Hydrodynastes gigas – żabojad argentyński

Hydrodynastes gigas – żabojad argentyński

Nazewnictwo

Nazwa angielska: False water cobra, Brazilian Smooth Snake, Brazilian False Water Cobra

Nazwa niemiecka: Brasilianische Glattnatter

Nazwa czeska: užovka obrovská, užovka velká, cyklagras obrovská (?)

Systematyka

Żabojad argentyński, Hydrodynastes gigas (Duméril, Bibron and Duméril, 1854) – wąż z rodziny połozowatych (Colubridae), podrodziny pseudożararak (Xenodontinae). Do niedawna był zaliczany do odrębnego rodzaju Cyclagras, aktualnie jest jednym z trzech przedstawicieli swojego rodzaju obok Hydrodynastes bicinthus (Herrmann, 1804) i Hydrodynastes melanogigas (Franco, Fernandes et Bentim, 2007). Ten ostatni został odkryty niedawno w Brazylii w stanie Tocantins, gdzie zasiedla tropikalną sawannę zwaną cerrado. Może on jednak okazać się w trakcie dalszych badań melanistyczną formą jednego z poprzednich.

Występowanie

Żabojad argentyński zamieszkuje centralne rejony Ameryki Południowej od wschodniej Boliwii przez Brazylię, Peru po Paragwaj i Północną Argentynę. Jego naturalnym siedliskiem są gęste zarośla lasów deszczowych, uprawy i plantacje, ale i zbiorowiska kaktusów – zwykle blisko wody. Przebywa głównie na ziemi i w wodzie, rzadziej wspina się na nisko położone gałęzie i leżące konary. Jest aktywny w ciągu dnia i o zmierzchu.

Wygląd

Jest to duży, osiągający ponad dwa metry długości wąż o mocnej budowie ciała i głowie dość wyraźnie odróżniającej się od szyi. Ubarwienie od jasnożółtego do ciemnobrązowego z nieregularnymi poprzecznymi czarnymi pasami i plamami. Dorosłe samce przeważnie są jaśniejsze od samic z przewagą żółtej barwy, ale nie jest to regułą. Są też wyraźnie szczuplejsze i posiadają dłuższy ogon. Strona brzuszna jest biało – czarna. W chwili zagrożenia żabojad rozpłaszcza szyję podobnie jak czynią to kobry i donośnie syczy. Stąd inna jego nazwa: pseudokobra wodna (z ang. False water cobra).

Żywienie

Żabojad jest doskonałym łowcą ryb i żab, a na suchszych terenach poluje też na małe ssaki i ptaki. Nie gardzi też innymi gadami w tym wężami, także swojego gatunku. Jest bardzo żarłoczny i agresywny przy pobieraniu pokarmu. Podobnie jak popularne heterodony, żabojad należy do węży z grupy opisthoglypha tzn. posiada dwa (lub więcej) powiększone zęby jadowe w tyle górnej szczęki, zaopatrzone w rynienki, przez które toksyna może być przenoszona z gruczołu do rany. Dlatego polując musi złapać zdobycz głęboko w szczęki, aby dosięgnąć ją zębami jadowymi. Stąd po pochwyceniu charakterystyczne jest tzw. „zażuwanie ofiary”. Ma to na celu zaaplikowanie jej jak największej ilości jadu, a raczej cytotoksycznej śliny. Mimo to żabojady często zjadają żywą jeszcze zdobycz. U połozowatych jad produkowany i gromadzony jest w gruczołach Duvernoya i wykazuje toksyczność dla specyficznej grupy ofiar. U gatunków polujących na myszy jest szczególnie toksyczny dla małych gryzoni, u innych gatunków jedynie dla żab lub ptaków. Także w obrębie gatunku skład jadu może wykazywać zróżnicowanie geograficzne. Toksyna żabojadów, choć wystarczająca do zabicia typowej zdobyczy , jest stosunkowo nieszkodliwa dla ludzi i nie powinna zaszkodzić zdrowej dorosłej osobie. Spotyka się doniesienia o występowaniu obrzęków, bolesności czy nudności po ukąszeniu przez żabojada, które jednak mijają po upływie kilku dni i zażyciu odpowiedniej dawki wapnia oraz środka przeciwuczuleniowego. Zależy to od indywidualnej reakcji organizmu. Trzeba pamiętać, że niektórzy mogą „spuchnąć” po użądleniu przez pszczołę, a żabojady należą do dużych węży.

Terrarium

Minimalne wymiary terrarium dla dorosłego żabojada to 150 x 80 cm w podstawie. Wysokość nie ma już większego znaczenia, ale nie powinna wynosić mniej niż 50 cm. Podłoże dowolne (torf, kokos, zrąbki drewniane, kora), może być stale suche. Ważne, aby w terrarium znajdował się duży basen z wodą oraz jakaś kryjówka. Ponieważ wąż ten znaczną część czasu przebywa w wodzie, często się do niej wypróżnia. Powinniśmy pilnować , aby woda w basenie była cały czas czysta. Podobnie, jeśli podajemy do wody pokarm (ryby), należy wymienić wodę po zjedzeniu przez węża całego posiłku. Temperatura w terrarium w przedziale 24–32°C, maksymalnie 35°C na „wyspie ciepła”. Jeśli w całym pomieszczeniu gdzie stoi terrarium temperatura wynosi minimum 24-25°C, dodatkowe źródło ciepła nie jest konieczne, podobnie jak oświetlenie w terrarium. Dobrze jest jednak wyposażyć drzwiczki terrarium w jakiś zamek, aby uniemożliwić wężowi ich otwarcie. Zwłaszcza w nowym lokum, tuż po zasiedleniu, żabojady potrafią być bardzo pomysłowe.

Rozmnażanie

Rozmnażanie jest niezbyt trudne. Żabojady są jajorodne, samice znoszą do 40 jaj (zwykle około 20). Parę, o ile są to osobniki zbliżonych rozmiarów, można trzymać razem. Zwykle lepiej jednak zapewnić im oddzielne lokum, ze względu na kanibalizm i problemy z karmieniem dwóch osobników w jednym terrarium. Zimowanie nie jest konieczne, ale węże można „schłodzić „ do temperatury pokojowej przez miesiąc do dwóch. Po tym okresie samca wpuszczamy do samicy na kilka dni, w ciągu których następuje dwu – trzykrotna kopulacja. Pamiętamy, aby wcześniej dobrze nakarmić nasze węże. Samica składa jaja po około 2 miesiącach i przez następne dwa inkubujemy je w temperaturze 27–29°C. Przy stałej temperaturze powyżej 30°C jaja niestety często się „gotują”. Młode klują się w jednym czasie i po dwóch dniach od rozpoczęcia powinny wszystkie opuścić jaja. Mają już wtedy w pełni zresorbowane woreczki żółtkowe i jeśli któryś ociąga się z opuszczeniem jaja lub nie rozpoczął się kluć to znaczy, że coś jest nie tak. W ciągu następnego tygodnia przechodzą pierwsza wylinkę po której zaczynają jeść. Nie wszystkie chcą od razu przyjmować mysie noworodki i najłatwiej rozkarmić je wtedy małymi rybkami. Bardziej lękliwym można wpuścić żywego karasia lub np. gurami do basenu z wodą. Taka rybka jest w stanie przeżyć tam wystarczająco długo, aby młody wąż ją upolował. Jeżeli taki wężyk zacznie już jeść ryby, a w dalszym ciągu odmawia pobierania noworodków wystarczy do przygotowanej porcji martwych rybek dodać również martwe noworodki aby „złapały zapach”. Są wtedy bez większych przeszkód akceptowane przez węże. Odradzam próby karmienia żabojadów występującymi u nas żabami złapanymi na wolności. Pomijam fakt, że wszystkie są pod ochroną, ale można narazić węże na inwazję pasożytów. Dobrze karmione młode rosną bardzo szybko. Do rozrodu nadają się już dwuletnie osobniki. W niewoli wąż ten może żyć nawet ponad 20 lat.

Uwagi

Żabojad argentyński jest bardzo atrakcyjnym gatunkiem terraryjnym. Swego czasu dość popularny, obecnie rzadki w hodowlach, może ze względu na swój temperament. Dla wielu osób określenie „warunkowo jadowity” znaczy to samo co jadowity. Jeżeli do tego dołożymy rozmiary węża, wolą nie zagłębiać się w temat. A szkoda. Żabojad jest łatwym w utrzymaniu wężem, ale wymagającym od hodowcy pewnej wprawy przy obchodzeniu się z nim. Jest bardzo szybki i ponieważ nie przebiera na ogół w menu, głodny może pomylić rękę właściciela z pokarmem. Dobrze jest od małego przyzwyczaić go do częstego wyjmowania i brania na ręce, ładnie się wtedy oswaja. Jednak nasze zamiary zawsze powinny być sygnalizowane wężowi, a wszystkie operacje w terrarium poprzedzone „głośniejszym zachowaniem” z naszej strony. Żabojady są bardzo inteligentne i szybko się uczą. Jeśli zorientują się, że to nie obiad, a jedynie sprzątanie, na pewno nie będą nam przeszkadzać. Robiąc większe porządki lepiej na wszelki wypadek przełożyć węża do worka lub innego terrarium. Przy większych osobnikach zalecam używanie haka ofiologicznego i rękawicy. Żabojad argentyński znajduje się na drugim załączniku listy CITES i w Polsce wymaga rejestracji.

 

Opracowanie i źródła informacji

Opracowanie i fotografie: Tomasz Kruszelnicki „Trnorep”

Bibliografia:
Cyryl Przybyszewski „Zwierzęta w terrarium”
Piotr Sura „Encyklopedia współczesnych płazów i gadów”
John Coborn „Atlas węży świata”
Johan Marais “Wielka księga węży”
Grzegorz Piekarczyk „Heterodon zachodni (Heterodon nasicus nasicus Baird & Girard, 1852)”
Wikipedia
http://www.itis.gov/servlet/SingleRpt/SingleRpt?search_topic=TSN&search_value=701117
http://zipcodezoo.com/Animals/H/Hydrodynastes_gigas/

Liczba wyświetleń: 6921