Hemidactylus imbricatus – gekon żmijowy

Systematyka

Gekon żmijowy (Hemidactylus imbricatus Jerdon, 1853)

Nazewnictwo

Nazwa angielska: Viper Gecko, Carrot-tail Viper Gecko

Nazwa niemiecka: Rübenschwanz-Viperngecko

Synonimy

Homonota fasciata – JERDON 1853: 468
Teratolepis fasciata – GÜNTHER 1869
Teratolepis fasciata – BOULENGER 1885: 145
Teratolepis fasciata – SMITH 1935: 123
Teratolepis fasciata – KLUGE 1993
Teratolepis fasciata – RÖSLER 1995: 158
Teratolepis fasciatus – PIANKA & VITT 2003: 181
Teratolepis fasciatus – SINDACO & JEREMCENKO 2008
Hemidactylus imbricatus – BAUER et al. 2009

źródło reptile-database.org

Długość życia

Kilka lat (6-8), maksymalnie 10 lat.

Wygląd

Ciało smukłe, pokryte drobnymi łuskami. Głowa wyraźnie wyodrębniona, o trójkątnym zarysie. Oczy pozbawione powiek, źrenice pionowe, co sugeruje aktywność nocną tego gatunku. Na palcach znajdują się przylgi. Ogon gruby, grzbieto – brzusznie spłaszczony, u dobrze odżywionych osobników może być nawet szerszy od głowy, stanowi on nieraz połowę długości ciała. Ubarwienie w tonacji szaro-brązowej. Wzdłuż ciała biegną naprzemianległe jaśniejsze i ciemniejsze pasy, na tym tle leżą wyraźne poprzeczne jasne pręgi.

Co do wielkości gekon żmijowy osiąga maksymalnie 10 cm, przeciętnie około 8 cm.

Występowanie

Zamieszkuje suche, skaliste tereny na niewielkim obszarze w południowo – wschodnim Pakistanie.

Cechy szczególne

Przy spełnieniu podstawowych warunków, nie sprawia kłopotów w hodowli. Brany do ręki czasem próbuje gryźć. Nie należy zbyt często chwytać gekonów, ponieważ jest to dla nich duży stres.

Ciekawostki

Ponieważ nie posiada powiek, często by oczyścić zrośnięte przeźroczyste powieki językiem je przeciera. W czasie podrażnienia unosi czasem ogon i energicznie nim wachluje także podczas polowania na zwierzęta karmowe.
Choć uważane są za zwierzęta typowo naziemne, posiadają na palcach przylgi, dzięki, którym potrafią wspinać się po płaskich powierzchniach np. szybach. Robią to jednak wyjątkowo rzadko i dość niezgrabnie. Wolą wspinać się po innych elementach wystroju (np. ściance strukturalnej, gałęziach) wykorzystując przy tym oprócz przylg swoje ostre pazurki. Jeśli kryjówki znajdują się w wyższych partiach terrarium to potrafią tam spędzać (przespać) cały dzień.

Gekony żmijowe sprawiają wrażenie bardzo powolnych zwierząt. Potrafią jednak stosunkowo szybko biegać, czy też niespodziewanie zeskoczyć z wyższych partii terrarium.

Odznaczają się zdolnością do autotomii. Ogon regeneruje się dość szybko, ale jak to zwykle bywa, nigdy nie jest już tak piękny jak ten pierwotny.

Niedawno zaliczany był do rodzaju Teratolepis razem z Teratolepis albofasciata (obecnie: Hemidactylus albofasciatus) zamieszkującym Indie (prowincje Maharshtra nas południe od Bombaju).

Aktywność

Aktywny głównie po zapadnięciu zmroku. W dzień zwykle ukrywa się pod kamieniami, norach, załomach skalnych. Jednak niektóre osobniki wyjątkowo często spacerują lub też wygrzewają się pod żarówką za dnia, co jest wielkim plusem, jeśli chodzi o możliwość obserwacji tych pięknych gadów.

Biotop

Zamieszkuje tereny suche i skaliste o bardzo skąpej roślinności.

Terrarium

Pustynne (suche) z wieloma kryjówkami zarówno w ciepłej jak i chłodniejszej części pomieszczenia. Podłożem dla dorosłych osobników może być piasek, który wysypujemy na głębokość około 10 cm (bo gekony lubią wykopywać w nim jamki). Młodym i podrostkom możemy wysypać dno czystym wapniem, bo połknięty piasek może doprowadzić do niedrożności przewodu pokarmowego i śmierci gekona. Dla świeżo wyklutych młodych najlepiej nadaje się ręcznik papierowy.

Za kryjówki służyć mogą łupiny orzecha kokosowego, kawałki kory stabilna konstrukcje z kamieni rurki ceramiczne plastikowe czy nawet papierowe (po ręcznikach papierowych lub papierze toaletowym). W terrarium należy umieścić płytki pojemnik z wodą lub też codziennie wieczorem spryskiwać określoną część terrarium (niewielką, aby zbytnio nie podwyższyć wilgotności w terrarium). Zbiornik hodowlany powinien być wyposażony w dobrą wentylację.

Wielkość terrarium

Dla pary lub samca i 2 samic minimum to 40 x 30 x 30 cm, przy czym decydującą rolę odgrywa powierzchnia dna (terrarium horyzontalne).

Oświetlenie

Naśladowanie rocznych zmian długości dnia nie jest konieczne dla stymulacji zachowań rozrodczych. Oświetlenie UVB jest zbędne u tego gatunku. Ewentualnie można zastosować czasowo słabe źródła tego promieniowania (2-5%) u osobników z odwapnieniem/krzywicą.

Temperatura

W okresie letnim średnia temperatura w terrarium powinna osiągać w dzień 27-29°C, miejscowo nawet ok. 35°C i około 20-24°C nocą. Terrarium ogrzewamy żarówką lub lustrzanką o odpowiednio dobranej mocy (tak by temperatura w terrarium była odpowiednia). Osobiście odradzam stosowania mat i kabli grzewczych.

Wilgotność

Jak w warunkach pustynnych niska, na poziomie 50% może wzrastać do 65% w nocy (naśladowanie naturalnego nocnego oparu).

Żywienie

Dorosłe osobniki powinny być karmione 2-3 razy w tygodniu, młode codziennie.
Najczęściej podawane są świerszcze (jako podstawa), można także podawać inne owady (plankton łąkowy, karaczany, mole woskowe, itp.) . Młode, ze względu na niewielkie rozmiary zjadają, wylęg świerszcza (nimfy) i muszki owocówki – Drosophila (formy nielotne). Pokarm gekonów każdorazowo należy uzupełniać w wapń (węglan wapnia) np. w postaci startej na proszek sepii. Raz w tygodniu pokarm uzupełniamy w witaminy.

Dymorfizm płciowy

Osobniki obu płci są zazwyczaj podobnej wielkości. Dojrzałe samce można łatwo rozpoznać po parzystych zgrubieniach u nasady spodniej części ogona, które są oznaką obecności narządów kopulacyjnych – półprąci oraz lepiej rozwiniętych 6 – 8 porów preanalnych (będących ujściami gruczołów istotnych w chemicznej komunikacji miedzy gekonami). Płeć tych gekonów można zazwyczaj określić w wieku około 4 – 5 miesięcy. Wątpliwości mogą się pojawić w przypadku otyłych samic – zapasy tłuszczu gromadzące się w ogonie mogą zmylić, jednak porównując osobniki przeciwnych płci trudno nie dojrzeć różnicy.

Rozmnażanie

Do rozrodu powinno się dopuszczać samice co najmniej w wieku 15-18 miesięcy, gdyż młodsze osobniki mogą nie przeżyć trudów ciąży i znoszenia jaj (częstym powikłaniem wtedy jest zablokowanie jajowodów lub kloaki przez jajka). Samce, przy dobrym karmieniu, dojrzewają już w wieku 10-12 miesięcy (przy wielkości co najmniej 8 cm). Jak już wspomniano zimowanie nie jest konieczne dla uzyskania młodych. Najważniejsze to zapewnić jaszczurkom optymalne warunki w terrarium. Nigdy nie przeprowadzałem zimowania, a mimo wszystko gekony się mnożyły.

Niektórzy hodowcy uważają jednak, że okresowe obniżenie temperatury bardzo dobrze wpływa na aktywność rozrodczą tego gatunku. Zimowanie przeprowadzają wg następującego schematu:

Pod koniec listopada przerywamy karmienie, po kilku dniach wyłączamy wszystkie źródła ciepła i utrzymujemy temperaturę pokojową, skracamy dzień świetlny do 6 godzin aż do całkowitego „zaciemnienia”, by po czasie przenieść gekony na okres miesiąca do temp 12-14°C. Po około 6 tygodniach takiej symulacji zimy włączamy ponownie ogrzewanie i oświetlenie oraz zaczynamy normalnie karmienie.

Kopulacja ma miejsce w nocy, a zaloty w formie chybotliwego tańca odbywają się przy dźwiękach wydawanych przez samca przypominających chrapliwe kwakanie, samiec przy tym oblizuje głowę samicy oraz jej kloakę stymulując ją do kopulacji. Po około 25-30 dniach samica szuka miejsca do złożenia 1-2 jaj. Najczęściej zakopuje je w wilgotnym piasku lub pod jakimś elementem wystroju (czasem jaja składane są wprost na podłoże i pozostawione bez zakopywania), gdzie gromadzi się wilgoć w chłodniejszej części terrarium. Najlepiej trzy tygodnie po kopulacji umieścić w terrarium pojemnik z wilgotną mieszaniną torfu z piaskiem by samica nie musiała szukać odpowiedniego miejsca w podłożu terrarium. Takie postępowanie umożliwia nam także przeniesienie jajek na czas inkubacji do innego pomieszczenia poza terrarium hodowlanym (bo jajka zniesione do podłoża na dno terrarium lub w pobliżu elementów wyposażenia mogą się do nich przyczepić i będzie je trudno stamtąd usunąć nie uszkadzając ich). Jajka inkubujemy w temperaturze 28-30°C przy wilgotności około 80%. Jako podłoża do inkubacji można użyć piasku lub jego mieszaniny z torfem, albo innych specjalistycznych podłoży (np. wermikulit). Osobiście jaja gekonów umieszczałem w plastikowych nakrętkach po butelkach, a te z kolei były umieszczane w wilgotnym substracie (tutaj: „gąbka materacowa”). Młode gekony wykluwają się po około 50-70 dniach. Tuż po wykluciu mają około 2,5 cm i ważą średnio pół grama.

Po około dwóch tygodniach od złożenia jaj samica składa kolejną ich partie (1-2 sztuki). W jednym sezonie (od lutego do lipca) można uzyskać nawet 10-12 zniesień (ważne jednak jest uświadomienie sobie jak wyczerpuje to samice i jej zapasy wapniowo – witaminowe i energetyczne). W czasie ciąży (prócz normalnego podawania wapnia) warto posypywać pysk samicy sepią, (najlepiej 2-3 razy w tygodniu) tak, aby dodatkowa porcja wapnia była przez nią zlizywana. Mimo wszystko po kilku zniesieniach (3-4) najlepiej odseparować sama od samicy, by zbytnio nie wyeksploatować tej drugiej.

Młode gekony maja wymagania podobne do dorosłych z wyjątkiem podłoża oraz wielkości i częstotliwości podawania pokarmu. Należy też zapewnić maluchom większą wilgotność i stały dostęp do wody, choć w tym wypadku umieszczanie pojemnika nawet z minimalną ilością wody jest ryzykowne. Świeżo wyklute młode najlepiej „trzymać” na ręcznikach papierowych ze stale wilgotnym, niewielkim obszarem. Młode osobniki wykazują większą śmiertelność niż dorosłe, dlatego trzeba poświęcić im dużo uwagi. Dobrze karmione rosną szybko, dlatego nie należy zapominać o wzbogacaniu diety w wapń (każdorazowo) i witaminy (raz w tygodniu). W początkowym okresie powinniśmy raczej unikać podawania tłustych larw (mole woskowe, mączniki), a pokarm powinien być odpowiednio dobrany do wielkości jaszczurki (lepiej podać więcej małych owadów niż jednego zbyt dużego). Młode bezwzględnie karmimy codziennie.

Opracowanie i źródła informacji

Opracował Arkadiusz Sidor, uzupełnił Witold „Wiciu” Borkowski na podstawie własnych doświadczeń (choć skromnych) i poniższej literatury: Kocian M., Kraus R. Chameleoni a gekoni; Klatil L. Obrazovy atlas gekonu
oraz Paweł Kaczmarek (jaszczur) na podstawie własnych doświadczeń.
¹ Źródło The Reptile Database http://reptile-database.reptarium.cz/species.php?genus=Hemidactylus&species=imbricatus

Liczba wyświetleń: 16589