Messor spp. – mrówki żniwiarki

Messor spp. – mrówki żniwiarki

Rodzaj Messor zrzesza ponad 100 gatunków mrówek zamieszkujących strefy umiarkowane i tropikalne na całym świecie. Należą do rodziny Myrmicinae, charakteryzującej się podwójnym, wydłużonym stylikiem oraz posiadaniem żądła. W Polsce istnieją doniesienia o pojedynczych stanowiskach Messor structor na południu kraju, jednak są to sporadyczne przypadki zniesienia królowych z prądami powietrza. Messory spotykane są z powodzeniem już poza linią Karpat, np. na Słowacji. Gatunki te, nazywane potocznie „żniwiarkami” wyspecjalizowały się w przetwarzaniu nasion na wysokoproteinową papkę nazywaną „chlebkiem mrówczym”.

Kolonie złożone są z królowej (jednej, lub kilku) oraz kilku tysięcy robotnic podzielonych na kasty, z czego każda ma określony rodzaj obowiązków. Najmniejsze pełnią funkcje piastunek, większe trudnią się zbieraniem ziaren, a najbardziej widowiskowe robotnice, posiadające ogromne, nieproporcjonalnie wielkie głowy i szczękoczułki nazywane są żołnierzami. Żołnierze służą jako linia obrony przed napastnikiem, ale w wolnych chwilach zajmują się rozłupywaniem ziaren.

Mrówki te zakładają kolonie w sposób klasztorny, lub poprzez wniknięcie zaplemnionej królowej do gniazda macierzystego. Rójki, w zależności od gatunku i obszaru występowania przypadają na koniec lata i początek jesieni. Ze względu na klimat w jakim występują, nie zapadają w hibernacje, a królowa czerwi przez cały rok. Cieplejszy klimat i ciągła aktywność sprawia, że długość życia królowych waha się w granicach kilku lat. Messor spp. nie są agresywnymi mrówkami, robotnice powoli i dostojnie spacerują w poszukiwaniu pokarmu. Nawet w przypadku zaatakowania gniazda, rzadko rzucają się na napastnika.

Żniwiarki gniazdują pod nagrzewającymi się elementami środowiska, takimi jak kamienie, czy kłody drewna, a mrowiska są podzielone na komory do wychowu potomstwa oraz dobrze wentylowane spichlerze, służące do przechowywania ziaren. Mrówki te żywią się wyłącznie ziarnami i nasionami zawierającymi ciałka mrówcze (elajosomy) – czyli warstwę mięsistego tłuszczu bogatą w białko, oraz drobnymi bezkręgowcami. Miód i inne węglowodany nie są zbyt chętnie przyjmowane.

Mrówki z rodzaju Messor są popularną „egzotyką” w naszych formikariach. Mogą być z powodzeniem utrzymywane w gniazdach korkowych, gipsowych, betonowych lub ziemnych. Gniazdo powinno być podzielone na strefę wilgotną i suchą, by nie dopuścić do kiełkowania ziaren. Formikarium powinno zapewniać duży wybieg, ponieważ mrówki te mają szeroki zasięg furażerowania. Z doświadczeń hodowców, można stwierdzić, że ulubionym pokarmem Messorów są nasiona lnu, oraz traw. Kolonie można dogrzewać żarówką. Mrówek tych nie zimuje się.