Lampropeltis nigrita – lancetogłów czarny

Od 2009 do początku 2017 roku uznawany za melanistyczną odmianę Lampropeltis californiae, jednak przez trwające spory odnośnie przynależności do Lampropeltis californiae lub Lampropeltis splendida, zostały poczynione kolejne badania (w tym badania dna). Badacze Kenneth L. Krysko, Leroy P. Nuñez, Catherine E. Newman, and Brian W. Bowen w artykule pt.: “Phylogenetics of Kingsnakes, Lampropeltis getula Complex (Serpentes: Colubridae), in Eastern North America.”, który opublikowany został 27 stycznia 2017 roku podnoszą nigritę do rangi osobnego gatunku “Lampropeltis nigrita”

Lampropeltis nigrita budową bardzo przypominają zarówno Lampropeltis californiae jak i Lampropeltis splendida, potrafią osiągnąć rozmiar nawet do 200 cm, jednak zwykle rozmiar dorosłego osobnika waha się w granicach 100-150 cm. Wąż o mocnej budowie, umięśniony, jednak zachowujący charakterystyczne proporcje dla węży właściwych. Głowa owalnego kształtu, zwykle wyodrębniona od reszty ciała.

Oczy podobnie, jak u reszty lancetogłowów, mają okrągłą źrenicę o czarnym kolorze, idealnie dopasowane kolorem do reszty ciała, przez co wąż podczas ruchu i przemieszczania się wygląda jak czarna smuga. Ciało o czarnej pigmentacji, czasem zdarzają się widoczne “wybielenia” w okolicach brzusznych i przy brzusznych, zdarzają się też ledwo widoczne pasy na grzbiecie.

Nazewnictwo

Nazwa polska: Lancetogłów czarny

Nazwa angielska: Mexican Black Kingsnake

Nazwa niemiecka:

Nazwa czeska:

Systematyka

Lampropeltis nigrita – Zweifel and Norris (1955) – Mexican Black Kingsnake

Coluber californiae (part) – Blainville (1835)

Coronella californiae (part) – Duméril et al. (1854)

Lampropeltis getulus yumensis – (part) Blanchard (1919)

Lampropeltis getula yumensis – (part) Klauber (1938)

Lampropeltis getulus california – (part) Stebbins (1954)

Lampropeltis getulus nigritus – Zweifel and Norris (1955)

Lampropeltis getulus nigrita (part) – Smith and Taylor (1966)

Lampropeltis getulus splendida (part) – Hardy and McDiarmid (1969)

Lampropeltis getula nigrita (part) – Crother (2000)

Lampropeltis californiae (part) – Pyron and Burbrink (2009)

Lampropeltis nigrita – Kenneth L. Krysko, Leroy P. Nuñez, Catherine E. Newman, and Brian W. Bowen (2017)

Występowanie

Sinaloa na północ do Sonora w Meksyku i południowo-wschodnie tereny Arizony w USA.

Zachowanie

Wąż niezwykle ciekawski, na ogół mało bojaźliwy, wręcz śmiały, kontaktowy. Jednak w przeciwieństwie do łagodnych “zbożówek”, nigrity podobnie jak californiae miewają swoje humory i potrafią pokazać, że coś im się nie podoba. Przestraszone piżmują (wydzielają substancję śmierdzącą), jest to typowy mechanizm obronny u większości węży. Zestresowane, uderzają z dużą częstotliwością ogonem o podłoże symulując dźwięk grzechotki grzechotnika. Zestresowane nie unikają agresji, potrafią ostrzegawczo zaatakować, a nawet dość boleśnie ugryźć. Wąż ten potrafi atakować również, gdy poczuje zapach gryzoni lub nawet innych węży (nierzadko stanowiących składnik jego diety w naturze), dlatego warto przed kontaktem z nim umyć ręce. Z odpowiednim podejściem jest łatwy i przyjemny w obsłudze, a dzięki oswojeniu z człowiekiem, może się całkowicie wyzbyć stresu, czy agresji w stosunku do właściciela.

Aktywność

W terrariach wykazuje aktywność całodobową, zwłaszcza gdy nie są zaopatrzone w ostre światło. Głodny wzmaga swoją aktywność, najedzony chętnie korzysta z kryjówek, aby trawić w spokoju. Nigrity, tak jak inne lancetogłowy, prowadzą naziemny tryb życia, i choć chętnie korzystają z gałęzi i konarów, to jednak zdecydowanie nie zamieszkują koron drzew. Lubią przebywać w wodzie i często w terrariach, które posiadają odpowiedniej wielkości basen, można zaobserwować zanurzone w nich lancetogłowy.

Na wolności chętnie polują na wszelakiej maści gryzonie, ptactwo, ryby, płazy, jaszczurki, czy inne węże (w tym jadowite), są też doniesienia o młodych osobnikach polujących na plankton łąkowy.

Biotop

Podobnie jak lancetogłowy kalifornijskie można je spotkać w większości typów siedlisk na praktycznie całym obszarze ich bytowania. Tereny ich występowania to najczęściej faliste łąki, skaliste oraz trawiaste wzgórza, niezbyt gęste lasy, polany czy mokradła itp.

Ciekawostki

Nieprzypadkowo często są porównywane do L.californiae, gdyż przez dłuższy czas były uznawane za melanistyczną formę wyżej wspomnianego gatunku.

Terrarium

Z racji naziemnego trybu życia, najbardziej odpowiednie będzie terrarium horyzontalne (poziome). Niezbędne jest zabezpieczenie terrarium przed ucieczką węża, zwłaszcza w przypadku młodych osobników. Jeśli wąż znajdzie jakąś szczelinę, to zapewne będzie próbował się przez nią wydostać, a znalezienie uciekiniera, zwłaszcza w wypadku młodych, nierzadko kończy się porażką.

Wielkość terrarium

Z powodu dużych różnic w rozmiarach u tego gatunku ciężko jednoznacznie określić, jakie powinno być minimum dla nigrity. Można się kierować zasadą: długości ⅔ długości osobnika, głębokość ⅓–½ długości osobnika (z racji naziemnego trybu życia wysokość nie ma tutaj wielkiego znaczenia), jednak im większe terrarium tym lepiej. Na przykład dla dorosłego osobnika, który nie przekroczy 120 cm będzie inny “minimalny wymiar”, niż dla osobnika, który przekroczy 180 cm, stąd ciężko nam zdefiniować optymalne minimum dla ogółu gatunku.

Wystrój terrarium

Ważnym elementem w terrarium jest kryjówka. Należy zapewnić im minimum dwie kryjówki – po jednej w każdej strefie (ciepłej/zimnej), w której zmieszczą się bez problemu całe. W terrarium powinien być także basen/miska dostosowane do wielkości węża i na tyle stabilne, ażeby zwierzę nie mogło go przechylić i wylać wodę. Taki basen utrzyma także prawidłową wilgotność powietrza. Wodę należy wymieniać na świeżą, gdyż węże te mają tendencję do wypróżniania się w niej. Warto dołożyć gałęzie/konary/tuby korkowe, z których na pewno skorzystają. WAŻNE: Jak każde węże, lancetogłowy czarne są samotnikami i nie potrzebują towarzystwa, a ze względu na panujący kanibalizm u tego gatunku, stanowczo odradza się trzymanie w jakichkolwiek grupach, czy parach. Dlatego trzymajmy się zasady: jedno terrarium-jeden wąż. Węże te łączymy jedynie przy próbach rozmnożenia, ale nawet wtedy zalecamy je obserwować, a w przypadku zauważalnej agresji należy je natychmiast rozdzielić.

Podłoże w terrarium

Podłoże, jakie powinniśmy dobrać dla lancetogłowów, powinno być dobierane w myśl zasady “nie do połknięcia, lub w razie połknięcia- łatwe do wydalenia”, co eliminuje nam od razu wszelakiego rodzaju drewienka, chipsy kokosowe czy piasek.

Aktualnie w hodowlach królują odpylone trociny różnych marek, ważne, aby były pozbawione pyłów i nie posiadały zbyt ostrych krawędzi. Lancetogłowy czarne powinny być utrzymywane w suchym terrarium, więc za bazę podłoża nie powinien robić ani torf, ani włókno kokosowe, które będąc suche potrafią strasznie pylić, co może doprowadzić do podrażnienia dróg oddechowych i ich infekcji. Podłoża te, jako wilgotny zakątek w terrarium, będą dobrym rozwiązaniem, ale jako sama baza już nie bardzo.

Zbyt duża wilgotność w zbiorniku może doprowadzić do problemów skórnych na tle grzybiczym, czy bakteryjnym. Niektóre hodowle stosują ścinki z niszczarki, lub gazety jako podłoże, co jest dobrym i tanim rozwiązaniem. Ciekawym pomysłem może być też sztuczna trawa, czy własnoręcznie zrobiona mieszanka podłoża.

Temperatura

Odpowiedni zakres temperatur to 25-30°C, z wyraźnym podziałem na ciepłą i zimną strefę. Nie wymagają lampy UV, dlatego też nie polecane jest ogrzewanie żarówkami, które dodatkowo wysuszają powietrze, dają ostre światło, za którym to węże nie przepadają i które stwarzają ryzyko oparzeń. Efekt podziału na strefy możemy osiągnąć przy odpowiednim rozłożeniu kabla, bądź maty grzewczej, na obszarze ½ – ⅓ powierzchni podstawy terrarium.
Przypominamy, że każde źródło ciepła w terrarium powinno być podłączone do termostatu oraz odpowiednio zabezpieczone przed bezpośrednim kontaktem ze zwierzęciem, aby uniknąć możliwości oparzenia się przez naszych podopiecznych.

Wilgotność

Pokojowa (40-60%), nie wymaga zraszania. W razie problemów z wylinką, dać większy basen lub mokrą kryjówkę.

Żywienie

Za podstawę diety u nigrit mogą robić gryzonie, kurczaki jednodniowe (Doc), jaszczurki, płazy, czy inne węże. Zwykle nie robią problemów i są “wszystkożerne”, choć w hodowlach nie zalecamy karmienia wężami, czy jaszczurkami, bo może to stanowić problem przy rozmnażaniu, to jednak przy rozkarmianiu maluchów, świadomość tego, co jedzą w naturze, będzie bardzo pomocna. Jeżeli chodzi o mit, który mówi o wartościach odżywczych kurczaków, to doskonale obala go publikacja Kevina Arbuckle p.t.: “Suitability of day-old chicks as food for captive snakes”, która porównuje pod wieloma względami kurczaki, szczury oraz myszy – wnioski najlepiej wysunąć samodzielnie. Oczywiście karmienie trzeba dostosować do wielkości, np. jednodniowe kurczaki będą w stanie zjeść dorosłe osobniki, mniejsze lepiej karmić odpowiedniej wielkości gryzoniami.

Dymorfizm płciowy

Słabo widoczny dymorfizm płciowy, zdarzają się różnice w budowie ogona, jednak bywają bardzo mylące. Dlatego też płeć określamy za pomocą wyciskania lub sondowania (zależnie od wieku osobnika), czynności te wykonane prawidłowo dają gwarancje poprawnego rozpoznania płci.

Rozmnażanie

Z uwagi na ich zapędy kanibalistyczne, dopuszczanie musi odbywać się pod nadzorem, nieodpowiedzialne będzie po prostu wpuszczenie samca do samicy. Lancetogłowy z powodzeniem udaje się rozmnażać bez zimowania, lecz aby zwiększyć prawdopodobieństwo sukcesu, w tym aspekcie zalecane jest przeprowadzenie zimowania dla obu płci, o którym będziemy mówić w następnym akapicie. W wielu hodowlach dopuszczanie odbywa się dopiero po zrzuceniu pozimowej wylinki, partnerzy są karmieni (aby ich głód nie był powodem zachcianek kanibalistycznych) i po paru godzinach dopuszczani do siebie. Zaloty wyglądają jak u większości gatunków, w tym że większość samców lancetogłowów gryzie i podtrzymuj samice przed i podczas kopulacji, nie mylić tego z agresją na tle kanibalistycznym, robią to by samica im nie uciekła, co można śmiało nazwać próbą gwałtu u węży. Zazwyczaj do zapłodnienia samicy wystarcza jedna kopulacja, choć dla pewności w niektórych hodowlach robi się “powtórki”.

Po zapłodnieniu samica przez jakiś czas silniej żeruje. Nie należy wtedy jej ograniczać jedzenia, bo sam proces tworzenia jaj jest dla niej dużym wydatkiem kalorycznym.

Średnio po miesiącu lub dwóch samica składa jaja i należy zapewnić jej spokój oraz pudełko z wilgotnym substratem/mchem, aby miała gdzie te jaja złożyć. Po 50-70 dniach inkubacji jaj wykluwają się małe lancetogłowy, które w ciągu pierwszych 14 dni przechodzą pierwszą wylinkę i zaczynają jeść. Niechętnie jedzące maluchy często udaje się nakłonić do jedzenia podając im oseski o smaku węża, lub jaszczurki.

Zimowanie

Jesienią, gdy dzień ulega skróceniu, a temperatura na zewnątrz wyraźnie się obniża, u węży wyraźnie spada aktywność i zwalnia metabolizm, a same węże zaczynają poszukiwać dobrej kryjówki, aby dobrze przetrwać zimę. Chcąc rozmnożyć ten gatunek powinniśmy im ten okres zasymulować. Na przestrzeni kilku tygodni pozwolić im opróżnić jelita, powoli obniżając temperaturę. Aby samo zimowanie było skuteczne należy zimować je w temperaturze 5-15 °C przez okres około 2 miesięcy. Wybudzanie z hibernacji przeprowadzamy odwrotnie do wprowadzania w ten stan, czyli stopniowo zwiększamy temperaturę. Po zimowaniu węże nabierają aktywności, żerują, a po pierwszej wylince od zimowania zabierają się do godów.

Hybrydy

W strefach występowania, w których występują jednocześnie z L.californiae czy z L.splendida, bez większych problemów krzyżują się w naturze. W hodowlach hybrydy na nigritach na razie nie są zbyt popularne, niemniej jednak prace hodowlane z tym gatunkiem trwają na całym świecie.

Uwagi

Bardzo jestem rad z ostatnio poczynionych badań oraz robienia porządku w systematyce u lampropeltisów, jednak czuję, że jeszcze wiele czasu upłynie zanim zaczną być prawidłowo nazywane. Nigrita jest dobrym wężem zarówno dla osoby początkującej, jak i kogoś z dużym doświadczeniem. Niezwykle atrakcyjny gatunek o ciekawskim i śmiałym charakterze. Czasem zadziorny, lecz przy odpowiedniej obsłudze całkowicie bezpieczny i niegroźny. Bywają żarłoczne i mogą wydawać się wiecznie głodne, jeżeli chodzi o jedzenie to dobrze rozkarmione nie sprawiają problemów. W terrariach są aktywne, co czyni je idealnymi do obserwacji, dodatkowym atutem może być kruczoczarny kolor, który tak wiele osób zachęca do decydowania się właśnie na ten gatunek.

Opracowanie

Autor : Adam Krakówka

Bibliografia

Kenneth L. Krysko, Leroy P. Nuñez, Catherine E. Newman, and Brian W. Bowen: Phylogenetics of Kingsnakes, Lampropeltis getula Complex (Serpentes: Colubridae), in Eastern North America (2017)

R. Alexander Pyron, Frank T. Burbrink. Systematics of the Common Kingsnake (Lampropeltis getula; Serpentes: Colubridae) and the burden of heritage in taxonomy. „Zootaxa”. 2241, s. 22-32, 2009
reptile-database.reptarium.cz/species?genus=Lampropeltis&species=californiae&search_param=%28%28search%3D%27californiae%27%29%29 – dostęp online 2018-02-23
thekingsnake.co.uk/common_king_snakes_care_sheet.htm – dostęp online 2018-02-23
southerncaliforniakingsnakes.weebly.com – dostęp online 2018-02-23
academic.oup.com/jhered/article/108/3/226/2948264 – dostęp online 2018-02-23
academia.edu/418766/Suitability_of_day-old_chicks_as_food_for_captive_snakes – dostęp online 2018-02-23

Liczba wyświetleń: 24797