Nephentes sp. – dzbanecznik

Nephentes sp. – dzbanecznik

Dzbanecznik oskrzydlony – Nepenthes alata
Mieszańce dzbaneczników – Nepenthes hybrid

Pułapkami u dzbanecznika są, podobnie jak u kapturnicy czy heliamfory, dzbanki. W przeciwieństwie jednak do wymienionych gatunków nie wyrastają one bezpośrednio z ziemi, lecz wyglądają, jakby znajdowały się na końcach liści. W rzeczywistości to cały liść jest dzbankiem, a jego asymilacyjną funkcję przejął ogonek liściowy, który uległ spłaszczeniu, by zwiększyć swoją powierzchnię. Nad każdym dzbanuszkiem znajduje się pokrywka, chroniąca płyn trawiący owady przed rozcieńczeniem przez deszcz. W naturze dzbanecznik rośnie na Borneo, Sumatrze i Malezji.

Na ogół jest to roślina polecana doświadczonym hodowcom, jednak jeśli ktoś jest w stanie zapewnić jej wysoką wilgotność i odpowiednią dla gatunku temperaturę, to nie będzie miał z jej utrzymaniem większych problemów.

Wygląd
Wysokość – do 9 m. Szerokość – 50 cm

Nasłonecznienie
Ustawiamy z dala od bezpośredniego światła – roślina nie może znaleźć się na południowym parapecie. Jednak zbyt mała ilość światła zmniejszy zabarwienie pułapek, a nawet zahamuje ich wytwarzanie, dlatego najlepsze będzie okno wschodnie. Plamy na liściach mogą oznaczać, że słońce jest za mocne i pali je.

Podlewanie
Wymaga stale wilgotnego ale nie przemoczonego podłoża. Podlewamy go od góry i nie stawiamy w wodzie – może to powodować gnicie korzeni. Kolejną porcję wody wlewamy, gdy poprzednia zostanie już zupełnie wchłonięta. Najlepsza do podlewania jest woda destylowana lub z filtra odwróconej osmozy. Na czystych terenach możemy użyć wody deszczowej. Jeśli nie możemy zapewnić dzbanecznikom takiej wody musimy zwykłą wodę z kranu przegotować przez kilka minut. W Polsce woda jest z reguły chlorowana lub ozonowana, ale zaznaczę, że rośliny te są bardzo wrażliwe na fluor w wodzie.

Wilgotność otoczenia
Wysoki poziom wilgotności jest bardzo ważny dla dzbanecznika – bez niego nie wytworzą się dzbanki. Najlepiej umieścić dzbanecznika w akwarium w 3/4 przykrytym od góry taflą szkła. Odporniejsze gatunki i mieszańce można ustawić nad pojemnikiem z wodą, ale trzeba je wtedy zraszać co najmniej 3 – 4 razy dziennie.

Temperatura

Temperatura latem. W dzień 20-30°C, w nocy u gatunków górskich powinna spadać nawet do 5°C, jednak większość dostępnych w handlu gatunków tego nie wymaga. Gatunki nizinne przez całą dobę powinny mieć wyrównaną temperaturę.

Temperatura zimą. Dzbaneczniki nie przechodzą okresu spoczynku i przez cały rok powinny mieć taką samą temperaturę.

Nawożenie
Wbrew temu, co możemy znaleźć w niektórych pozycjach NAWOŻENIE DZBANECZNIKA JEST BARDZO RYZYKOWNE (ja przez to straciłem bardzo ładny okaz). Ich korzenie nie są przystosowane do pobierania nawozu i zbyt wysokie stężenie azotu w podłożu pali je. Roślin owadożernych nie musimy nawozić – wystarczy co jakiś czas dać im jakiegoś owada.

Przesadzanie
Dzbanecznika przesadzamy co roku na wiosnę do podłoża składającego się z torfu, perlitu i piasku w proporcjach 3:1:1. Nie stosujemy zwykłej ziemi do kwiatów, gdyż zawiera ona dodatek nawozu, który może spalić roślinom korzenie. Przy przesadzaniu zachowajmy ostrożność (łatwo uszkodzić delikatne korzenie) i zadbajmy o wyższą wilgotność otoczenia po całym zabiegu.

Okres spoczynku
Dzbanecznik nie przechodzi okresu spoczynku – przez cały rok hodujemy go w takich samych warunkach.

Rozmnażanie

• Nasiona – ponieważ dzbaneczniki są rozdzielnopłciowe, by uzyskać nasiona musimy mieć okaz męski i żeński oraz dużo szczęścia by zakwitły nam równocześnie. Jeśli nam się to uda, strząsamy pyłek z okazu męskiego na kartkę i przenosimy go na kwiaty żeńskie za pomocą pędzelka. Nasiona trzymamy w warunkach takich jak powinny rosnąć dorosłe rośliny z małym tylko wyjątkiem – nasiona do wykiełkowania wymagają dużej ilości słońca. Kiełkowanie trwa najczęściej 6 tygodni, choć może trwać nawet rok. Małe roślinki możemy rozsadzać gdy wytworzą co najmniej trzy liście.
• Sadzonki z fragmentów łodyg – łodygę dzbanecznika tniemy tak, by na każdym fragmencie znalazły się dwa „liście” – jeden na samym dole i jeden w połowie łodygi. „Liście” skracamy do połowy, podstawę zanurzamy w ukorzeniaczu, umieszczamy w torfie tak by liść znajdujący się wyżej był na równi z podłożem, przykrywamy folią i ustawiamy w jasnym miejscu, w temperaturze 20-30°C dla nizinnych i 10-20°C dla górskich. W ciągu ośmiu tygodni powinna pojawić się nowa roślinka.
• Sadzonki z pączków w kątach liści – jest to w zasadzie modyfikacja powyższej metody. Usuwamy wierzchołek wzrostu i czekamy aż w kąciku liścia zacznie pojawiać się młoda roślinka. Odcinamy fragment łodygi z tym liściem w połowie pomiędzy nim a liściem niżej. Umieszczamy go w warunkach jak wyżej.
• Odkłady powietrzne – nacinamy łodygę w dowolnym miejscu tak, by jej nie przeciąć i podkładamy cienki patyczek lub wycinamy w niej ubytek na kształt literki V o szerokości 1/3 łodygi. Obkładamy to miejsce torfem i owijamy celofanem lub folią aluminiową. Po 4 do 8 tygodni powinny pojawić się w tym miejscu korzenie. Możemy odciąć górną część rośliny i wsadzić do nowej doniczki.
• Odkłady przyziemne – jeśli pęd dzbanecznika jest wystarczająco giętki możemy nagiąć go do postawionej obok doniczki, przytrzymać na przykład kawałkiem spinacza i przysypać podłożem. Jest to modyfikacja powyższej metody więc dalej postępujemy tak samo.
• Młode roślinki – dzbanecznik u podstawy wypuszcza czasem młode roślinki które przy przesadzaniu możemy oddzielić i wsadzić do osobnej doniczki.

Kwitnienie
Czasami zdarza się, że dzbanecznik zakwita w mieszkaniu. Jest on rozdzielnopłciowy i na każdej roślinie pojawia się albo męski, albo żeński kwiatostan. Jeśli chcemy dochować się nasion musimy mieć dostęp do kwiatostanu przeciwnej płci.

Problemy
Jeśli ustawimy dzbanecznika w akwarium, na dnie którego będzie warstwa wody (doniczka nie może być w niej zanurzona) nie będzie nam on sprawiać problemów. Wszystkie problemy w hodowli (brak dzbanków) spowodowane są niską wilgotnością.

Stopień trudności uprawy
Roślina jest uważana za trudną w hodowli wyłącznie ze względu na duże wymagania co do wilgotności i wahania temperatur u gatunków wysokogórskich. Gatunki nizinne hodowane w akwariach nie sprawiają praktycznie żadnych problemów.

Uwagi
W naturze dzbanecznik dorasta nawet do 20 metrów. W domu przycinamy zbyt długie pędy na wiosnę. Dzbanecznik ma średnie tempo wzrostu, ale dość szybko wyrasta ze swojej doniczki i małego akwarium. Dzbaneczniki nie lubią nagłego spadku wilgotności i dlatego podczas transportu mogą się zniszczyć. Aklimatyzacja do nowego miejsca może trwać nawet pół roku, po tym czasie jednak dzbanecznik powinien nam zacząć ładnie rosnąć.

Podział dzbaneczników ze względu na piętra występowania

Wysokogórskie:

• Nepenthes adnata

• Nepenthes anamensis

• Nepenthes argentii

• Nepenthes aristolochioides

• Nepenthes bongso

• Nepenthes boschiana

• Nepenthes burbidgeae

• Nepenthes burkei

• Nepenthes clipeata

• Nepenthes coplandii

• Nepenthes deaniana

• Nepenthes densiflora

• Nepenthes diatas

• Nepenthes dubia

• Nepenthes edwardsiana

• Nepenthes ephippiata

• Nepenthes eustachya

• Nepenthes eymae

• Nepenthes faizaliana

• Nepenthes fusca

• Nepenthes glabrata

• Nepenthes gracillima

• Nepenthes gymnamphora

• Nepenthes hamata

• Nepenthes hirsuta

• Nepenthes inermis

• Nepenthes insignis

• Nepenthes jacquelineae

• Nepenthes khasiana

• Nepenthes klossii

• Nepenthes lamii

• Nepenthes lavicola

• Nepenthes longifolia

• Nepenthes lowii

• Nepenthes macfarlanei

• Nepenthes macrophylla

• Nepenthes madagascariensis

• Nepenthes maxima

• Nepenthes mikei

• Nepenthes mira

• Nepenthes mollis

• Nepenthes muluensis

• Nepenthes ovata

• Nepenthes paniculata

• Nepenthes pilosa

• Nepenthes rajah

• Nepenthes rhombicaulis

• Nepenthes sanguinea

• Nepenthes sibuyanensis

• Nepenthes singalana

• Nepenthes spathulata

• Nepenthes spectabilis

• Nepenthes stenophylla

• Nepenthes talangensis

• Nepenthes tentaculata

• Nepenthes tenuis

• Nepenthes tobaica

• Nepenthes treubiana

• Nepenthes veitchii

• Nepenthes ventricosa

• Nepenthes vieillardii

• Nepenthes villosa

Nizinne:

• Nepenthes albomarginata

• Nepenthes ampullaria

• Nepenthes bellii

• Nepenthes bicalcarata

• Nepenthes campanulata

• Nepenthes distillatoria

• Nepenthes fallax

• Nepenthes gracilis

• Nepenthes macrovulgaris

• Nepenthes mapuluensis

• Nepenthes masoalensis

• Nepenthes merrilliana

• Nepenthes mindanaoensis

• Nepenthes mirabilis

• Nepenthes neoguineensis

• Nepenthes northiana

• Nepenthes papuana

• Nepenthes pervillei

• Nepenthes petiolata

• Nepenthes rafflesiana

• Nepenthes reinwardtiana

• Nepenthes sumatrana

• Nepenthes thorelii

• Nepenthes tomoriana

Mieszane:

• Nepenthes alata – częściej traktowany jak wysokogórski

• Nepenthes truncata – częściej traktowany jak nizinny

Nie określone:

• Nepenthes danseri

• Nepenthes benstonei

• Nepenthes pyriformis

 

Występowanie dzbaneczników

Lokalizacja poszczególnych gatunków

* – gatunki opisane na kilku lokalizacjach.

Sumatra

• Nepenthes adnata
• Nepenthes albomarginata *
• Nepenthes ampullaria *
• Nepenthes angasanensis
• Nepenthes aristolochioides
• Nepenthes beccariana
• Nepenthes bongso
• Nepenthes carunculata
• Nepenthes densiflora
• Nepenthes diatas
• Nepenthes dubia
• Nepenthes eustachya
• Nepenthes flava
• Nepenthes gracilis *
• Nepenthes inermis
• Nepenthes izumiae
• Nepenthes jacquelineae
• Nepenthes jamban
• Nepenthes junghuhnii
• Nepenthes lavicola
• Nepenthes lingulata
• Nepenthes longifolia
• Nepenthes mikei
• Nepenthes mirabilis *
• Nepenthes ovata
• Nepenthes pectinata
• Nepenthes rafflesiana *
• Nepenthes reinwardtiana *
• Nepenthes rhombicaulis
• Nepenthes rigidifolia
• Nepenthes singalana
• Nepenthes spathulata
• Nepenthes spectabilis
• Nepenthes sumatrana
• Nepenthes talangensis
• Nepenthes tenuis
• Nepenthes tobaica
• Nepenthes xiphioides

Borneo

• Nepenthes albomarginata *
• Nepenthes ampullaria *
• Nepenthes bicalcarata
• Nepenthes boschiana
• Nepenthes burbidgeae
• Nepenthes campanulata
• Nepenthes chaniana
• Nepenthes clipeata
• Nepenthes edwardsiana
• Nepenthes ephippiata
• Nepenthes faizaliana
• Nepenthes fusca
• Nepenthes glandulifera
• Nepenthes gracilis *
• Nepenthes hirsuta
• Nepenthes hispida
• Nepenthes hurrelliana
• Nepenthes lowii
• Nepenthes macrophylla
• Nepenthes macrovulgaris
• Nepenthes mapuluensis
• Nepenthes mirabilis *
• Nepenthes mollis
• Nepenthes muluensis
• Nepenthes murudensis
• Nepenthes naquiyuddinii
• Nepenthes northiana
• Nepenthes pilosa
• Nepenthes platychila
• Nepenthes rafflesiana *
• Nepenthes rajah
• Nepenthes reinwardtiana *
• Nepenthes stenophylla
• Nepenthes tentaculata *
• Nepenthes veitchii
• Nepenthes villosa
• Nepenthes vogelii
• Nepenthes zakriana

Filipiny

• Nepenthes alata
• Nepenthes argentii
• Nepenthes bellii
• Nepenthes burkei
• Nepenthes copelandii
• Nepenthes deaniana
• Nepenthes merrilliana
• Nepenthes mindanaoensis
• Nepenthes mira
• Nepenthes mirabilis *
• Nepenthes petiolata
• Nepenthes philippinensis
• Nepenthes saranganiensis
• Nepenthes sibuyanensis
• Nepenthes truncata
• Nepenthes ventricosa

Półwysep malajski

• Nepenthes albomarginata *
• Nepenthes ampullaria *
• Nepenthes benstonei
• Nepenthes gracilis *
• Nepenthes gracillima
• Nepenthes macfarlanei
• Nepenthes mirabilis *
• Nepenthes rafflesiana *
• Nepenthes ramispina
• Nepenthes sanguinea *
• Nepenthes sharifah-hapsahii

Nowa gwinea

• Nepenthes ampullaria *
• Nepenthes insignis
• Nepenthes klossii
• Nepenthes lamii
• Nepenthes maxima *
• Nepenthes mirabilis *
• Nepenthes neoguineensis
• Nepenthes paniculata
• Nepenthes papuana
• Nepenthes treubiana

Indonezja – wyspa Celebes (Sulawesi)

• Nepenthes eymae
• Nepenthes glabrata
• Nepenthes gracilis *
• Nepenthes hamata
• Nepenthes maxima *
• Nepenthes mirabilis *
• Nepenthes tentaculata *
• Nepenthes tomoriana

Tajlandia

• Nepenthes anamensis *
• Nepenthes ampullaria *
• Nepenthes globosa
• Nepenthes gracilis *
• Nepenthes mirabilis *
• Nepenthes sanguinea *
• Nepenthes smilesii *
• Nepenthes thorelii? *

Kambodża

• Nepenthes anamensis *
• Nepenthes mirabilis *
• Nepenthes smilesii *
• Nepenthes thorelii *

Australia

• Nepenthes mirabilis *
• Nepenthes rowanae
• Nepenthes tenax

Java

• Nepenthes adrianii
• Nepenthes gymnamphora
• Nepenthes mirabilis *

Indonezja – Moluki (Maluku; Wyspy Korzenne, ang. Maluku Islands)

• Nepenthes danseri *
• Nepenthes maxima *
• Nepenthes mirabilis *

Singapur

• Nepenthes ampullaria *
• Nepenthes gracilis *
• Nepenthes rafflesiana *

Wietnam

• Nepenthes anamensis *
• Nepenthes mirabilis *
• Nepenthes thorelii *

Madagaskar

• Nepenthes madagascariensis
• Nepenthes masoalensis

Laos

• Nepenthes anamensis? *
• Nepenthes mirabilis *

Birma

• Nepenthes mirabilis *
• Nepenthes smilesii *

Indie

• Nepenthes khasiana

Nowa Kaledonia

• Nepenthes vieillardii

Seszele

• Nepenthes pervillei

Sri Lanka

• Nepenthes distillatoria

Chiny

• Nepenthes mirabilis *

Hong Kong

• Nepenthes mirabilis *

Macao – chiny

• Nepenthes mirabilis *

Wyspy Mikronezji

• Nepenthes mirabilis *

Palau – wyspy – Ocen Spokojny

• Nepenthes mirabilis *

Indonezja – wyspa Waigeo

• Nepenthes danseri *

 

 

Krzyżówki dzbaneczników

Krzyżówki dwóch gatunkowo czystych roślin:

• Nephentes x trusmadiensis = Nephentes macrophylla x Nephentes lowii (większa odmiana);

• Nephentes x kinabaluensis = Nephentes rajah x Nephentes villosa;

• Nephentes x mixta = Nephentes northiana x N.maxima;

• Nephentes x mastersiana = Nephentes sanguinea (żeński) x Nephentes khasiana (męski);

• Nephentes x hookerae = Nephentes rafflesiana x Nephentes mirabilis.

Hybryda skrzyżowana z rośliną czystą gatunkowo:

• Nephentes x dyeriana = (Nephentes rafflesiana x Nephentes veitchii) x Nephentes mixta;

• Nephentes x siebrechtiana = (Nephentes gracilis x Nephentes khasiana) x Nephentes mirabilis;

• Nephentes x coccinea = Nephentes x hookeriana x Nephentes mirabilis;

• Nephentes x excelsior = Nephentes x hookeriana x Nephentes rafflesiana;

• Nephentes x robusta = Nephentes x hookeriana x Nephentes mirabilis;

Krzyżowanie mieszańców dwugatunkowych:

• Nephentes x henryana = (Nephentes x hookeriana x Nephentes x sedenii);

• Nephentes x hibberdii = (Nephentes x hookeriana x Nephentes x sedenii);

Mieszańce wielogatunkowe:

• Nephentes x superba = (Nephentes gracilis x Nephentes x sedenii) x Nephentes x hookeriana);

• Nephentes x ventrata = ( Nephentes ventricosa x Nephentes alata) – dzbanecznik wybrzuszony;

Mieszańce występujące w naturze

• Nephentes × alisaputrana (Nephentes burbidgeae × Nephentes rajah);

• Nephentes × bauensis (Nephentes gracilis × Nephentes northiana);

• Nephentes × cantleyi (Nephentes bicalcarata × Nephentes gracilis);

• Nephentes × cincta (Nephentes albomarginata × Nephentes northiana);

• Nephentes × ferrugineomarginata (Nephentes albomarginata × Nephentes reinwardtiana);

• Nephentes × ghazallyana (Nephentes gracilis × Nephentes mirabilis);

• Nephentes × harryana (Nephentes edwardsiana × Nephentes villosa);

• Nephentes × hookeriana (Nephentes ampullaria × Nephentes rafflesiana);

• Nephentes × kinabaluensis (Nephentes rajah × Nephentes villosa);

• Nephentes × kuchingensis (Nephentes ampullaria × Nephentes mirabilis);

• Nephentes × merrilliata (Nephentes alata × Nephentes merrilliana);

• Nephentes × mirabilata (Nephentes alata × Nephentes mirabilis);

• Nephentes × pangulubauensis (Nephentes mikei × Nephentes pectinata);

• Nephentes × pyriformis (Nephentes inermis × Nephentes talangensis);

• Nephentes × sarawakiensis (Nephentes muluensis × Nephentes tentaculata);

• Nephentes × trichocarpa (Nephentes ampullaria × Nephentes gracilis);

• Nephentes × truncalata (Nephentes alata × Nephentes truncata);

• Nephentes × trusmadiensis (Nephentes lowii × Nephentes macrophylla);

• Nephentes × tsangoya ((Nephentes alata × Nephentes merrilliana) × Nephentes mirabilis);

• Nephentes × ventrata (Nephentes alata × Nephentes ventricosa);

Mieszańce „sztuczne” – uzyskane w hodowlach.

• Nephentes 'Coccinea’ ((Nephentes rafflesiana × Nephentes ampullaria) × Nephentes mirabilis);

• Nephentes 'Emmarene’ (Nephentes khasiana × Nephentes ventricosa);

• Nephentes 'Gentle’ (Nephentes fusca × Nephentes maxima);

• Nephentes 'Judith Finn’ (Nephentes veitchii × Nephentes spathulata);

• Nephentes 'Miranda’ ((Nephentes maxima × Nephentes northiana) × Nephentes maxima);

• Nephentes 'Mixta’ (Nephentes northiana × Nephentes maxima);

• Nephentes 'Ventrata’ (Nephentes ventricosa × Nephentes alata);

 

Opracowanie i źródła informacji

Rafał Pitera

Opracowano na podstawie:

1. „Rośliny mięsożerne – zwane też owadożernymi”, Zbigniew Podbielkowski, Barbara Sudnik-Wójcikowska, Wydawnictwo: MULTICO
2. „Savage garden”, Peter D’Amato, Wydawnictwo: Ten Speed Press;
3. „Carnivorous plants of the world” , James and Patricia Pietropaolo, Wydawnictwo: Timber press;
4. „Growing Carnivorous Plants”, Barry Rice, Wydawnictwo: Timber press;

 

Występowanie opracował Marrom

Liczba wyświetleń: 6201