Loading...
Wielkoskrzydłe, żylenice, zabarwice (Megaloptera) – rząd owadów (Insecta). Grupa nieliczna. Na świecie opisano ok. 300 gatunków, z czego 4 w Polsce. Najpospolitszy gatunek: żylenica nadwodna (Sialis lutaria).
Są to owady przeważnie średnich i dużych rozmiarów. Długość ich ciała waha się w granicach 10 – 130 mm. Posiadają długie, nitkowate czułki. Na głowie para oczu złożonych i aparat gębowy typu gryzącego. Tułów z podobnymi do siebie członami. Posiadają dwie pary błoniastych skrzydeł. Skrzydła są owalne w zarysie, zbliżonej wielkości i przeważnie brunatnego koloru. Nogi dość długie, z pięcioczłonowymi stopami (czwarty człon jest lekko rozszerzony). Odwłok długi, na jego końcu znajdują się przeważnie wyrostki rylcowe.
Dorosłe wielkoskrzydłe są słabymi lotnikami i rzadko oddalają się od wody, gdzie przebiega ich rozwój. Larwy, żyją pod wodą i są drapieżne. Czasami pełny cykl rozwojowy może zająć 5 lat. Związane są głównie z czystymi, podgórskimi ciekami.
Kopulacja, poprzedzana godami, odbywa się nad brzegami wody. Samice składają jaja na różne przedmioty w pobliżu lub wprost do wody. Jedna samica znosi do kilkuset jaj. Rozwój zarodkowy trwa do kilkunastu dni.
Larwy żyją w wodzie, prowadzą drapieżny tryb życia, polują głownie na inne owady. Oddychają całą powierzchnia ciała. Rozwój larwalny trwa od roku do 3 lat. Przeobrażenie zupełne. Przed przepoczwarczeniem larwy wychodzą z wody. Po kilkunastu dniach pojawiają się postacie dorosłe.
Wielkoskrzydłe są bardzo stara grupą owadów. Znane są od permu. Współczesne rodzaje pojawiły się w trzeciorzędzie. Przypuszcza się że od nich pochodzą wielbłądki i sieciarki.
Żyletnica Sialis fuliginosa
