Pantherophis emoryi – wąż preriowy

Pantherophis emoryi – wąż preriowy

Nazewnictwo

Nazwa angielska: Great Plains ratsnake

Nazwa niemiecka: Prairie-Kornnatter, Graue Kornnatter

Synonimy

Pantherophis emoryi Baird et.Girard 1853) w przeszłości był klasyfikowany jako podgatunek Pantherophis guttatus. Badania F. Burbrinka i współpracowników (Burbrink et.al, 2002) wykazały, że jest to osobny gatunek, mający wspólnego przodka z Pantherophis guttatus. Opisywane dawniej podgatunki Pantherophis guttatus intermontanus oraz Pantherophis guttatus meahlmorum nie są już wyróżniane i zostały włączone do Pantherophis emoryi.

Wielkość

Średniej wielkości. Osiąga długość 100-120 cm i masę ciała 300-400 g. Mocniejszej budowy ciała niż wąż zbożowy.

Występowanie

Występuje w środkowej i środkowo – wschodniej części USA – od Indiany, Missouri, Arkansas, południowej Nebraski, poprzez Kansas, Oklahomę i Teksas po Nowy Meksyk. Dysjunktywna populacja zasiedla niewielki obszar na pograniczu Kolorado i Utah. Spotykany także w Meksyku, aż po Chihuahua.

Biotop

Trawiaste równiny, pola uprawne, obrzeża pustyń, tereny skaliste, rzadziej zarośla. W zdecydowanie mniejszym stopniu związany z drzewami aniżeli inni przedstawiciele rodzaju, jako kryjówki preferowane są nory gryzoni, rumowiska skalne, rzadziej zwalone drzewa. Unika miejsc wilgotnych i zwartych zadrzewień. W Teksasie spotykany do wysokości 600 m n.p.m.

Mutacje barwne

Znane są mutacje :

• amelanistyczna
• hypomelanistyczna
• striped (pręgowana wzdłuż)
• czekoladowa (wzór siodeł jest zatarty a tło w odcieniu szaroczekoladowym)

W Polsce w 2010 roku spotykane są jedynie zwierzęta prezentujące pierwszą z nich.

Hybrydy

Najbardziej znane są krzyżówki tego gatunku z wężem zbożowym – rootbeer (w ubarwieniu dzikim) i creamsicle (amelanistycznym, przy czym amelanizm pochodzi od węża zbożowego). Potencjalnie zdolny do krzyżowania się z innymi Pantherophis ssp., Pituophis ssp., Lampropeltis ssp.

Zachowanie

Aktywny głównie w dzień i o zmierzchu, w czasie najgorętszych letnich miesięcy nocą. Spotykany zazwyczaj na ziemi, choć sprawnie wspina się na ściany skalne. W wypadku zagrożenia broni się ucieczką, a także przyjmowaniem postawy obronnej typowej dla innych węży z tego rodzaju. Nie prezentuje jednak w obronie zbytniej zaciekłości. Poluje aktywnie, najczęściej wyszukuje gryzonie w ich kryjówkach, może wówczas zjeść kilka ofiar kolejno. Zwykle każdy osobnik zasiedla stały obszar o powierzchni kilkuset metrów kwadratowych. Samce mogą jednak wiosną podejmować dość dalekie wędrówki w poszukiwaniu partnerek.

W terrarium należy do miłych i bezproblemowych podopiecznych. Łagodny i o niewielkiej pobudliwości, niemal nigdy nie przyjmuje postawy ostrzegawczej i nie kąsa, nawet w młodym wieku zachowuje się spokojniej od węża zbożowego. Łatwo się oswaja nawet w starszym wieku, jest ciekawski, ale stosunkowo mniej aktywny w porównaniu z wężem zbożowym. Nie ulega stresom, toleruje branie do ręki, może być używany do pokazów dydaktycznych.

Najbardziej aktywny jest od kwietnia do września, w pozostałych miesiącach jego aktywność spada, nawet jeśli nie jest zimowany.

Terrarium

Łatwy w hodowli, dobry dla początkujących. Wymiary dna dla jednego lub dwóch dorosłych osobników nie powinny być mniejsze niż 80 x 50 cm. Wysokość jest nieistotna, gdyż nawet w wysokim terrarium te węże rzadko się wspinają, rzadko też korzystają z półek czy wiszących kryjówek, tak lubianych przez np. węże smugowe.

Pomieszczenie powinno być suche, dobrze wentylowane. Podłoże mogą stanowić dobrze odpylone trociny, włókno kokosowe, ściółka kukurydziana. Unikamy materiałów mogących być zagrożeniem w przypadku połknięcia jak np. żwir, kostka kokosowa. Jako wystrój nadają się kawałki gałęzi, korzenie, kamienie, rury PCV (doskonałe kryjówki) a nawet rolki po ręcznikach papierowych. Wskazany jest basen, chociaż będzie on głównie źródłem wody do picia oraz wilgotna kryjówka (zakryte pudełko wypełnione wilgotnym mchem lub torfem). Wilgotność w terrarium powinna być pokojowa. Dłuższe utrzymywanie węży preriowych w warunkach podwyższonej wilgotności może spowodować u nich wystąpienie bakteryjnych zakażeń skóry i dróg oddechowych.

Temperatura

Temperatura powinna utrzymywać się na poziomie 23-26°C. W jednym miejscu terrarium przy pomocy kabla lub maty grzewczej podnosimy temperaturę podłoża do 28-30°C. Taka „wyspa cieplna” powinna być dostępna całą dobę, nawet jeśli temperatura w całym terrarium spada.

Jeśli dostęp światła do terrarium jest dobry, jego doświetlanie jest zbędne. Jeśli jest ono wymagane, np. w drewnianych terrariach, używamy słabych świetlówek. Unikamy silnego oświetlenia i dogrzewania terrarium żarówkami, nie stosujemy też kamieni grzewczych nagrzewających się zwykle do zbyt wysokiej temperatury, mogących wręcz poparzyć zwierzę. UV jest oczywiście niepotrzebne.

Wilgotność

????

 

Żywienie

W naturze żywi się głównie gryzoniami, w młodości zaś także żabami i jaszczurkami. W hodowli zjada martwe gryzonie i jako opcjonalny dodatek – niewielkie ptaki. Optymalna wielkość pokarmu to 1,5 średnicy węża w najgrubszym jego miejscu. Największy apetyt wykazuje w okresie maksymalnej aktywności, zaś jesienią i zimą często pości – dotyczy to także młodych. Dorosłe osobniki karmimy co 7 – 10 dni, młode nawet dwa razy w tygodniu. Należy do węży żarłocznych i niewybrednych pokarmowo. Młode osobniki także nie sprawiają kłopotu przy karmieniu, zwykle akceptują zabite noworodki mysie od pierwszego posiłku.

Jako pokarm stosujemy jedynie zwierzęta pochodzące z hodowli i prawidłowo karmione. Dodawanie witamin i wapnia jest wówczas zbędne, a mogłoby nawet okazać się szkodliwe.

Zimowanie

Zimujemy osobniki dorosłe, co najmniej dwuletnie, przez 8 – 10 tygodni – zwykle od grudnia do połowy lutego. Z końcem września węże stają się stopniowo coraz mniej aktywne, spędzają więcej czasu w kryjówkach, a ich zainteresowanie pokarmem spada. Zaprzestajemy wtedy karmienia, zapewniając jednak cały czas swobodny dostęp do czystej wody. Na 3 tygodnie przed planowanym terminem rozpoczęcia zimowania, wyłączamy całkowicie oświetlenie w terrarium (jeśli jest zamontowane) a temperaturę obniżamy do 20-24°C. Ostatni tydzień przed zimowaniem węże powinny spędzić w temp. 16-18°C.

Po upływie okresu przygotowawczego, zwykle na początku grudnia, przekładamy węże do pojemników, w których będą zimowane. Nadają się do tego celu plastikowe pudełka o wymiarach np. 35 x 25 x 20 cm, dobrze wentylowane, zaopatrzone w pojemnik z wodą. Jako substratu używać możemy torfowca, trocin, próchna, lub mieszanki tych składników, lekko zwilżonych. Wilgotność powinna być wyraźnie wyczuwalna ręką ale podłoże nie powinno ociekać wodą. Grubość warstwy powinna wynosić 7-10 cm.

Po umieszczeniu węży w pojemnikach do zimowania zwykle niezwłocznie zakopują się one w podłożu. Pudełka umieszczamy wtedy w temperaturze docelowej; 7-12°C. Nie powinna być ona znacząco niższa lub wyższa, ale zmiany w obrębie podanego zakresu nie są zbyt szkodliwe. Zimujące węże kontrolujemy raz w tygodniu.
W połowie lutego wybudzamy zwierzęta w kolejności odwrotnej niż przy wprowadzaniu w stan hibernacji, czas budzenia może być nieco krótszy, ale należy unikać przenoszenia zwierząt bezpośrednio z zimownika do ciepłego terrarium.

Z zimowania bezwzględnie wyłączamy węże młode, w pierwszym roku życia. Osobniki chore, w trakcie leczenia, cherlawe po prostu nie przeżyją, i także nie mogą być zimowane. W wypadku zwierząt niehodowlanych można z zimowania zrezygnować, ale jest sprawą dyskusyjną, czy próby przejścia spoczynku w wysokiej temperaturze nie są bardziej dla gadów wyczerpujące.

Dymorfizm płciowy

Najłatwiejsze u młodych. U samczyków łatwo wycisnąć z nasady ogona hemipenisy, u samic widać jedynie maleńkie (1-2 mm) hemiclitorisy. U starszych wskazane jest sondowanie, doświadczone oko dostrzeże też różnicę w długości i grubości ogona samca w porównaniu z samicą. Obie płcie osiągają podobny rozmiar.

Rozmnażanie

Dojrzała do rozrodu samica tego gatunku musi mieć co najmniej 250-280 g, samiec może być nieco mniejszy. W praktyce do rozmnażania przeznaczamy zwierzęta trzyletnie, dobrze żywione.

Po zimowaniu zwierzęta przeznaczone do rozrodu karmimy do woli. Zwykle po 3-4 tygodniach od wybudzenia samica zrzuca pierwszą w roku wylinkę. Możemy wówczas dopuścić do niej samca. Gody przebiegają szybko, zwykle już po kilkudziesięciu minutach od połączenia dochodzi do kopulacji. Samce Pantherophis emoryi kryją sprawnie, nie stresują się obecnością opiekuna, nie potrzebują długiego czasu na zaloty. Kopulacje powtarzają się przez 10-14 dni w odstępach co 24-36 godzin. Po tym okresie samce tracą zainteresowanie partnerkami. W odróżnieniu od Pantherophis guttatus samce węży preriowych nie wykazują całorocznego zainteresowania samicami, nie mają też w zwyczaju nękać ich powtarzającymi się kopulacjami, dlatego parę można trzymać cały czas razem. Czas od kopulacji do złożenia jaj może być różnie długi, zależny od temperatury, liczby jaj i samicy, wynosi zwykle ok. 35-45 dni.

Po kopulacji samicę karmimy do woli, nawet 2-3 razy w tygodniu, małymi porcjami. Zwykle zainteresowanie pokarmem wykazuje jedynie przez pierwszą połowę ciąży – ok 15-20 dni. Przez następnych kilkanaście dni preferuje ona nieco wyższe temperatury niż zazwyczaj i jest mniej ruchliwa. Później dochodzi do zrzucenia kolejnej wylinki. Po jej przejściu samica zaczyna poszukiwać miejsca do złożenia jaj. Zazwyczaj składa je w ciągu 4-7 dni od wylinki, w wilgotnej kryjówce. Po złożeniu jaj samica wymaga intensywnego karmienia, celem odbudowania kondycji.

Może dojść u tego gatunku do dwukrotnego lęgu w ciągu roku – drugi znios pojawia się ok. 8-10 tygodni po pierwszym.

Jaja, których może być od trzech do kilkunastu (zwykle 6-10) mają wymiary mniej więcej 50 x 28 mm, są więc nieco większe niż u węża zbożowego. Inkubujemy je w temperaturze 27°C przy wilgotności 80-90%. Jako podłoże do inkubacji w mojej hodowli doskonale sprawdza się wermikulit, dodatkowo jaja są nakrywane z wierzchu wilgotnym torfowcem. Czas inkubacji wynosi ok.60 dni (u mnie 58, 63, 68 dni). Młode z różnych jaj w tym samym zniesieniu mogą wykluwać się w odstępie nawet tygodnia. Mierzą 26-30 cm.

Wyklute młode przez pierwsze dni życia mogą przebywać razem. Po zrzuceniu pierwszej wylinki przenosimy je do indywidualnych pojemników z minimalistycznym wystrojem. Jako podłoże najlepiej stosować ręczniki papierowe, konieczna jest też kryjówka i miseczka z wodą. Temperaturę utrzymujemy taką samą jak dla osobników dorosłych.

Zazwyczaj w ciągu kilku dni od zrzucenia pierwszej wylinki cały miot zaczyna pobierać pokarm – noworodki myszy. Młode tego gatunku jedzą bardzo łapczywie, stąd zalecenie indywidualnego wychowu. Odchów jest prosty, znacznie mniej problemowy niż u węża zbożowego, Niechęci do pobierania pokarmu niemal nigdy się nie obserwuje. Węże te szybko rosną i po roku mogą mierzyć 65-80 cm.

Opracowanie i źródła informacji

Piotr Piliczewski 'Pituophis’

Literatura:
Burbrink, F.T. 2002. Phylogeographic analysis of the cornsnake (Elaphe guttata) complex as inferred from maximum likelihood and Bayesian analyses. Molecular Phylogenetics and Evolution 25 (3): 465-476

Liczba wyświetleń: 8393