, szarpanymi plamkami, które wyznaczają niezbyt czytelne granice centralnego wzoru.

Ogólnie rzecz biorąc, Lycosa singoriensis ma grubszy, bardziej rozległy płaszcz na habitusie. Znak lancetowaty jest bardziej wyraźny na stopach i mniej wyraźny na tylnym ciele niż u Geolycosa vultuosa.

Nogi samic są proksymalnie jednolicie jasnożółte-szare, dystalne i brzuszne stają się bardziej piaskowo żółte.  W przypadku samców, nogi są jednorodnie jasnożółte owłosione. Odnóża są jedną z bazowych cech komparatystycznych. U Geolycosa vultuosa przeważają znacznie jasne – szarożółtawe, pszeniczne barwy z niewielkimi, dość przewidywalnymi przebłyskami ciemnymi. Typowymi są u tego gatunku równo oddzielone, geometryczne, ciemne pola na spodzie odnóży. U Lycosa singoriensis natomiast większy jest kontrast jeżeli chodzi o elementy kompozycji ornamentu. Odnóża są nieregularnie, wzajemnie przekładane między ciemnymi a białymi plamki.

Geolycosa vultuosa nie posiada gęstego owłosienia, przede wszystkim w wentralnej części femur odnóży. Intensywne, puchate owłosienie na ich spodzie w przypadku Lycosa singoriensis stanowi ważny element decydujący o rozróżnieniu obu gatunków przy identyfikacji

Więcej o porównaniu obydwu gatunków:

https://www.izeltlabuak.hu/cikk/szongariai-pokoli-cselopok

Odmiany barwne / Podgatunki / Hybrydy

Gatunek ten, jak i wiele innych krewniaczych, w oparciu o zmienność środowiskową może zdradzać ciekawe zróżnicowanie barwne, pozostając przy tym wiarygodny stałością pewnych ważnych całemu gatunkowi cech jak jedność wzoru na ciele, rozkład barw na ciele, proporcje ciała, habitus, narządy rozrodcze.

W obrębie występowania, Geolycosa vultuosa może przejawiać wiele odmian barwnych, związanych przede wszystkim ze zmiennym środowiskiem; od populacji z przewagą ciemnych barw, przez jaskrawe, jasne, ciepłe barwy, po blade, wręcz srebrne właściwości umaszczenia.

Występowanie

Europa Środkowa, Południowo-Wschodnia i część Eurazji.

Precyzyjniej, występują one na Równinach Stepowych i Wyżynach Ukraińskich, przez Bałkany Środkowe, Krym, Kaukaz, Zachodnie regiony Rosji, Kazachstanu, Stepy Czarnomorskie, Karpaty Wschodnie i Południowe, Wyżyna Transylwańska, Równiny Południoworumuńskie, Nizina Kolchidzka, Nizina Kurańska, Mały Kaukaz, Strefy Stepowe Niziny Wschodnioeuropejskiej.

Wydzielając to na kraje, gatunek możemy spotkać od części Turkmenistanu, Azerbejdżanu, zachodniego Kazachstanu, Rosji Południowo-Zachodniej, Gruzji, Turcji, Grecji, Bułgarii, Ukrainy (oprócz jej zachodu), Mołdawii, Rumunii, Węgier, wschodu Chorwacji, Serbii, aż po Słowację, gdzie znane są dotąd 3 stanowiska na południu kraju, wzdłuż Dunaju.

Biotop

Geolycosa vultuosa stwierdzono w obszarach trawiastych. Siedliska te to murawy piaszczyste o umiarkowanym lub dużym natężeniu wypasu, a także ugory lub opuszczone ziemie i piaskownica. Ekspansji gatunku na tym obszarze sprzyja stale rosnąca liczba stad owiec, które poprzez wypas wytwarzają odpowiednie siedliska dla Geolycosa vultuosa.

Gatunek żyje na nizinach, ale (w przeciwieństwie do Lycosa singoriensis) również na łąkach na wzgórzach i na niewielkich wysokościach (np. Na Sas-hegy, Budapeszt, Węgry)

Długość życia

Samice są trzysezonowe, żyją 2-4 lata, samce około dwóch.

Aktywność

Aktywność dobowa: widywane głównie po południu, wieczorem i nocą. W chłodniejsze dni przy dostatecznym nasłonecznieniu nie wahają się opuszczać nor w celu wykorzystania potencjału energetycznego z promieni słońca.

Aktywność sezonowa: Samice dojrzewają pod koniec lata, samice są aktywne od kwietnia do października. Okres godowy trwa od końca sierpnia do końca października.

Zachowanie

Szybki, impulsywny gatunek, który w sytuacjach tego wymagających, potrafi się postawić i zaciekle bronić. W początkowej fazie napięcia próbuje odstraszyć potencjalnego napastnika serią uderzeń odnóżami, by w ostateczności użyć dość pokaźnych rozmiarów pazurów jadowych, które wraz z jaskrawo ubarwionymi chelicerami stara się zaakcentować dla uwydatnienia efektu.

Przeważającą część życia spędza w wykopanym przez siebie tunelu, zakończonych komórką.

Jadowitość

Jad o charakterze neurotoksycznym. Skutki działania jadu opisuje się jako nieprzyjemny, ostry ból połączony z mrowieniem i opuchlizną i przyspieszonym pulsem. Kłujący ból i podrażnienie ukąszonej okolicy ciała można odczuwać jeszcze w kilka dni po zdarzeniu.

Nazwa potoczna pająka, z języka węgierskiego pochodzi od barwy chelicerów i rodzaju odczuwanego bólu.

Cechy szczególne

Ten zadziorny gatunek, rozwścieczony potrafi wystraszyć, co sam miałem okazję zaobserwować. Oprócz żarliwych próbek agresji – prężenie ciała, „ostrzenie” pazurów jadowych, tłoczenia jadu na końce pazurów, gwałtowne, ślepe uderzenia odnóży, potrafi wyskoczyć na niewielką wysokość i próbuje strydulować.

Przedstawiciele tego gatunku są w stosunku do środowiska bardziej ostrożni i wymagający. Tolerują nieco inny, węższy zakres dostępnych zespołów czynników środowiskowych.

Terrarium

Terrarium, standardowo jak na Lycosidae – przestrzenne, wysypane optymalną ilością podłoża. Pająkom tej rodziny nie powinno się żałować miejsca i substratu – wówczas stają się bardziej tolerancyjne na wpływy z otoczenia i odporniejsze na ich czynniki. Stwarza to przede wszystkim pole do przejawu ciekawych rzadkich zachowań, rozwoju i stymulacji niektórych własności osobników; godowej ekspresji, terytorializmowi, częstszym nocnym wędrówkom przez terrarium, bilans aktywności dobowej, odpowiedniego usposobienia rodzicielskiego, synchronizacji zachowań sezonowych.

Warto zapewnić dodatkowe, niskowatowe oświetlenie, które pająk może wykorzystać jako źródło ciepła i energii stymulacyjnej oraz niewielki zbiorniczek wody, pamiętając o dobrej wentylacji.

Za minimum uznaję wymary 30x40x30, przy czym 40cm to wysokość zbiornika, które w do co najmniej w 20 centymetrach winno być wysypane podłożem.

Choć mieszanka zwykłego torfu i podstawowych komponentów jako podłoże wierzchnie się sprawdzi, to jednak zalecam mieszankę glin (~40%), piasku (~20%), suchego torfu (~20%), brylastych kruszyw jak keramzyt czy wermikulit, plus cząstki organicznych „odpadów” jak suche liście, trawa, kamyki, kora, patyki. Tak skomponowane podłoże umożliwi pająkowi uformowanie i wzmocnienie nory, w ściany której często wplątuje elementy podłoża.

Prostota, przeciętność wykonania moim zdaniem jest tu szczególnie funkcjonalna i zaznacza się estetyką w swojej oryginalności.

Temperatura

Temperatura najlepiej by pokrywała się z wykresem średniej naturalnych im środowisk Europy Środkowej. Wiosna – tendencja wolno rosnąca, od kilku stopni w marcu do kilkunastu w maju. Lato – stabilizacja na poziomie 20-30°C z nocnymi spadkami. Jesień to ciąg malejący; od kilkunastu stopni we wrześniu do kilku w listopadzie. Zima (połowa listopada-marzec) to cykl nie więcej niż 10-ciu kresek powyżej zera, przy jednoczesnej zmianie tendencji wilgotności ogólnej i fotoperiodyzacji dnia.  Tak wygląda wzorcowy przebieg temperatury.

W warunkach hodowlanych chcąc dać symboliczny wyraz środowisku naturalnemu zapewniamy stałe 22-28 stopni od połowy marca do połowy listopada, zimujemy w temperaturze kilku stopni np. w piwnicy.

Nie jest to sztywna reguła, bez której pająk definitywnie zdechnie i nie podoła rozmnożeniu. Ma to na celu podniesienie jego komfortu.

Wilgotność

Wilgotność zmienia się wraz z porami roku. Zimę charakteryzuje największe nagromadzenie wody w podłożu, która od marca, każdym kolejnym tygodniem ulega wywietrzeniu z górnych warstwa podłoża, utwardzając je i osadzając się najgęściej w głębszych, twardszych i najbardziej nieprzepuszczalnych złożach (gliny twarde). Od późnego lata, antagonistycznie do spadku temperatury, rośnie procentaż wilgotności, do momentu kulminacyjnego (stabilizacji i wyrównania stanu) w okresie zimowym, z niewielkimi odchyleniami.

W praktyce hodowlanej, najbardziej suchy okres przypada na lato, kiedy to spryskujemy dość mocno terrarium raz na 4-5 dni (u młodych trochę częściej). Zimując utrzymujemy stale średniowilgotne podłoże. Okresy przejściowe między latem i zimą zaznaczamy spryskując terrarium raz na 2-3 dni. Nie jest to sztywna reguła, bez której pająk definitywnie zdechnie i nie podoła rozmnożeniu. Ma to na celu podniesienie jego komfortu, poprawę jakości życia i efektywniejszą aktywizację ważnych aspektów życia i funkcjonowania

Należy pamiętać, że wilgotność jest determinowana przez cyrkulację powietrza. Lycosidae najlepiej się czują w dobrze przewietrzonych zbiornikach.

Żywienie

W hodowli pokarm stanowi większość ogólnodostępnych owadów karmowych, dopasowanych do wielkości osobnika. Różnorodność karmówki jest jak najbardziej wskazana.

Rozmnażanie

Samce dojrzewają pod koniec lata, wówczas wyruszają w świat odszukać samice. Dzięki wskazówkom, samiec trafia do samicy, która zachęcona, będąc gotowa, przyjmuje samca do nory. Rytuał godowy uwzględnia ciekawe, złożone strategie komunikacyjne w postaci sekwencji ruchów i uderzeń odnóżami obu stron. Po kopulacji, samica kompletuje materiał biologiczny dla podstaw nowego pokolenia; w tym czasie gromadzi pokarm i usztywnia konstrukcję nory. Kokony są tworzone po zimowaniu, w okolicach kwietnia, maja. Samica wspomaga rozwój młodych ekspozycją energii słonecznej.

W hodowlach przy zapewnieniu optymalnych warunków i stymulacji, rozmnażanie jest bezproblemowe. Samiec po odnalezieniu nory samicy rozpoznaje ją, zachęca do wyjścia i kopulacji, która trwa nawet kilka godzin. Samiec po wykonanym zadaniu opuszcza gniazdo samicy w poszukiwaniu kolejnej partnerki. Samica w tym czasie przygotowuje się do pierwszego etapu wydania na świat nowego życia. Już po 2 tygodniach po kopulacji możliwe jest wydanie kokonu, który nosi przez kolejne 4-6 tygodni przyczepiony do kądziołków przędnych. Po tym czasie samica tworzy dziurkę w kokonie umożliwiając młodym wyjście na jej grzbietową część odwłoka, na którym przebywają około tygodnia. Schodząc z odwłoka samicy, młode przechodzą wylinkę i rozpoczynają samodzielne życie.

Poniżej link do filmu:

https://www.youtube.com/watch?v=m9ZGMd3RLLk

Uwagi

Źródła informacji

Na podstawie doświadczeń własnych, zaprzyjaźnionych hodowców i poniższych źródeł:

https://araneae.nmbe.ch/data/3955/Geolycosa_vultuosa (synonimy)
https://www.inaturalist.org/
https://wiki.arages.de/index.php?title=Geolycosa_vultuosa
https://www.researchgate.net/publication/286877597_Note_on_the_distribution_of_Geolycosa_vultuosa_Araneae_Lycosidae_in_the_Campia_Careiului_Natura_2000_site_north-western_Romania
http://ukrbin.com/
https://www.izeltlabuak.hu/cikk/szongariai-pokoli-cselopok

Hubert Szymański (htsi)

Liczba wyświetleń: 2564