Lithobiomorpha – drewniakokształtne

Spis treści

Lithobiomorpha – drewniakokształtne

Lithobiomorpha (Drewniakokształtne) jest to podrząd Pareczników (Chilopoda). Przedstawiciele tego rzędu żyją prawie na całym świecie. Charakteryzują się obecnością tylko 15 par nóg i segmentów u osobników dorosłych i 7, rzadziej 6 lub 8 par u form młodocianych. Bardzo wyraźnie zaznaczona jest heteronomia segmentów; segmenty 1, 3, 5, 7, 8, 10, 12, i 14 są znacznie dłuższe niż pozostałe. Lithobiomorpha zazwyczaj posiadają oczy, choć niektóre gatunki, zazwyczaj zamieszkujące jaskinie utraciły je.

Dzieli się na dwie rodziny:

Henicopidae – obecność jedynie włosków na nogach;
Lithobiidae – obecność włosków oraz kolców na nogach.

Wyróżniamy 95 rodzajów, z czego 1.500 gatunków zostało opisane do tej pory. Z szacowanej łącznej liczby ponad 2.000 gatunków (Adis & Harvey 2000). Dorastają średnio do 20 mm długości, są synantropijne (często na danym terenie gatunek pojawia sie wraz z przybyciem człowieka) a ich areały nierzadko nachodzą na siebie i zmieniają swoje granice.

Polscy przedstawiciele podrzędu Lithobiomorpha

w Polsce z Lithobiidae spotykamy ok. 35 gatunków w tylko przedstawicieli Lithobius. Należą do niej miedzy innymi:

L. forficatus – prawdopodobnie najpospolitszy na polskich ziemiach przedstawiciel Rodzaju Lithobius. Dorasta nawet do 35 mm, występuje licznie na terenie całego kraju. Spotykany nawet na wysokości 2000 m n.p.m.
L. agilis -gatunek spotykany w całej środkowej i zachodniej Europie, niezbyt liczny, występuje głownie w ściółce lasów liściastych.
L. boreralis – bardzo rzadki w Polsce, natomiast bardzo szeroko rozpowszechniony w Europie. Cęsto mylony z L. lapidicola.
L. dentatus w Polsce wyłącznie notowany z terenów Ojcowskiego Parku Narodowego i Śląska.
L. cyrtopus – południowo-wschodnie Niemcy oraz Śląsk.
L. curtipes – Pomorze, Ziemia lubska oraz Warszawa.
L. calcratus – okolice Bydgoszczy i Szczecina.
L. Lapidicola – szeroko rozprzestrzeniony w całej Europie.
L. erythrocephalus – cała Europa, północna Afryka i Azory, preferuje miejsca skaliste, w Polsce występuje w okolicach Warszawy i Poznania, szczególnie w zaniedbanych parkach.
L. melanpos – występuje tylko na niewielkich wysokościach szczególnie w Europie zachodniej, w parkach oraz lasach liściastych. Również często spotykany w domach.
L. mutabilis – wyłącznie w ściółce Europejskich lasów, rzadziej pod kamieniami, razem z L. forficatus oraz L. erythrocephalus należy do najpospolitszych drewniaków w Polsce.
L. miticus – żyje w ściółce wilgotnych Lasów liściastych oraz mieszanych, rozpowszechniony w całej Polsce. Dorasta do 10 mm.
L. piceus – gatunek głównie środkowo europejski, w Polsce występuje na pogórzu i górach w lasach liściastych, jego występowanie sięga nawet 1700m n.p.m.
L. pelidnus – gatunek europejski, występuje aż po Kaukaz, przeważnie tereny górskie.
L. teneborrosus– wyróżniamy dwa podgatunki:
- L. t. teneborrosus zachodnia i południowa Europa.
- L. t. fennoscandius północne rejony Europy.
L. tricuspis – rzadki gatunek wija, występuje w całej Polsce poza Karpatami.
L. crassipes – żyje w całej Europie, środkowej Azji i północnej Afryce w lasach liściastych.
L. curtipes – występuje w lasach liściastych, górskich oraz nizinnych, jeden z czterech gatunków pareczników które występują aż za kołem biegunowym.
L. nigiformis – wcześniej notowany głównie z Czech, obecnie potwierdzone stanowiska głównie na Śląsku, Podhalu, w Tatrach.

Na terenie naszego kraju występuje również jeden przedstawiciel Henicopidae:
Lamyctes emarginatus – Gatunek pierwotnie stricte Amerykański, zawleczony do Europy; znany ze Śląska, Tatr oraz Pomorza. Jego synonimem jest Lamyctes fulvicornis (Meinert, 1868) – nazwa używana w wielu starszych publikacjach.

Biotop

Żyją przeważnie pod korą drzew, w próchnie, pod kamieniami, w ściółce, rzadziej w samej glebie. Preferują ziemie gliniaste, czarnoziemy oraz ziemie z małą domieszką piasku. Często zamieszkują osiedla ludzkie, opuszczone żwirownie oraz parki miejskie. W hodowli trzymamy je na mieszance torfu/włókna kokosowego z piaskiem, warstwa podłoża powinna mieć grubość minimalnie 5 cm!. Terrarium dla kilku sztuk powinno mieć wymiary 20x10x10, dla jednej sztuki wystarczy dostępny w aptekach pojemnik na mocz. Do terrarium wkładamy różne liście, kore czy kamienie, które będą służyły za schronienie. Są mistrzami ucieczek, otwory wentylacyjne powinny być małe – robione najlepiej szpilką.

Temperatura

Temperatura domowa, choć są aktywniejsze przy 18-23°C

Wilgotność

Wilgotność zależnie od gatunku od 50% do 85%.

Cechy szczególne

Wystraszone najczęściej uciekają zakupując się w ziemi, czasem atakują ostatnią parą odnóży, lub wytwarzają lepką substancję przypominającą siec pająków, gryza w ostateczności. Dobrze znoszą trzymanie w grupach; przy małej wilgotności, braku kryjówek oraz pożywienia występuje kanibalizm, tak z dużej grupy drewniaków mogą zostać 2-3 najsilniejsze i największe sztuki.

Rozmnażanie

Samica składa jedno białe jajko, podobne do ziarenka piasku raz co 1-2 tygodnie, młode lęgną się z niepełna liczba segmentów (rozwój anamorficzny). Rozmnażanie w hodowli nie przysparza problemów jeśli zachowamy odpowiednia wilgotność, temperaturę i nie dopuścimy do wylęgu roztoczy które mogą zjeść jajka.

Uwagi

Czasami przynoszą do domu roztocza które mogą przenieść się na inne stawonogi (skolopendry, krocionogi, skorpiony, pająki).

Opracowanie i źródła informacji
Opracował: Mauer 2007 na podstawie własnych doświadczeń i literatury:
Jadwiga Kaczmarek. 1952. Pareczniki (chilopoda) Wielkopolski i ziemi Lubskiej.
Jadwiga Kaczmarek. 1964 Pareczniki (Chilopoda) Ojcowskiego parku narodowego.
Jadwiga Kaczmarek.1954 Materiały do znajomości drewniaków (Chilopoda) wysp Wolina i Niektórych innych okolic Pomorza.
Małgorzata Leśniewska. 1997. Zgrupowanie Pareczników(Chilopoda) w rezerwacie „Buki nad jeziorem Lutowskim”.

Liczba wyświetleń: 2556