Necturus maculosus – odmieniec amerykański

Necturus maculosus – odmieniec amerykański

To niezwykle osobliwe płazy ogoniaste – największe osobniki rzadko, ale mogą osiągać do 50 cm długości całkowitej (zazwyczaj dorastają do mniejszych rozmiarów ok. 35 cm), krępej budowy ciała i grzbieto-brzusznie spłaszczone. Ogon bocznie spłaszczony i stanowi ok. 1/3 długości – doskonale przystosowany do wodnego trybu życia tych płazów. Dojrzałe osobniki o ciemnym, ochronnym ubarwieniu w części grzbietowej – w różnych odcieniach brązu aż po czerń, z usianymi plamkami o niebiesko-czarnym zabarwieniu. Strona brzuszna jaśniejsza. Młode osobniki bardziej jaskrawo ubarwione, ze wzorem rysunku składającym się z pasków wzdłuż grzbietu. Głowa duża, spłaszczona o małych oczach przez które przechodzą ciemne prążki; otwór gębowy zakrzywiony – nadający odmieńcom mimiczny wygląd. Tuż za głową posiadają 3 pary krzaczastych łuków skrzelowych – wyglądających jak gęste, brązowoczerwone kępki delikatnych frędzelków – nieustannie w ruchu, pobierające z wody tlen. Posiadają dobrze rozwinięte i w pełni funkcjonalne kończyny. Tylnie łapy posiadaja cztery palce co odróżnia je od innych salamander wodnych, które posiadają ich tam pięć.

Płazy te należą do bardzo nieśmiałych i płochliwych.

 

Nazewnictwo

Nazwa polska: Odmieniec amerykański

Nazwa angielska:

• Necturus maculosus louisianensis – Red River mudpuppy
• Necturus maculosus maculosus- Common mudpuppy
• Necturus maculosus stictus – Lake Winnebago mudpuppy

Systematyka

• Gromada: Amphibia – płazy
• Rząd: Urodela – płazy ogoniaste
• Rodzina: Proteidae
• Podrodzina: Necturinae
• Rodzaj: Necturus
• Gatunek: Necturus maculosus (Werblin & Dowling, 1969)

Podgatunki

1. Necturus maculosus louisianensis (Viosca, 1937)
2. Necturus maculosus maculosus (Rafinesque, 1818)
3. Necturus maculosus stictus (Bishop, 1941)

Źródło ITIS (Integrated Taxonomic Information System)

Rodzaj Necturus

W skład rodzaju Necturus wchodzi 5 gatunków:

1. Necturus alabamensis (Viosca, 1937)
2. Necturus beyeri (Viosca, 1937)
3. Necturus lewisi (Brimley, 1924)
4. Necturus maculosus (Rafinesque, 1818)
5. Necturus punctatus (Gibbes, 1850)

Długość życia

Mogą dożywać nawet 20 lat.

Występowanie

Obszarem występowania tego gatunku jest Ameryka Północna – tereny północno-wschodnich stanów USA oraz południowo-wschodniej części Kanady.

Cechy szczególne

Gatunek powolny, prowadzi skryty tryb życia. Samice (co niezwykłe wśród płazów) pilnują złożonych jaj. Podczas wynurzania głowy z wody wydaje charakterystyczny głos. Zabrudzone mułem skrzela oczyszczają używając w tym celu tylnych kończyn – jak grzebieni.

Aktywność

O typowo nocnym trybie życia, ale zdarzają się przypadki widywania ich również w dzień – w głębszych i błotnistych miejscach, w których natężenie światła dziennego jest znacznie mniejsze. Necturus maculosus to płazy o całorocznej aktywności – z największą, przypadającą na najchłodniejsze miesiące roku, natomiast w okresie lata znacząco ją ograniczają, spędzając ten czas w chłodniejszych częściach akwenu – na większych głębokościach.

Biotop

Są mieszkańcami zarówno rzek, strumieni jak i oligotroficznych jezior, ale równie często spotykane w zamulonych kanałach i in. zbiornikach porośniętych bujną roślinnością, preferując te o twardym – kamienistym, żwirowym dnie. Najczęściej przebywa w ukryciu, wśród kamieni i żwiru na ich dnie; doskonale pływa. Potwierdzono ich obecność nawet na znacznych głębokościach – dochodzących nawet do ok. 30 metrów (Conant i Collins, 1998; Harding, 2000).

Akwarium

Akwarium o dużej powierzchni wewnętrznej – co najmniej 70x50x35 cm. Dno wyłożone drobnym żwirem i obsadzone roślinnością wodną. Niezbędne w chowie odmieńców są liczne kamienne kryjówki – możemy wykonać je z płaskich, odpowiednio ułożonych kamieni imitujących podwodne groty. Dobrze też sprawdzą się zatopione konary czy korzeń – nie używamy do tych celów drzew iglastych np. sosny czy cedru ze względu na ryzyko zatrucia terpenami. Należy pamiętać też aby nie umieszczać w zbiorniku elementów wystroju o ostrych krawdędziach, o które nasi podopieczni łatwo mogliby pokaleczyć się. Odmieńce tolerują prąd powstały w wyniku działania filtru, więc dla zachowania czystego wyglądu wody możemy pokusić się o jego zainstalowanie. Podobnie jak w przypadku innych płazów parametry wody to niezwykle ważny aspekt decydujący o sukcesie w ich chowie! Długotrwałe narażanie ich na stres może doprowadzić do wystapienia infekcji grzybicznej skrzeli co zwykle kończy się smiercią płaza. Dobrze jest monitorować wielkość ich „pióropuszy”, wyrostków skrzelowych. Ich wielkość zmienia się wraz ze zmianą warunków temperaturowych jak i zawartością rozpuszczonego tlenu w wodzie.

Temperatura

Necturus maculosus nie należy do zwierząt o wysokich wymaganiach temperatury wody – nie ma potrzeby stosowania w przypadku ich chowu urządzeń grzewczych jak i oświetlenia. W okresie lata należy pilnować aby jej temperatura nie przekraczała przez dłuższy czas 22°C. Temperatury przekraczające poziom 25°C, w przypadku chowu tego gatunku mogą okazać się zabójcze.

Żywienie

W warunkach naturalnych żywią się wszelkimi bezkręgowcami (owadami, skorupiakami, mięczakami, pierścienicami, pająkami), małymi rybami i ich ikrą, innymi płazami. Zbliżoną, równie urozmaiconą dietę powinniśmy zapewnić im również w warunkach niewoli – jej podstawą mogą być wszelkie łatwo dostępne owady karmowe, pierścienice (dżdżownice) oraz ślimaki bezskorupowe.

Dymorfizm płciowy

Brak jest wyraźnych różnic między płciami – jedynie w okresie rozrodczym płeć możemy określić dzięki powiększonym gruczołom w okolicach kloaki, które występują jedynie u dojrzałych samców.

Rozmnażanie

Dojrzałość płciową Necturus maculosus osiągają w 5-7 roku życia, przy długości ok. 20 cm (Cook, 1984; Petranka, 1998). W naturalnym środowisku sezon godowy przypada najczęściej na okres jesieni i zimy, a u niektórych populacji przedłuża się aż do wiosny. Następnie samica składa jaja zazwyczaj od 30 do 200 sztuk, które dzięki galaretowatej osłonce dość łatwo są przez nią przyklejane pod lub między kamienie. W zależności od temperatury wody okres embriogenezy u tego gatunku trwa 40-61 dni. Klujące się larwy mogą mierzyć 21-25 mm długości całkowitej. Larwy wykluwają się z żółtkiem przyklejonym do spodniej strony ciała, są bardzo delikatne. Żółtko zanika po osiągnięciu przez młode około 4 cm długości. Larwy najlepiej oddzielić do osobnego akwarium.

Podobnie jak u innych przedstawicieli Proteidae również u odmieńców amerykańskich występuje zjawisko neotenii czyli zdolność osobników larwalnych do rozmnażania.

Aby odwzorować naturalny cykl roczny, w okresie zimy obniżamy temperaturę wody do ok. 9°C.

Uwagi

Odmieńce amerykańskie to typowe zwierzęta wodne – nigdy nie wychodzą na ląd – nie mogą być więc wyjmowane z akwarium i przetrzymywane poza nim przez dłuższy czas. Samice potrafią dotkliwie kąsać w obronie jaj.

 

Opracowanie

Lek. wet. Grzegorz Dziwak

Aktualizacja – Redakcja płazów, Tomasz Bolechowski

Liczba wyświetleń: 6535