Loading...
Zwane są także bielcami i „białymi mrówkami”
Rząd ten obejmuje 2000 gatunków. Są to owady drobne (2-20 mm), bezskrzydłe (pomijając formy płciowe). Samice (królowe) bywają ogromne – dochodzą do kilkunastu centymetrów długości.
Są owadami społecznymi, budują kopce (państwa) o wysokim stopniu organizacji dochodzące do kilku milionów osobników. Wyróżnia się trzy kasty różniące się budową i wykonywanymi zadaniami. Zadaniem uskrzydlonych form płciowych jest rozród i zakładanie nowych państw. Najliczniejsze robotnice utrzymują państwo i budują kopce, których bronią żołnierze.
Większość termitów całe życie spędza w ciemności – ich ciało jest białe i miękkie. Nieliczne gatunki opuszczają gniazda i wychodzą na światło dzienne. Z reguły drogi używane do zdobywania pokarmu prowadzą korytarzami.
Oczy form płciowych są dobrze rozwinięte, natomiast oczy robotnic i żołnierzy z reguły są niedorozwinięte, w przeciwieństwie do czułków.
Czułki pełnią bardzo ważną rolę – osobniki chore, zranione czy pozbawiane czułków są zabijane przez współtowarzyszy. Zarówno robotnice jak i żołnierze nie posiadają narządów płciowych. Wszystkie formy posiadają masywne narządy gębowe typu gryzącego. U żołnierzy nie służą one do zdobywania pokarmu a jedynie do walki, są one bowiem karmione przezutym pokarmem przez robotnice i starsze formy larwalne.
Podstawowym pokarmem termitów są tkanki roślinne, wyżej uorganizowane gatunki pobierają również pokarm zwierzęcy oraz grzyby.
W trawieniu biorą udział pierwotniaki żyjące w przewodzie pokarmowym przekształcające błonnik w cukier gronowy. Kał bywa konsumowany. Dość powszechnie termity hodują grzyby: zapełniają część komór przeżutym pokarmem, cząstkami drewna, odchodami – na tej pożywce rozwijają się grzyby, które służą za pokarm młodocianym larwom.
Założenie państwa poprzedza rójka, w której biorą udział formy uskrzydlone.
Gromadzą się one przed otworami kopców otwieranymi w pewnym momencie przez robotnice. Odbywają lot godowy, po wylądowaniu pozbywają się gwałtownymi ruchami ciała skrzydeł i łączą się w pary, które wędrują w poszukiwaniu miejsca na założenie gniazda. Zakładają komorę godowa pod kamieniami, w zagłębieniach, etc. Tu osiągają dojrzałość płciową i następuje kopulacja. Zapłodniona samica (królowa) składa pierwszą porcje jaj, z których po kilkudziesięciu dniach lęgną się larwy. Rodzice karmią je przez pewien czas, następnie larwy usamodzielniają się w zdobywaniu pokarmu i przystępują do budowy gniazda oraz pielęgnacji pary królewskiej i młodszego rodzeństwa. Od tej pory król i królowa zajmują się jedynie rozrodem. Odwłok królowej pęcznieje i osiąga olbrzymie rozmiary. Królowa żyje od kilku do kilkunastu lat, kopulacja w tym okresie odbywa się kilkakrotnie, a samica składa wiele milionów jaj (do 3000 dziennie).
Rozwój niezupełny, po każdym linieniu larwy coraz bardziej przypominają formy dojrzałe. Cały rozwój trwa kilkanaście miesięcy. O przynależności do danej kasty decyduje podawany pokarm.
Gniazda (termitiery) chronią przed wrogami oraz zapewniają odpowiedni mikroklimat.
Budowa gniazd jest bardzo skomplikowana, posiadają one warstwy izolacyjne, systemy wentylacji oraz zróżnicowane, odpowiednie warunki termiczne i wilgotnościowe dla poszczególnych stadiów rozwojowych. Gdy na zewnątrz panuje susza termity ślinią ściany lub przewietrzają komory gdy wilgotność wzrasta ponad normę. Każde uszkodzenie gniazda zostaje natychmiast naprawione. Termitiery bywają zakładane pod powierzchnią ziemi, w glebie, w drewnie lub przyjmują formę kopców na powierzchni gleby. Kopce w Afryce oraz Australii osiągają znaczną wysokość (do 9 metrów) i stają się charakterystycznym elementem krajobrazu. Duże kopce zamieszkuje ponad milion osobników.
Budulec stanowi ziemia, drewno, ślina, kał, centralne położenie zajmuje komora królewska wokół której budowane są komory młodych larw. Wokół nich mieszczą się komory zajmowane przez starsze stadia, a na części obwodowej farmy grzybów oraz komory form uskrzydlonych.
Bardziej prymitywne gatunki budują podziemne systemy korytarzy i tuneli. Królowe nie są w nich obmurowywane, osiągają mniejsze rozmiary i pędza bardziej swobodny tryb życia.
Do wrogów termitów należą ssaki, gady, płazy i ptaki. Również niektóre gatunki mrówek organizują łupieżcze wyprawy do gniazd termitów, zabierając z nich larwy jako pokarm dla swego potomstwa.
Termitofile oraz termitokole to owady zamieszkujące termitiery (np. muchówki Phoridae) i wchodzące w różne związki z gospodarzami, tj. synechtrii, synektii, symfilii oraz pasożytnictwa.
Termity są dość blisko spokrewnione z karaczanami. Szczególnie termity prymitywne wykazują tu duże podobieństwo, np. australijski gatunek żyjący w drewnie Mastotermes darwiniensis. Wśród termitów wyróżnia się sześć rodzin. Najbardziej prymitywna to Mastotermitidae. Kilkaset budujących gniazda w drewnie gatunków wyróżnia się w szeroko rozpowszechnionej rodzinie Kalotermitidae. Należy do niej występujący w południowej Europie Kalotermes flavicollis. Podział pracy tutaj nie jest jasno sprecyzowany, nawet królowa poza rozrodem wypełnia różne dodatkowe funkcje. Często opuszczają gniazda gatunki z rodziny Hodotermitidae i wędrują wtedy ogromnymi kolumnami. Największą, a zarazem najwyżej uorganizowaną rodzinę stanowią Termitidae, obejmuje ok. 1700 gatunków.
Termity znane są od 220 milionów lat, od dolnego permu.
Opracowanie Redan
Liczba wyświetleń: 229
