Lampy UVB – Fakty i mity

Różne gatunki wymagają różnych ilości promieniowania UVB

Fakt – W wyniku ewolucji każdy gatunek przystosował się do zamieszkiwanego przez siebie środowiska, w tym także do panujących tam dawek UVB. Tym samym powinniśmy zapewnić warunki jak najbardziej zbliżone do naturalnych. Dawniej stosowano podział na gatunki pustynne (10%), tropikalne (5%) i nocne (2%). Obecnie odchodzi się od tego typu podziału i zaczyna się stosować bardziej naukowy podział na 4 strefy Fergusona. Strefa 1 – gatunki nocne (coraz częściej nazywane gatunkami zmierzchu), strefa 2 – gatunki typowo tropikalne, zamieszkujące gęsto porośnięte lasy, strefa 3 – gatunki półpustynne i spotykane na otwartych przestrzeniach, strefa 4 – gatunki światłolubne (zwane dawniej także pustynnymi) wygrzewające się w najcieplejszych porach dnia.

Temat wartości procentowych poruszyliśmy już w osobnym artykule: Lampy UVB do terrarium – Poradnik cz. 1 – Wartość procentowa

Nowe lampy UVB należy przepalić

Mit – Lampy UVB są przystosowane do użytku dla zwierząt terrariowych bezpośrednio z pudełka. Nie ma potrzeby ich przepalania. Myślę, że gdyby lampy musiały być przepalane, to przynajmniej część producentów zadbałby o bezpieczeństwo i przepalałby te lampy przed sprzedażą. Nie potwierdzają tego także testy lamp UVB. Źródła mitu należy doszukiwać się w przepalaniu na potrzeby testów tych lamp. Profesjonaliści zajmujący się testowaniem lamp UVB zauważyli, że lampy są najbardziej stabilne po przepaleniu. Takie przepalanie trwa przynajmniej 100 godzin, a nie 24 godzin. Różnica w UVB pomiędzy całkiem nowym produktem, a przepaloną przez 100 godzin lampą to ok. 10% mniej UVB, można zatem się domyślić, że różnica po 24 godzinach byłaby na poziomie 2,5%. W obu przypadkach różnice są nieznaczne, stąd też nie ma potrzeby przepalania takich lamp.

Lampy UVB należy co jakiś czas wymieniać

Fakt – Jedną z największych wad lamp UVB jest solaryzacja szkła z którego są stworzone. Szkło pod wpływem promieniowania UV zaczyna zmieniać nieco barwę i zaczyna działać jako filtr, szczególnie najkrótszych długości fal, czyli promieni UVB. Stąd też problem wypalania się lamp UVB dotyczy wszystkich lamp UVB i zależy w głównej mierze od jakości zastosowanego szkła w lampie.

Świetlówki UVB po jakimś czasie zaczynają emitować UVC

Mit – Ten mit przyjmuje wiele wersji, od wypalania się luminoforu w świetlówkach, który ma zatrzymywać UVC w lampie, aż po ulatnianie się gazów w świetlówce. Szczególnie w tym drugim przypadku, wydaje mi się że jednak jesteśmy na tyle zaawansowani technologicznie, że potrafimy stworzyć szczelne obudowy, tak żeby nic się z nich nie ulatniało 😉 Także niestety obie teorie są nietrafione. Największą bolączką wszystkich lamp UVB, a nie tylko świetlówek UVB jest szkło, które musi być na tyle dobrej jakości by wytrzymało wysokie dawki UV panujące przy samej lampie.

Szkło nie przepuszcza promieniowania UVB

Fakt – Zwykłe szkło przpuszcza w okolicy 2% promieniowania UVB, czyli ilości niezauważalne i nie wpływające na zdrowie zwierząt.

Lampy UVB są szkodliwe dla człowieka

Mit – Lampy UVB działają na ludzi w podobny sposób jak na gady. Synteza witaminy D3 zachodzi na tej samej zasadzie u większości kręgowców. Także nie, lampy UVB nie są szkodliwe dla ludzi. Ponadto czynności wykonywane w terrarium zazwyczaj trwają mniej niż 15-30 minut, stąd też naświetlanie naszej skóry jest dużo krótsze.

Jedynym wyjątkiem jest patrzenie prosto w lampę przez dłuższy czas. Takiego zachowania powinniśmy unikać, podobnie jak nie powinniśmy montować lamp UVB na wysokości oczu zwierząt. W idealnych przypadkach zaleca się montowanie lamp nad zwierzętami, podobnie jak do świecącego Słońca nad głowami gadów, lub gdy zachodzi taka potrzeba pod kątem nie większym niż 45° w stosunku do oczu gadów.

Metalohalogeny to najlepsze lampy wszystko w jednym (UVB, UVA, światło i grzanie)

Mit – Metalohalogeny, tak samo jak wszystkie inne lampy mają swoje ograniczenia. Jednym z takich ograniczeń jest jakość światła UVB, o ile metalohalogeny mogą posiadać odpowiednią ilość UVB, o tyle jakość światła UVB jest lepsza w przypadku świetlówek T5 High Output. Poza tym na rynku istnieje wiele producentów lamp metalohalogenkowych i nie zawsze wszystkie emitują odpowiednią ilość UVB. Tak samo jak w przypadku wszystkich innych lamp można natrafić na lampy wysokiej jakości, jak i metalohalogeny słabej jakości. Do zalet metalohalogenów należy wymienić przede wszystkim dużą emisję promieniowania UVA. Ponadto warto nadmienić, że jednoczesny dobór odpowiedniej ilości UVB, jak i odpowiedniej temperatury jednocześnie może być problematyczna i czasami łatwiej jest dobrać odpowiednią ilość UVB za pomocą lampy UVB i odpowiednią temperaturę osobną lampą grzewczą.