Lista 30 dozwolonych gatunków ssaków w Holandii

1. Graphiurus murinus – Pędzlogon zwinny (Popielica afrykańska)
2. Gerbillus nanus – Myszoskoczka beludżystańska
3. Vicugna pacos – Alpaka
4. Gerbillus perpallidus – Myszoskoczka jasna
5. Rattus norvegicus – Szczur wędrowny
6. Mustela putorius – Tchórz zwyczajny
7. Cavia porcellus – Świnka morska
8. Cricetulus barabensis / griseus / pseudogriseus – Chomiczak pręgowany
9. Hydropotes inermis – Jelonkowiec błotny
10. Gerbillus amoenus – myszoskoczka powabna
11. Equus asinus – Osioł
12. Mustela putorius furo – Fretka domowa
13. Capra aegagrus hircus – Koza domowa
14. Mesocricetus auratus – Chomiczek syryjski
15. Gerbillus pyramidum – Myszoskoczka egipska
16. Taterillus harringtoni – Afroskoczek zmienny
17. Canis lupus familiaris – Pies domowy
18. Felis silvestris catus – Kot domowy
19. Mus musculus – Mysz domowa
20. Camelus bactrianus – Wielbłąd dwugarbny
21. Oryctolagus cuniculus domesticus – Królik domowy
22. Lama glama – Lama andyjska
23. Meriones unguiculatus – Suwak mongolski
24. Gerbillus garamantis – Myszoskoczka algierska
25. Equus caballus – Koń domowy
26. Bos taurus – Bydło domowe
27. Ovis aries – Owca domowa
28. Sus scrofa domesticus – Świnia domowa
29. Bubalus arnee bubalis – Arni azjatycki
30. Eliomys melanurus – Żołędnica azjatycka

Jak widać powyżej lista ssaków egzotycznych w Holandii, nie jest aż tak egzotyczna jakby się nam to wydawało. Kot, pies, królik, mysz, szczur, koń, owca, świnia czy bydło to niekoniecznie zwierzęta, które powszechnie uznawane są za egzotyczne, a jednak prawo reguluje możliwość ich posiadania.

Czym jest pozytywna lista zwierząt?

Pozytywna (biała) lista zwierząt to przeciwieństwo negatywnych (czarnych) list zwierząt. Jeśli jakiś gatunek znajduje się na czarnej liście, to nie można go hodować. Jeśli jednak znajduje się na białej liście to wolno hodować tylko i wyłącznie ten gatunek, a nie wolno hodować niczego innego. Innymi słowy białe listy zwierząt to masowy zakaz hodowli wielu zwierząt.

Dlaczego według niektórych osób potrzebna nam pozytywna lista zwierząt?

W większości państw europejskich obowiązują negatywne listy zwierząt. Dla przykładu w Polsce obowiązują: lista gatunków niebezpiecznych, lista inwazyjnych gatunków obcych, lista agrofagów itp. Logicznym jest, że nikt w Polsce legalnie nie może przetrzymywać małp, czy też tygrysów ponieważ znajdują się one na liście gatunków niebezpiecznych zakazującej ich hodowli. Jak tłumaczą zwolennicy pozytywnych list zwierząt system negatywnych list jest nieszczelny chociażby dlatego, że nazwy gatunkowe się zmieniają, a co roku opisywane jest wiele nowych zwierząt, czasami blisko spokrewnione z gatunkami znajdującymi się na listach. Wtedy taki gatunek nie znajdzie się na liście.

Taki argument jest jednak nietrafny, ponieważ w przypadku ssaków nie opisuje się zbyt wiele nowych zwierząt, nie opisuje się także zbyt wielu zwierząt niebezpiecznych należących do innych grup niż ssaki. Być może jest to problem w przypadku bezkręgowców takich jak jadowite skorpiony, gdzie nowych gatunków przybywa sporo z roku na rok, ale nawet w takich przypadkach wystarczy zakazać hodowli całego taksonu zamiast wymieniać poszczególne gatunki i problem rozwiązuje się sam.

Negatywny wpływ „pozytywnej” listy

Pozytywne listy zwierząt mają negatywny wpływ nie tylko na hodowców, ale także na wizerunek osób tworzących takie listy. Pozytywna lista ssaków w Holandii to dobry przykład tego jak łatwo się ośmieszyć umieszczając na liście wielbłąda zamiast popularnego gatunku chomika.

Tworząc pozytywną listę zwierząt trzeba przyjrzeć się WSZYSTKIM gatunkom zwierząt. W przypadku ssaków jest to nie bagatela 8000 gatunków, a nie tylko 300 gatunkom jak to zrobiła Holandia (jest to niecałe 4% wszystkich gatunków ssaków). W innym przypadku możemy mieć pewność, że coś pominiemy.

Stworzona pozytywna lista ssaków nie spełnia również podstawowych założeń, jakie powinna. Pozytywna lista zwierząt w założeniu twórców powinna (1) chronić przed gatunkami obcymi, (2) chronić przed zoonozami, czyli chorobami przenoszonymi ze zwierząt na człowieka, (3) chronić społeczeństwo przed zwierzętami niebezpiecznymi, (4) zapewnić dobrostan hodowanym zwierzętom poprzez wybór odpowiednich gatunków, (5) chronić gatunki zagrożone przed wyginięciem.

(1) Ochrona przed gatunkami obcymi – porównanie listy dozwolonych ssaków w Holandii z listą 100 najbardziej inwazyjnych gatunków świata pokazuje, że pozytywna lista ssaków w żaden sposób nie zakazuje większości z nich. Kot, królik, mysz, szczur, czy koza to wszystko gatunki znajdujące się na liście 100 najbardziej inwazyjnych gatunków świata, jednak pozytywna lista ssaków w Holandii ani nie zakazuje ich hodowli, ani w żaden sposób nie reguluje posiadania tych gatunków. I tak, gdyby ktoś pytał prawnie kot, królik, mysz, czy szczur także zalicza się do „zwierząt egzotycznych”, które równie dobrze mogły być zakazane, gdyby politycy tego chcieli. Padło tym razem na nieszczęsnego chomika dżungarskiego.

100 najbardziej inwazyjnych gatunków obcych. Źródło: Lowe S., Browne M., Boudjelas S., De Poorter M. (2000) 100 of the World’s Worst Invasive Alien Species A selection from the Global Invasive Species Database. Published by The Invasive Species Specialist Group (ISSG).

(2) Ochrona przed zoonozami – przede wszystkim warto wspomnieć, że o wiele większym zagrożeniem zoonotycznym są zwierzęta, które mają dostęp do wychodzenia na zewnątrz niż zwierzęta trzymane w domu. Na myśl od razu przychodzą koty. Jednak nikt nie wspomina o zoonotycznym zagrożeniu ze strony kotów. Kolejne gatunki jakie przychodzą na myśl jeśli chodzi o zoonozy to szczury i myszy, które są wektorem dla sporej ilości chorób. Jak widać wszystkie te gatunki są na liście dozwolonych zwierząt w Holandii. Oczywiście zawsze istnieje ryzyko zarażenia się jakąś chorobą od innych zwierząt, czy jest to jednak wystarczającym powodem by nie trzymać zwierząt w domu w ogóle?

Zaawansowani hodowcy wiedzą, że zawsze warto stosować podstawowe zasady higieny, zarówno dla naszego zdrowia, jak i zdrowia naszych podopiecznych. Dodatkowo wielu z nich stosuje proste zasady kwarantanny wiedząc, że jeśli zwierzę nie przejdzie kwarantanny może przenieść chorobę na pozostałe osobniki w hodowli, co powoduje spore straty.

(3) Ochrona społeczeństwa przed zwierzętami niebezpiecznymi – W kontekście ssaków zakaz hodowli niebezpiecznych zwierząt takich jak wspomniane tygrysy, niedźwiedzie, czy inne tego typu zwierzęta reguluje u nas lista gatunków niebezpiecznych, w zupełności pokrywająca niebezpieczeństwa pochodzące ze strony dzikich zwierząt. Pozytywna lista zwierząt, ani nie jest konieczna, ani nie ma żadnego pozytywnego wpływu.

(4) Zapewnienie dobrostanu zwierzętom – tego podpunktu pozytywna lista zwierząt nie reguluje w ogóle. Pozytywna lista nie reguluje warunków w jakich należy trzymać dane zwierzęta. Oczywiście istnieją zwierzęta bardziej wymagające i mniej wymagające, w tym kontekście wielbłąd raczej nie należy do mało wymagających zwierząt, a już na pewno nie jest mniej wymagający niż jeż pigmejski, czy szynszyla.

(5) Ochrona gatunków zagrożonych – W tym wypadku pozytywna lista ssaków w Holandii, nie obejmuje żadnych gatunków należących do listy CITES, stąd też pod tym względem spełnia swoją rolę.

Myślę jednak, że nawet jeśli chodzi o kwestię ochrony gatunków zagrożonych, to wiele osób fachowców wywodzi się ze środowiska terrarystycznego. To właśnie hodowla nietypowych gatunków zwierząt pozwoliła im rozwinąć fascynację i respekt do zwierząt. Pozwoliła im także na nabycie doświadczenia hodowlanego, którego nie zdobyliby, gdyby nie terrarystyka. Rozpoczynając przygodę z wieloma nietypowymi gatunkami stopniowo od mniej wymagających gatunków, aż do gatunków polecanych dla zaawansowanych mogli rozwijać swoje zdolności, które później mogą przydawać się w hodowli różnych zwierząt czy to do badań naukowych, czy też gatunków zagrożonych, które w późniejszym czasie mogą zostać reintrodukowane w środowisku naturalnym. Także wiele weterynarzy dziś pomagających dzikim zwierzętom (np. żmije, żaby, czy ptaki) zaczynało swoją przygodę od terrarystyki. Brak możliwości nabycia doświadczenia i ograniczanie się do przysłowiowych i najbardziej popularnych „psów i kotów” będzie skutkowało brakiem wykształconych osób, które w późniejszym czasie mogą się przyczynić do uratowania wielu zagrożonych gatunków.

Nawet wśród osób, które hobbystycznie zajmują się terrarystyką możemy zauważyć coraz to częstsze działania kierowane na rzecz ochrony gatunków zwierząt zagrożonych. Zdarza się bowiem, że są organizowane zbiórki pieniędzy przeznaczone na wykupienie terenów, gdzie znajdują się zagrożone wyginięciem gatunki zwierząt albo na wspieranie badań naukowych w takim miejscu. Gdyby nie takie zbiórki tereny te podlegałyby zniszczeniu i wylesieniu w celu zwiększenia miejsca na pola pod uprawy rolne. Takimi przykładami są organizowana w Niemczech zbiórka przez Poecitarium Reptilienauffangstation e.V. na badania nad nowym gatunkiem ptasznika z rodzaju Poecilotheria (gatunek z listy CITES zał. II) i jego ochronę oraz zbiórka na rzecz ochrony drzewołazów w Peru (także gatunki z listy CITES) ^{4, 5}.

Oprócz wymienionych powyżej niespełnionych założeń, pozytywna lista zwierząt posiada jeszcze jeden negatywny wpływ na społeczeństwo: oddała człowieka od natury i tłumi ludzką ciekawość do poznawania świata zwierząt. Tworzy kolejną ścianę, która oddziela świat zwierząt od betonowego „bezpiecznego” świata człowieka. Tylko dlatego, że zwierzę posiada dość nietypowy wygląd albo jest dla niektórych osób mało znane nie oznacza od razu, że jest zagrożeniem życia. Pozytywne listy spowodowały, że takie zwierzęta jak szynszyla, chomik dżungarski, czy jeż afrykański będą mogły być oglądane przez szybę w ogrodzie zoologicznym i to tylko wtedy gdy ogrody w ogóle będą zainteresowane takimi gatunkami oraz wtedy gdy będą miały skąd takie zwierzęta pozyskać. Nie ukrywajmy prywatni hodowcy posiadają całkiem pokaźne listy hodowlanych zwierząt. Fakt, że nikt nawet nie słyszał o wielu nietypowych zwierzętach, pokazuje tylko jak nieszkodliwe są one w rzeczywistości.

Podsumowanie

Co sądzicie o obecnym trendzie powstawania list zwierząt dozwolonych? Jakich gatunków zabrakło Waszym zdaniem na liście?

Jakie gatunki Waszym zdaniem powinny się znaleźć na przygotowywanej w Holandii liście dozwolonych gadów i ptaków?

Literatura:

1. Positivliste jetzt! – Exotische Tiere sind keine Haustiere (24.08.2024). Positiv Liste https://positivliste.org/.
2. Dieren op de huis- en hobbydierenlijst (6.08.2024). https://www.rvo.nl/onderwerpen/dieren-houden-verkopen-verzorgen/huis-en-hobbydierenlijst.
3. New Dutch Positive List for pets_ hopefully worth the wait – AAP English (1.08.2024). https://en.aap.eu/news/new-dutch-positive-list-for-pets-hopefully-worth-the-wait/.
4. https://www.facebook.com/groups/682781919732073/posts/944363560240573/
5. https://www.facebook.com/groups/Poecilotheria/posts/7429204690474774/