Handel

Przepisy CITES zajmują się przewożeniem okazów przez granice (w przypadku państw członkowskich UE chodzi wyłącznie o wwóz spoza Unii i wywóz poza Unię, a nie o przewożenie pomiędzy tymi państwami) a nie zmianą ich właściciela, czyli nie regulują handlu okazami. Z pewnym wyjątkiem:
jeżeli zezwolenie importowe było wydane 'w celach niezarobkowych’ (np. dla gatunku z Załącznika I) albo zastosowano zwolnienie od obowiązku posiadania dokumentów CITES (np. dla rzeczy osobistych i składników gospodarstwa domowego), to sprzedaż takiego okazu po jego zaimportowaniu byłaby naruszeniem konwencji.

Przepisy prawa UE zawierają szereg ograniczeń odnośnie zarobkowego wykorzystania okazów:

Gatunki z aneksu A

W art.8 ust.1 Rozp.338/97 jest napisane:

Nabycie, oferowanie do nabycia, pozyskanie w celach zarobkowych, wystawianie na widok publiczny w celach zarobkowych, użycie dla zarobkowego zysku oraz sprzedaż, przetrzymywanie w celu sprzedaży, oferowanie do sprzedaży lub przewożenie w celu sprzedaży okazów z gatunków zaszeregowanych w aneksie A będzie zabronione.

Ale w art.8 ust.3 Rozp.338/97 czytamy:

W zgodzie z wymogami innych przepisów Wspólnotowych o zachowaniu dziko żyjących zwierząt i roślin, zwolnienie od zakazów, o których mowa w ustępie 1, może być przyznawane poprzez wydawanie świadectwa na tę okoliczność przez organ administracyjny Państwa Członkowskiego, w którym okazy te są umiejscowione.

Oznacza to, że we wszystkich państwach członkowskich UE sprzedawać, kupować, pokazywać na wystawach itp. można wyłącznie takie okazy z gatunków ujętych w aneksie A, które posiadają unijne świadectwo zwalniające spod zakazu ich zarobkowego wykorzystania (żółty oryginał, a nie kserokopia!). Dotyczy to także okazów ’urodzonych i hodowanych w niewoli’. W pewnych przypadkach, opisanych w Rozp.865/2006 zamiast unijnego świadectwa (pochodzenia okazu) można użyć żółty formularz nr 2 unijnego zezwolenia importowego, albo oryginał świadectwa wystawy objazdowej albo oryginał świadectwa własności osoby fizycznej (te dwa ostatnie, to raczej w przypadku wystawiania okazów na widok publiczny w celach zarobkowych, a nie do ich sprzedaży).

Art. 8 ust. 2 Rozp. 338/97:

Państwa Członkowskie mogą zabronić przetrzymywania okazów, w szczególności żywych zwierząt, z gatunków zaszeregowanych w aneksie A.

Jeśli chodzi o Polskę, to przepisy zarówno obecnej, jak i poprzedniej ustawy o ochronie przyrody mówią wyraźnie o tym, że zakazy, także przetrzymywania, wprowadza się ’w stosunku do rodzimych dziko występujących zwierząt objętych ochroną gatunkową’. Zwierząt, czyli pojedynczych, dziko żyjących osobników a nie całych gatunków. Nie ma zatem przeszkód prawnych, aby sobie hodować w domu bez niczyjego zezwolenia okazy gatunków chronionych, o ile pochodzą one z hodowli, a nie zostały wcześniej schwytane w naturze. (Przeczytaj także temat 5. Co wolno hodować: rodzime czy obce)

Przewożenie żywych okazów – bez różnicy czy pomiędzy państwami członkowskimi UE, czy na terytorium jednego państwa reguluje art.9 ust.1 Rozp.338/97:

Wszelkie przemieszczanie w obrębie Wspólnoty żywego okazu z gatunku zaszeregowanego w aneksie A z miejsca położenia wskazanego w zezwoleniu importowym lub w jakimkolwiek świadectwie wydanym zgodnie z niniejszym Rozporządzeniem będzie wymagało uprzedniego zatwierdzenia od organu administracyjnego tego Państwa Członkowskiego, w którym okaz ten jest umiejscowiony. W innych przypadkach przemieszczania, osoba odpowiedzialna za przemieszczanie danego okazu musi być w stanie, tam gdzie to stosowne, dostarczyć dowód zgodnego z prawem pochodzenia tego okazu.
Zgodę na zmianę zatwierdzonego wcześniej miejsca przetrzymywania okazu wydaje się w postaci takiego samego, uniwersalnego unijnego świadectwa 'pochodzenia okazu’ jak dla zwolnienia spod zakazu jego zarobkowego wykorzystania. TEN SAM dokument może być wydany do obu celów naraz. A nawet do trzech celów naraz, bo może on służyć jako dowód zgodnego z prawem pochodzenia danego okazu – zależnie od tego, które kwadraciki są zaznaczone.

Co najciekawsze, z art. 61 ust.1 ustawy_OP wynika, że zezwolenia na ’przewożenie przez granicę państwa roślin i zwierząt należących do gatunków, podlegających ograniczeniom na podstawie przepisów prawa Unii Europejskiej, a także ich rozpoznawalnych części i produktów pochodnych’, czyli importowe i eksportowe, wydaje minister środowiska. Ale nigdzie żaden przepis nie określa, kto w Polsce wydaje unijne świadectwa 'pochodzenia okazu’!

Gatunki z aneksu B
Art.8 ust.5 Rozp.338/97:
Zakazy, o których mowa w ustępie 1 [czyli te odnoszące się do okazów aneksu A], będą również miały zastosowanie do okazów z gatunków zaszeregowanych w aneksie B, z wyjątkiem tam, gdzie może być dowiedzione, w przekonaniu właściwego organu Państwa Członkowskiego, którego to dotyczy, że takie okazy były nabyte, a jeżeli pochodzą one spoza Wspólnoty, były wprowadzone do niej, w zgodzie z pozostającymi w mocy przepisami o zachowaniu dziko żyjących zwierząt i roślin. Bliżej nie określono, o jakie 'dowody’ tu chodzi, każde państwo członkowskie UE samo sobie ustala. Aby uniknąć kłopotów przy wywozie okazu z Polski do innego państwa UE najlepiej byłoby wyrobić dla niego unijne świadectwo 'pochodzenia’ takie, które jednocześnie umożliwia uzyskanie, w razie potrzeby, w każdym innym państwie unijnym zezwolenia eksportowego lub świadectwa reeksportu dla tego okazu. Ale żaden organ administracji państwowej w Polsce NIE JEST ustawowo upoważniony do wydawania takich świadectw! (o błędach w ustawie_OP czytaj niżej).

Bardzo ważny jest art.9 ust. 4 Rozp.338/97:

Tam, gdzie żywy okaz z gatunku zaszeregowanego w aneksie B jest przemieszczany w obrębie Wspólnoty, posiadacz tego okazu może wyzbyć się go wyłącznie po zapewnieniu, że przewidywany odbiorca jest dostatecznie poinformowany o pomieszczeniu, wyposażeniu i postępowaniach wymaganych dla zapewnienia, że okaz ten będzie otoczony należytą opieką.

Dotyczy to także zwolnionych spod zakazu sprzedaży 'urodzonych i hodowanych w niewoli’ okazów gatunków z aneksu A i oznacza, że każdy taki żywy okaz powinien być sprzedawany razem z 'instrukcją obsługi’.

Gatunki z aneksów C i D – prawo unijne zezwala na obszarze Unii na swobodny obrót okazami (nie wprowadza ŻADNYCH ograniczeń).

Dodatkowo, dla wszystkich aneksów: należy przestrzegać odpowiednich przepisów weterynaryjnych o przewożeniu żywych zwierząt, gdy są one przemieszczania na obszarze Unii.

Przepisy ustawy_OP:

Nie wprowadzono ogólnego zakazu posiadania, okazów z gatunków aneksu A, obowiązek zgłoszenia do rejestru to nie zakaz, o którym mowa w art.8 ust.2 Rozp.338/97.

Zakazy wydane ’w stosunku do rodzimych dziko występujących zwierząt objętych ochroną gatunkową’ dotyczą okazów dzikich a nie 'urodzonych i hodowanych w niewoli’.

Analiza przepisu art.64 ust.9 ustawy OP:

Podmioty, o których mowa w ust. 2 pkt 2 [czyli podmioty prowadzące działalność gospodarczą w zakresie handlu żywymi zwierzętami gatunków chronionych na podstawie przepisów, o których mowa w art. 61 ust. 1 – czyli gatunków ujętych w aneksach do Rozp.338/97], są obowiązane do posiadania i przekazania wraz ze sprzedawanym zwierzęciem oryginału lub kopii dokumentu, o którym mowa w ust. 4 pkt 11. Kopia ta powinna być, przez podmiot sprzedający zwierzę, zaopatrzona w numer nadawany według numeracji ciągłej, datę wystawienia, pieczęć i podpis osoby sprzedającej, informację o liczbie zwierząt, dla których została wystawiona, a jeżeli kopiowany dokument dotyczy więcej niż jednego gatunku, także o ich przynależności gatunkowej.
prowadzi do następujących wniosków:

(1) skoro zgodnie z definicją zawartą w art.2 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz.U z 2004 r., Nr 173 poz.1807 z późn.zm.) ’Działalnością gospodarczą jest zarobkowa działalność wytwórcza, budowlana, handlowa, usługowa oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie kopalin ze złóż, a także działalność zawodowa, WYKONYWANA W SPOSÓB ZORGANIZOWANY I CIĄGŁY’ ten, kto okazjonalnie sprzedaje swoje nadwyżki hodowlane, jeżeli nie spełnia definicji działalności gospodarczej, bo nie prowadzi sprzedaży 'w sposób zorganizowany i CIĄGŁY’ nie podlega pod przepis art.64 ust.9 ustawy_OP, a więc nie jest obowiązany do posiadania i przekazania wraz ze sprzedawanym zwierzęciem oryginału lub kopii dokumentu, o którym mowa w ust. 4 pkt 11.

(2) dokumenty, o którym mowa w ust. 4 pkt 11, to:

a) zezwolenia na import zwierzęcia do kraju albo 

b) zezwolenia na schwytanie zwierzęcia w środowisku albo 

c) dokumenty wydane przez powiatowego lekarza weterynarii, potwierdzające urodzenie zwierzęcia w hodowli albo

d) inne dokumenty stwierdzającego legalność pochodzenia zwierzęcia, 

Odnośnie zezwolenia importowego i świadectwa 'pochodzenia okazu’ (dla którego nie opisano w ustawie_OP żadnej procedury uzyskania na terytorium Polski) – art.11 oraz art.51 ust.1 i 2 Rozp.865/2006 wyraźnie określają, kiedy dokumenty takie tracą ważność i muszą być zwrócone do organu administracyjnego celem wydania nowych świadectw.
Przepisy prawa UE nie przewidują żadnego samodzielnego powielania takich dokumentów przez osoby sprzedające okazy, a nawet uznają to za przestępstwo który powinien być karany z mocy art.16 ust.1 pkt (d) Rozp.Rady Nr 338/97:

’(d) używanie fałszywego, sfałszowanego lub nieważnego zezwolenia lub świadectwa, albo zmienionego bez zatwierdzenia, jako podstawy do uzyskania Wspólnotowego zezwolenia lub świadectwa, albo do jakiegokolwiek innego urzędowego celu w związku z niniejszym Rozporządzeniem’;

Wyjazd z Polski do innego państwa członkowskiego UE z okazem zaopatrzonym w taką ’kopię’ zezwolenia importowego lub świadectwa 'pochodzenia’ sporządzoną przez sprzedawcę może zakończyć się procesem karnym i, w zależności od przepisów danego państwa, orzeczeniem przepadku okazu, karą grzywny lub nawet pozbawieniem wolności.

Przepisy prawa UE nie zakazują sprzedaży okazów poprzez aukcje internetowe, o ile tak jak przy każdej innej sprzedaży (np. w sklepie zoologicznym) okazy z gatunków aneksu A są sprzedawane razem z unijnym świadectwem zwalniającym spod zakazu ich zarobkowego wykorzystania, zaś dla okazów z aneksu B są dowody legalnego ich pochodzenia (sprowadzenia na obszar Unii z państwa nieunijnego lub dowód wcześniejszego nabycia okazu – zakupu lub urodzenia na obszarze Unii), a w przypadku oferowania żywych okazów gatunków z tych aneksów do oferty jest podłączona 'instrukcja obsługi’. Nie ma też podstaw prawnych do twierdzenia, że sprzedaż internetowa jest zakazana w ustawie_OP. Nie ma także żadnego przepisu ograniczającego możliwość sprzedaży przez osoby, które nie prowadzą ’działalności gospodarczej w zakresie handlu zwierzętami’ w myśl definicji z ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, bo sprzedają swoje nadwyżki hodowlane okazjonalnie, a nie ’w sposób zorganizowany i ciągły’.

Oddzielna sprawa to ewentualna konieczność zapłacenie podatku dochodowego od zysków z takiej sprzedaży.

Liczba wyświetleń: 1803