Spalerosophis diadema – wąż diademowy

Nazewnictwo

Nazwa polska: Wąż diademowy

Nazwa angielska: Diadema Snake, Pakistani Snake Diadem, Snake Royal

Nazwa niemiecka: Pakinstanische Diademnatter

Nazwa czeska: Úžovka diadémová

Nazwa rosyjska: Полоз диадемовый, Полоз чешуелобый диадемовый

Synonimy

Coluber diadema SCHLEGEL 1837: 146
Coluber cliffordii SCHLEGEL 1837
Zamenis cliffordii GÜNTHER 1858
Zamenis cliffordii — GÜNTHER 1859: 226
Zamenis diadema — ANDERSON 1871: 174
Zamenis diadema — BOULENGER 1887: 408
Zamenis diadema — BOULENGER 1893: 411
Zamenis diadema — WALL 1911
Spalerosophis diadema — SCHMIDT 1930: 227
Spalerosophis cliffordii – OVADIA 1985
Spalerosophis diadema — DAS 1996: 59
Spalerosophis diadema — SCHLEICH, KÄSTLE & KABISCH 1996: 520
Spalerosophis diadema — BAIG et al. 2007

Spalerosophis diadema cliffordii (SCHLEGEL 1837)
Coluber guttatus FORSKAL 1775 [non C. guttatus LINNAEUS 1766]: 14
Coluber cahirinus GMELIN 1789: 1115 (nomen novum, nom. oblit.)
Coluber geoffroyii GRAY 1831
Coluber cliffordi SCHLEGEL 1837 (nomen protectum fide SCHÄTTI et al. 2009)
Periops parallelus DUMÉRIL, BIBRON & DUMÉRIL 1854: 678
Spalerosophis cliffordii — SCHMIDT 1939
Spalerosophis cliffordii — SCHMIDT & MARX 1956
Spalerosophis diadema cliffordii — SCHNURRENBERGER 1963
Spalerosophis diadema cliffordii — WERNER & FRANKENBERG 1982
Spalerosophis cliffordii — SHINE 1994
Spalerosophis diadema cliffordii — VAN DER KOOIJ 2001
Spalerosophis diadema cliffordii — SCHLÜTER 2005
Spalerosophis cliffordii —TRAPE & MANÉ 2006: 160
Spalerosophis diadema cliffordii — SINDACO et al. 2006
Spalerosophis diadema cliffordii — IBRAHIM 2013
Spalerosophis diadema cliffordii — SINDACO et al. 2014

Spalerosophis diadema schirasianus (JAN 1863)
Periops parallelus var. schiraziana JAN in FILIPPI 1865
Spalerosophis schirazianus — SCHMIDT 1939
Spalerosophis diadema schirazanus — MINTON 1966
Spalerosophis diadema schirazanus — NILSON & ANDREN 1981: 141
Spalerosophis diadema schirazana — SCHLEICH, KÄSTLE & KABISCH 1996
Spalerosophis schirazianus — KHAN 2002
Spalerosophis diadema schirasianus — SCHÄTTI et al. 2010

źródło reptile-database.org

Występowanie

Według większości opisów wąż ten występuje od Afryki Północnej poprzez Bliski Wschód aż do Azji Środkowej. Można go spotkać w następujących krajach: Afganistan, Pakistan, Irak, Iran, północne Indie, Rosja, południowy Turkmenistan, południowy Kazachstan. Tadżykistan, Uzbekistan, Kirgistan, Oman, Arabia Saudyjska, Czad, Mauretania, północny Sudan, Mali, Niger, Arabia Saudyjska, Kuwejt, Jordania, Syria, Izrael, Turcja, Egipt, Libia, Tunezja, Algieria, Maroko.

Długość życia

Żyje około 15–17 lat (jednak tak naprawdę wszystko zależy od zapewnienia prawidłowych warunków).

Wygląd

Wąż ten posiada lekko trójkątną głowę, silnie wyodrębnioną na wąskiej szyi, duże niewyłupiaste oczy o okrągłych źrenicach, które przy ostrym świetle zwężają się do postaci małych punktów. Ciało smukłe z łuskami zachodzącymi na siebie dachówkowato. Ubarwienie w części grzbietowej jest bardzo zróżnicowane w zależności od miejsca występowania, może być szare, piaskowe, pomarańczowe, żółte, jasnobrązowe bądź bladoczerwone, a nawet czerwone. Środkiem grzbietu ciągną się w różnych odcieniach szare, czerwone, beżowe bądź brązowe plamy tworzące regularne wzory. Grzbiet może też posiadać prawie jednolitą barwę przeplataną ciemniejszymi nieregularnymi kropkami. Strona brzuszna posiada jasnobrązowy lub biały odcień, częściowo pokryty ciemnymi nieregularnymi plamkami. Głowa jest pokryta ciemnymi, regularnie ułożonymi pasami, przypominającymi do złudzenia koronę, ozdobną opaskę z tzw. „diademem”, stąd pewnie nazwa. Niektóre odmiany, bardzo rzadko występujące w hodowli posiadają zupełnie czarną głowę (odmiana z rejonu Pakistanu, Indii).

Wąż ten nie jest duży, średnia długość jego ciała w warunkach terraryjnych nie przekracza 1,50 m zdarza się, iż niektóre okazy wyjątkowo mogą osiągnąć długość ok. 2 m, a nawet 2,5 m (samice).

Podgatunki

Z uzyskanych publikacji wynika, że wyodrębnia się następujące podgatunki:

Spalerosophis diadema diadema – Pakistan, Indie,
Spalerosophis diadema cliffordii – Maroko, Egipt, Algeria, Syria, Turcja, Niger,
Spalerosophis diadema schiraziana – Iran, Afganistan, Pakistan, Turkmenistan,

Odmiany barwne

Najatrakcyjniejszą odmianą barwną jest tzw. odmiana pakistańska „Black-headed”, która może być w całości ceglasto – czerwona z czarną głową. Są również podobne odmiany z rejonu Indii, które oprócz jasnożółtego, kontrastowo ubarwionego wzorami ciała posiadają czarno – czerwoną szyję z czarną głowę, co sprawia, że przy swojej smukłej budowie wyglądają wyjątkowo efektownie i są naprawdę piękne.

Cechy szczególne

Jest to nerwowy i dość agresywny wąż, który chyba z racji występowania upodabnia się swoim zachowaniem do węży jadowitych, zwłaszcza żmii szorstkołuskiej co sprawia, że gdy jest zaniepokojony nadyma się, po czym zaczyna głośno syczeć i zwija się w kształt litery „S” pocierając łuskami wydając charakterystyczny dźwięk, a gdy to nie odstrasza przeciwnika gwałtownie atakuje prostując ciało. Takie kąśliwe zachowanie w naturze wśród okolicznej ludności powoduje strach, natomiast w warunkach terraryjnych ciekawe chwile do obserwacji. Jednak nie powinno się powodować takich sytuacji, gdyż uderzenia głową mogą zakończyć się na szybie terrarium. To szczególne zachowanie oznacza, że nie nadaje się on dla osób, które chcąc go hodować planując częste wyciąganie na ręce tej „domowej maskotki”.

Aktywność

Wąż diademowy jest wężem aktywnym i ruchliwym, tak naprawdę w warunkach hodowlanych nie sprawia mu różnicy, o jakiej porze otrzyma pokarm lub ma rozpocząć zaloty. Według opisów „diademówka” w naturze jest aktywna w dzień, a w okresie największych upałów również nocą.

Biotop

W naturze wąż ten żyje w środowisku pustynnym, zarówno na obszarach górskich do 2000 m n.p.m. jak i na suchych piaszczystych i kamienistych równinach. Można go spotkać na kamieniach, półkach skalnych, wszelkich niedużych zagłębieniach osłoniętych skałami lub wystającymi z ziemi korzeniami niedużych drzew lub krzewów, gdzie zwykle się kryje.

Terrarium

Typowe lokum dla węża diademowego to tzw. terrarium pustynne o znacznej przestrzeni wewnętrznej o piaszczystym podłożu (piasek, lub piasek zmieszany z torfem), z nielicznymi płaskimi kamieniami, kilkoma półkami na tylnej ściance, oraz niewielkimi gałązkami, należy zapewnić również dwie, trzy kryjówki tak, aby wąż mógł się w nich ukryć. Trzeba też zapewnić niewielki zbiornik z czystą wodą w zasadzie tylko do picia (choć też chętnie spijają wodę ze ścianek terrarium).

Wielkość terrarium

Terrarium powinno być szerokie i długie, choć nie musi być wysokie – raczej płaskie. Wymiary minimalne to: 120/60/50cm. Jednak biorąc pod uwagę fakt, że trzymalibyśmy parę to im szersze tym lepsze nawet 150–160 cm przy wspomnianych wyżej pozostałych wymiarach.

Oświetlenie

Z uwagi na miejsce występowania prawidłowy będzie 12–godzinny cykl oświetlenia.

Temperatura

Temperatura powinna wynosić około 27–30°C, pod promiennikiem może być trochę wyższa nie powinna przekraczać 35°C – w dzień, natomiast w nocy zgodnie z naturalnym warunkami pustynnymi może spadać nawet do 20°C

Wilgotność

Jeżeli chodzi o wilgotność z racji występowania i zaobserwowanych potrzeb nie może być zbyt wysoka, a więc rzędu 40–50%.

Żywienie

Z racji, że nie są to masywne węże podawany im pokarm również powinien być nieduży. Najchętniej drobne gryzonie tj. myszy, nieduże szczury, chomiki. Czasami można podawać im małe tzw. jednodniowe kurczaki, co należy uznać za wyjątkowe danie. Nie są to węże łapczywie pochłaniające każdą ilość jedzenia, u mnie samica średnio przez rok zjadała około 40-44 myszy, co daje średnią 3-4 myszy miesięcznie. Samiec zjadał nieco mniej, ilość ta wahała się średnio 2 myszy na miesiąc.

Dymorfizm płciowy

Dymorfizm płciowy u tych węży jest rozpoznawalny i nie wymaga szczególnych zabiegów np. sondowania. Samice zazwyczaj są większe od samców, natomiast samce z uwagi na swoją smukła sylwetkę u nasady ogona są nieco grubsze. Uwidacznia to hemipenis, czyli podwójny narząd kopulacyjny, który w okresie zalotów jest wyjątkowo zauważalny, wtedy wyróżnia go nieproporcjonalna wielkość w stosunku do grubości ogona i ciała węża.

Rozmnażanie

Dojrzałość płciową węże diademowe uzyskują dość wcześnie po niecałych dwóch latach. Są to węże jajorodne. Jaja „diademówki” są wyjątkowo duże i mocno wydłużone jak na wielkość węża, co stanowi kolejną ciekawostkę obok ich cech zachowania. Ze względu na klimat w jakim żyją te węże nie wymagają typowego zimowania. W warunkach terraryjnych w zupełności wystarczy im okresowe np. przez 2 miesiące obniżenie temperatury w dzień do 23-24ºC a w nocy do 20ºC. Po 8-9 tygodniach od kopulacji, która jest dość widoczna łatwa do zaobserwowania, gdyż węże te kopulują dość długo razem połączone nawet przez kilka godzin, samica składa od kilku do kilkunastu jaj wybierając dla nich właściwe „ciasne” miejsce bezpośrednio na piasku (nie zakopuje ich). Widoczny też jest moment, gdy samica przez kilka dni szuka miejsca do złożenia jaj. Na początku może to być ich od 3–7 jaj, później ilość ta powinna być większa. Po przeniesieniu do inkubatora po około 81–88 dniach przy temperaturze 28–29ºC wylegają się młode „diademówki”. Sam wylęg młodych z jaj może trwać nawet tydzień. Ciekawostką jest to, że przy odpowiednim ustawieniu okresu rozrodczego może dojść do składania jaj nawet dwukrotnie w ciągu roku.

Odchów młodych

Węże diademowe po wykluciu z jaj są dość masywne, dużo grubsze niż np. „zbożówki”. Barwa ich jest mniej intensywna niż dorosłych choć kolorystyką zbliżona. Ich długość to ok. 22–25 cm i niestety tak jak rodzice mimo swoje wielkości zachowują się podobnie pokazując szczególny charakterek. Na początku karmimy ich noworodkami mysimi, później w miarę wzrostu „zwiększamy” pokarm podając coraz to większe zwierzątka. W naturze młode węże diademowe zjadają również jaszczurki.

Uwagi

Wąż posiada uzębienie typu „Aglypha” ( Aglypha z greckiego: a=zaprzeczenie oraz glyphe=zagłębienie, jama). Węże w tej grupie mają w szczęce górnej zęby mniej więcej równej wielkości. Nie ma w nich rowka, ani wewnętrznego kanalika, to uzębienie umożliwia jedynie przytrzymywanie zdobyczy. Wąż diademowy nie jest jadowity, jednak wykazuje agresywne zachowanie, jest kąśliwy dość pobudliwy i wrażliwy na bodźce z zewnątrz, nie jest trudnym wężem w hodowli, wymaga jednak traktowania adekwatnego do swoich cech charakteru. Jego ukąszenia są niegroźne dla ludzi.

Opracowanie i źródła informacji

Opracował Marek Struski

Do powyższego opracowania wykorzystano własne kilkuletnie doświadczenie, dostępne publikacje książkowe oraz informacje z Internetu.

Adresy stron dotyczące tego gatunku (wybrane):
http://serpentrack.com/?c=main&a=featured_species&species=spalerosophis_diadema
http://www.californiaherps.com/noncal/misc/miscsnakes/pages/s.d.atriceps.html
http://www.cyberlizard.plus.com/colubridae_spalerosophis.html
http://www.arkive.org/diadem-snake/spalerosophis-diadema/photos.html
http://www.elaphe.info/content/arten/diadema.php
http://www.trimek.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=3:spalerosophis-diadema-w-diademowy-&catid=5:poozowate-colubridae&Itemid=22
http://www.ratsnakefoundation.org/gallery/displayimage.php?album=35&pid=398#top_display_media
http://reptile-database.reptarium.cz/species.php?genus=Spalerosophis&species=diadema
http://www.terraria.ru/spalerosophis2
http://www.jungleshop.fr/article.php3?id_article=130

Liczba wyświetleń: 6260