Loading...
Mięczaki to najliczniejszy po stawonogach typ świata zwierzęcego, obejmujący około 130tys. gatunków. Ogromna większość mięczaków to organizmy morskie, ale niektóre gatunki ślimaków i małżów zamieszkują wody słodkie, a sporo ślimaków żyje na lądzie.
Budowa i wybrane funkcje życiowe:
Chociaż mięczaki są bardzo zróżnicowane pod względem pokroju ciała, wszystkie posiadają kilka wspólnych cech charakterystycznych:
a) delikatne, miękkie ciało, zwykle przykryte muszlą
b) noga- to mięsisty, nieparzysty narząd lokomotoryczny mięczaków, u ślimaków służy do pełzania i pływania, a u małży do przemieszczania się, zagrzebywania w mule i piasku, bądź zakotwiczania się w podłożu. U głowonogów noga przekształca się w służące do ataku lub obrony ramiona oraz lejek.
c) wór trzewiowy – położony nad nogą, zawierający większość narządów wewnętrznych.
d) płaszcz – czyli, gruby fałd tkanek, otaczający wór trzewiowy, mieszczą się w nim gruczoły wytwarzające muszlę. Płaszcz jest zwykle obszerniejszy niż wór trzewiowy i pod jego nawisem powstaje jama płaszczowa, w której mogą mieścić się skrzela.
e) tarka (radula) – czyli, szorstka, złożona z rzędów ostrych ząbków powierzchnia języka ( nie występuje u małżów)
U większości mięczaków z wydzieliny gruczołów płaszcza powstaje muszla. Zewnętrzna warstwa muszli zbudowana jest z białka – konchioliny. Kolejne, znajdujące się niżej warstwy muszli
( porcelanowa i perłowa ) zbudowane są z węglanu wapnia. Muszla chroni ślimaki i małże głównie przed uszkodzeniami mechanicznymi, czynnikami termicznymi oraz przed wyschnięciem.
Układ pokarmowy:
Zbudowany jest z 3 odcinków: jelita przedniego, środkowego i tylnego. Rozpoczyna się otworem gębowym prowadzącym do jamy gębowej i obszernej, umięśnionej gardzieli ( czego brak u małży). W gardzieli najczęściej znajdują się chitynowe szczęki i silnie umięśniony, ruchliwy język (brak go u małży). Powierzchnia języka jest szorstka, pokryta wieloma rzędami ostrych chitynowych ząbków, tworzących tarkę. Tarka może być wysuwana na zewnątrz i służy do zeskrobywania pokarmu z podłoża. Do gardzieli uchodzą gruczoły ślinowe, których wydzielina zwilża pobrany pokarm i umożliwia wstępne trawienie. Dalej gardziel przechodzi w długi przełyk, za którym znajduje się szeroki żołądek o funkcjach mechanicznych i trawiennych. Do żołądka uchodzi wątroba – duży gruczoł trawienny. Za żołądkiem rozpoczyna się jelito tylne, zakończone otworem odbytowym otwierającym się do jamy płaszczowej.
Układ krwionośny:
Większość ślimaków ma otwarty układ krwionośny, w którym krew styka się bezpośrednio z tkankami ciała. Serce mięczaków pompuje krew do pojedynczego naczynia – aorty, która może się rozgałęziać na kilka mniejszych naczyń. Dalej krew wypływa do połączonych ze sobą przestrzeni międzytkankowych, zwanych zatokami, gdzie bezpośrednio kontaktuje się z tkankami. Ta sieć zatok bywa nazywana
hemocelem, czyli jamą układu krwionośnego. Z zatok krw znów wpływa w sieć naczyń, które prowadzą ją do skrzeli, gdzie zostaje natleniona. Ze skrzeli krew wraca do serca.
Otwarty układ krwionośny funkcjonuje niezbyt sprawnie. Ciśnienie krwi jest niskie i tkanki nie są dostatecznie natleniane, ale ponieważ wiekszość mięczaków to organizmy powolne, charakteryzujące się niskim tempem metabolizmu. ten typ układu krwionośnego im wystarcza. U prowadzących bardziej aktywny tryb życia głowonogów rozwinął się układ zamknięty.
Krew (hemolimfa )jest najczęściej bezbarwna. U niektórych ślimaków i głowonogów może być niebieska ze wzgledu na obecność hemocyjaniny, rzadziej czerwona, co uwarunkowane jest obecnością hemoglobiny rozpuszczonej w osoczu lub występującej w ciałkach krwi.
Układ wydalniczy:
Układ ten tworzy nerka, z reguły nieparzysta i odchodzący do niej długi moczowód zakończony otworem wydalniczym. Tą drogą usuwane są zbędne produkty przemiany materii; u form lądowych w postaci kryształków kwasu moczowego, a u form wodnych w postaci amoniaku i mocznika. Ponadto nerka odgrywa podstawową rolę w utrzymaniu właściwego ciśnienia osmotycznego w całym ciele mięczaka.
Układ nerwowy:
Zbudowany jest z kilku par zwojów nerwowych – głowowych ( mózgowych), nożnych, płaszczowych i trzewiowych, umieszczonych w odpowiednich częściach ciała i połączonych pniami nerwowymi. Głowonogi mają silnie rozwinięty układ nerwowy w części głowowej. Z kolei u małży układ nerwowy jest słabo rozwinięty, co wiąże się z brakiem głowy i osiadłym trybem życia tych zwierząt.
Rozwój i rozmnażanie:
Mięczaki są na ogół rozdzielnopłciowe, a zapłodnienie poprzedzone jest kopulacją, w trakcie której łączą się osobniki męskie i żeńskie (u form rozdzielnopłciowych) lub obojnacze (u form hermafrodytycznych). Rozwój mięczaków może być prosty (np. głowonogi, ślimaki płucodyszne) lub złożony (np. małże, niektóre ślimaki skrzelodyszne). W rozwoju złożonym występuje wolno pływająca larwa
trochofora lub żeglarek (weliger).
Opracowanie Doris
Liczba wyświetleń: 209
